DUYGU ERDOĞAN – Geçen sezon İspanya, İtalya ve Yunanistan gibi önemli zeytinyağı üreticilerindeki kuraklık nedeniyle yaşanan verim kaybı bu yıl da sürüyor. Bu nedenle geçen sezon rekor üretime ulaşan Türkiye’den zeytinyağı alım talebi çok yüksek. Bu sezon hem ‘yok yılı’, hem de iklimsel sıkıntılar yaşanmasına rağmen Türk üreticiler ortalama bir zeytinyağı üretimi beklerken, dış talep halen çok yoğun ve içeride fiyat oldukça hızlı artıyor.
Kararla dış talep sebebiyle zeytinyağı ihracatının, ambalajlı zeytinyağına yönlendirilerek katma değerli ürün ihracatına katkının amaçlandığı, ayrıca iç piyasada fiyatların belli düzeyde tutulmasının hedeflendiği ifade edilirken; buna karşı farklı görüşler var…
FİYAT DÜŞER Mİ?
Türk zeytinyağına tüm dünyadan artan talep karşısında yurt dışı satış hızı artıyor. Ancak iç piyasada da yeterli ürün olduğunu belirten ihracatçılar, fiyatın dünyada azalan arz ve Türkiye’de bu yıl beklenen düşük üretimden dolayı yükseldiğini ifade ediyor. Buna göre fiyat düşüşü öngörülmüyor. Sanayicinin ise bu kararla birlikte satış rotasını değiştirmeyeceği belirtiliyor. Alınan kararların ise daha öncesinde sektöre sunulması gerektiğini belirten ihracatçılar, “Bizler dünyada güven ve kalitemizle tanınıyoruz. Anlaşmalarımızı bazen çok uzun süreli yapıyoruz. Sonradan alınan her karar, bu anlaşmalarda sıkıntılar oluşturabiliyor. Fonun sürekli olması ve artması konusu bize danışılmalı” yorumunu getiriyor.
Mevcutta iç piyasada stokların yeterli olduğunu anlatan Köklü Zeytincilik Başkanı Mustafa Kürlek, üretim fazlalığının da ihraç kalemi olarak değerlendirildiğini hatırlattı. Kürlek, “Türkiye’nin zeytin ve zeytinyağı ihracatı 2023 Ocak-Haziran döneminde geçen yıla kıyasla yüzde 190 artarak 559.8 milyon dolara yükseldi. Maliyetlerimiz artmasına rağmen ihracat başarımız hem çiftçinin hem satıcının yüzünü güldürüyor. Ton başı 200 euro vergi, ihracatta pazar kaybı yaşamamızı tetikleyebilir” dedi.
AMBALAJLI SATIŞ ETKİSİ
Türkiye geçen sezon zeytin ve zeytinyağında ‘var yılı’ olarak, ayrıca iklimsel bir sıkıntı yaşamadan rekor üretime imza atmıştı. 735 bin ton sofralık zeytin rekoltesi, 422 bin ton zeytinyağı rekoltesi oluşmuştu. Sezon sonunda zeytin ve zeytinyağı ihracatının 1 milyar doları görmesi bekleniyor.
Tarım Yazarı Ali Ekber Yıldırım ise, şu değerlendirmeyi yapıyor:
“Ambalajlı satışa teşvik edilmek isteniyor ancak bu çok sınırlı kalır. Zaten yapılan anlaşmalar var ve devam ediyor. Diğer yandan iç piyasaya fiyat düşüşü etkisi olacağını düşünmüyorum. Çünkü talep çok yüksek, dünyada üretim az. İçeride fiyat düşürmek mümkün olmayacaktır ve ihracatçı bu kesintiye rağmen yurt dışı satış hızını azaltmaz.”