MİTHAT YURDAKUL – Evini taşıyanların internet aboneliği işlemlerinde sorun çıkması halinde, yasal düzenlemeler tüketicilerin haklarını koruma altına alıyor. Eski evinde internet şirketiyle taahhütlü abonelik sözleşmesi yapan bir kişi, taahhüt süresi dolmadan başka bir yere taşınması ve yeni adresinde altyapı nedeniyle aynı hızda internetten faydalanamaması halinde, bedelsiz sözleşme feshi yapabiliyor. GSM operatörleri de tüketicinin sözleşme fesih talebini, 7 gün içerisinde yerine getirmekle yükümlü. Bu sürenin aşılması halinde, sürenin bitiminden itibaren hizmetten yararlanılmış olsa dahi, tüketiciden ücret talep edilemiyor.
GSM şirketleri, taahhütle satılan cep telefonu gibi cihazlardan da sorumlu. Alınan cihazların hatalı çıkması durumunda, ayıpsız denk ürün ile değiştirme veya ücretsiz onarım hakları kullanılabiliyor. Taahhüdü yapan dükkan kapansa ve satıcıya ulaşılamasa da, GSM şirketinden bu haklar talep edilebiliyor.
‘Piramit satış’a dikkat
‘Piramit satış’ adı verilen sistemlerde, katılımcılara para, malvarlığı veya başka katılımcıları sisteme katma karşılığında yüksek kazançlar vaat ediliyor. Yasadışı olan bu sistemler, gerçek olamayacak kadar yüksek kazanç garantisi vermesi, gösterişli tanımlar, ‘bir kere yakalanacak fırsat’ algısı, ‘başarı hikayeleri’ ile sisteme daha önce girenlerin elde ettikleri sözde yüksek kazanç hikayeleri ve ‘mucize ürün’ satışı yapıldığı propagandası ile pazarlanıyor.
‘Doğrudan satış’ ve ‘network marketing’ gibi sloganlarla pazarlandığı için ilk aşamada tespit edilmesi zor olan piramit sistemler, kimi zaman da bir şirket tabelası altında organize edilerek, tüm faaliyetlerinin devletten izinli olduğu algısı yaratılıyor. Bu tip oluşumların, denetim kuruluşları tarafından onaylanmış kazanç ve komisyon tablolarının incelenmesi öneriliyor. Ancak pek çok piramit sistemi, organizasyonun işleyişi hakkında net bilgi vermekten kaçındığı için gelir – gider tablolarını detaylarıyla incelemek mümkün olmuyor. Dolandırılmak istemeyen tüketicilerin, özellikle bilgilerini saklamaya gayret eden yapılanmalara karşı uyanık olması gerekiyor. Mevzuata göre ‘doğrudan satış’ sistemlerine girenlerden giriş aidatı, başlangıç paketi, yenileme ücreti gibi bedel alınması da yasak. Televizyon reklamlarında da ‘ilk kez’, ‘son’, ‘sadece’, ‘tek bir sefer’, ‘sınırlı satış’ gibi ifadeler kullanılamıyor. Özellikle uydu kanallarında yayımlanan reklamlardaki, ‘eklem ağrılarına iyi gelen kozmetik ürünü’ gibi ifadelere dikkat etmek gerekiyor.
Devre tatilde imza oyunu
Yaz aylarında tatil için tercih edilen devre mülk ve devre tatil satan firmalarda da cayma