Çiğdem Yılmaz / Aleyna Sevim – Ülkesindeki yumurta kıtlığı nedeniyle farklı ülkelerden yumurta ithal etmeye başlayan Tayvan, Türkiye’den gelen yumurtaların bir bölümünde yasaklı antibiyotik; nitrofuran tespit edildiğini duyurdu. Yumurtaların imha edildiği açıklanırken, incelenen yumurtalarda, antibiyotik etken maddesinin milyarda 4.5 parça oranında belirlendiği açıklandı. Enfeksiyon hastalıkları tedavisinde doktor reçetesiyle kullanılan, ancak hayvan beslenmesinde kullanımı, başta antibiyotik direnci olmak üzere birçok yan etkisi nedeniyle 2000’li yılların başında yasaklanan ‘nitrofuran’ın, Türkiye’de üretilen yumurtalardan çıkması, bu tip antibiyotiklerin yasağa karşın hala kullanıldığı şüphesini de beraberinde getirdi. Hayvan beslenmesinde büyüme hızlandırıcı ve hastalıklara karşı direnç amacıyla kullanılan antibiyotikler, 2006 yılında Avrupa Birliği’nde olduğu gibi Türkiye’de de yasaklanmıştı. Peki yasağa rağmen antibiyotik yumurtadan nasıl çıktı.
‘ÇÜRÜK ELMA VARSA’
Yumurta Üreticileri Merkez Birliği Başkanı İbrahim Afyon, Tayvan’a gönderilen 222 konteyner yumurtadan sadece 5 tanesinde kalıntı probleminin yaşandığını savunarak, “1 parti üründe sorun olduğu ileri sürülmüştür. Sakıncalı olduğu ileri sürülen sınırlı miktar “parti mal” yerinde imha olmuş, ülkemize iadesi söz konusu olmamıştır. Ülkemizde 20 yıldır ithalatı, üretimi ve kullanımı yasak olan bu maddenin, çok küçük oranda gözden kaçma ihtimaline karşı bile Tarım ve Orman Bakanlığı müfettiş ve denetçileri görev başındadır. Ürünlerimiz tarladan tavaya kadar tüm süreçlerde denetlenmektedir. Üstelik her bir yumurta için geriye dönük takip mekanizması bulunmaktadır. Her bir yumurtanın hangi tavuktan üretildiği bile dilerseniz ortaya çıkartılabilir. Sektörümüzde varsa çürük elmaların ortaya çıkarılması, söz konusu ürünlerin nasıl ithal edildiği, ihmal mi yoksa kasıt mı olduğu gerekli işlemler sonrasında ortaya çıkartılacaktır” açıklamasını paylaştı. Afyon, sektörün Uzak Doğu’ya ihracat başarısı elde ettiği bir dönemde pazar mücadelesi yaşandığına da vurgu yaptı.
DENETİM VE KONTROL ŞART
Kümes hayvanları besleme alanında çalışmalar yapan Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölüm Başkanı Prof. Dr. İbrahim Ak, insanlarda gıda kaynaklı antibiyotik direnci yaşanmaması için hayvanlarda hastalık dışında antibiyotik kullanımının yasak olduğuna vurgu yaparak, “Kontrol ve denetim mekanizmasının iyi çalışması gerekiyor. Kontrol ve denetim yapıldığında risk ortadan kalkıyor. Ancak insan ve ticaretin olduğu her yerde risk olduğu var. Tüketici sağlığının korunması için etkin bir kontrol ve denetim gerekiyor” dedi.
YUMURTA ÇİFTLİKLERİ DENETLENİYOR MU?
Prof. Dr. Nevzat Artık, yumurta çiftliklerinin nasıl denetlendiğine ilişkin sorumuza, kendisinin de gıda denetçiliği yaptığını belirterek, “Yılda bir kere, iki kere şu periyotlarla denetim yapılır demek doğru değil. Denetim her an yapılabilir” dedi.
YUMBİR Üretici Birliği Başkanı İbrahim Afyon ise, “Periyodik haberli habersiz denetime tabiyiz. Ayrıca market satış noktası denetimlerindeki kontrollerde kalıntı izleme, geriye dönük izlenebilirlik denetimleri olmakta. Her firma her ay kesin ziyaret edilir. Ayrıca herhangi bir vatandaşın şikayeti ‘kesinlikle’ değerlendirilip yerinde kontrol yapılır” diye konuştu.
KANSEROJEN Mİ?
Endüstriyel hayvancılıkta hayvanlara hastalanmamaları için hormon ve antibiyotik benzeri bazı maddelerin verildiğini savunan Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Çetin Ordu da, “Nitrofuran bir antibiyotik çeşidi. Bu antibiyotikler hayvanları koruma için veriliyor ama sonuçta hayvanların etinde, sütünde yumurtasında kalıntı olarak kalabiliyor. Bu maddenin kansorejen özelliği olabileceği biliniyor. Fakat bu kalıntı ile alınacak antibiyotik miktarının insanlarda ne kadar kanser yapabildiğine dair kesin bir bilgi yok. Kanserin dışında daha da çok bilineni; antibiyotiklerin bakteri direnci ya da mikroplara karşı direnç geliştirerek insanların enfeksiyondan ölebilmesi. Endüstriyel hayvancılıkta çalışanlarda kolon kanseri lenfoma multipl myeloma gibi kanserler bazı maruziyetlere bağlı daha çok olduğu gözlenmiş” görüşlerini paylaştı.
‘HER YIL NUMUNE ALINIR’
Ankara Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Nevzat Artık da, 81 ilde her yıl antibiyotik kalıntısı için numune alındığını ve yıl boyunca izleme denetimi yapılıdığını vurgulayarak, “AB ülkelerine hayvansal ürün satmakta ve hiç sorun yaşanmamaktadır. Ülkemizin Tayvan pazarına girmesi durumu söz konusudur. Bu dönemde böyle bir sorunun çıkması çok manidardır. Ülkemizin ihracatının engellenmesi için yapılıp yapılmadığını Tarım Bakanlığımız araştırmalı, ilgili firmaya yönelik denetim yapmalıdır” diye konuştu.
‘ÜRETİMDE SORUN VAR’
Yumurtada tespit edilen maddenin antibiyotik olmasına karşın durup dururken insanlara antiniyotik yedirmenin vücutta farklı etkileşimlere sebep olacağını vurgulayan onkoloji uzmanı Doç. Dr. Yavuz Dizdar da, “Yumurta üretiminin kendisi sorunlu. Normalde insanlara durup dururken antibiyotik yedirtmek iyi bir şey değildir. İkincisi çoluğa çocuğa yediriyorsunuz bu sadece antibiyotik olarak kalmıyor ki. Vücutta falan etkileşiyor sonuçta” dedi.
‘TAYVAN BİLDİRİMDE BULUNMADI YİNE DE İNCELEME BAŞLATTIK’
ANKARA Milliyet – Tarım ve Orman Bakanlığı, Türkiye’den Tayvan’a ihraç edilen yumurtalarda, insan sağlığına zararlı madde tespit edildiği iddiaları ile ilgili, “Tayvan yetkili otoritesi tarafından Bakanlığımıza herhangi bir bildirimde bulunulmamış olmakla birlikte, Bakanlığımız tarafından inceleme başlatıldı” açıklamasında bulundu.
‘NİTROFURAN YASAK’
Bakanlık, Tayvan’a ihraç edilen yumurtalarda, insan sağlığına zararlı “nitrofuran” adlı madde tespit edildiği yönünde çıkan haberlere ilişkin yazılı bir açıklama yaptı. Açıklamada şunlar kaydedildi:“Haberde bahsi geçen ‘nitrofuran’ maddesinin ülkemizde yumurta elde edilen tavuklar dâhil gıda elde edilmek amacıyla yetiştirilen hayvanlarda kullanımı yasak. Kullanımına dair tespit olması durumunda 5996 sayılı ‘Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda Ve Yem Kanunu’ kapsamında işlem uygulanmaktadır. İddialara konu yumurtalar ile ilgili olarak ise Tayvan yetkili otoritesi tarafından Bakanlığımıza herhangi bir bildirimde bulunulmamış olmakla birlikte, Bakanlığımız tarafından inceleme başlatılmıştır. Yumurtaların üretiminde söz konusu maddenin kullanıldığının tespit edilmesi halinde ilgililer hakkında gerekli iş ve işlemler yürütülecektir.”
2006’DAN İTİBAREN YASAK
1950’li yıllarda piyasaya sürülen Nitrofuranlar’ın kullanılması hormonal sistem bozuklukları ve kansere yol açtığı belirlendiği için yasaklandı. Avrupa Birliği hayvancılık sektöründe nitrofuran grubu antibiyotiklerin kullanımı da 2006 itibariyle yasakladı. Türkiye’de de antibiyotik büyütme faktörlerinin tümünün kullanımı 21 Ocak 2006 tarih ve 26056 sayılı
Resmi Gazete’de yayınlanan tebliğle yasaklandı.
5 YILA KADAR HAPİS
5996 sayılı ilgili kanun kapsamında insan sağlığını tehlikeye sokacak gıda ve yem ile ilgili uygulanan yaptırımlar şöyle:
Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak gıdalar, masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılıyor. Bu gıdaları üreten, ithal eden, kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda işletmecilerine bir yıldan beş yıla kadar hapis ve bin günden beş bin güne kadar adli para cezası veriliyor. Fiilin üç yıl içinde tekrarlanması durumunda ayrıca, gıdayı üreten, ithal eden, kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda işletmecisi beş yıldan on yıla kadar gıda sektörü faaliyetinden men ediliyor.
Hayvan sağlığı için tehlike oluşturan ve tüketime uygun olmayan yemleri üreten veya piyasaya arz
edenlere 46 bin 159 TL idarî para cezası uygulanıyor.
İnsan sağlığını göz önünde bulundurarak Bakanlıkça belirlenen kısıtlama veya yasaklamalara aykırı hareket edenlere 92 bin 350 TL idarî para cezası veriliyor.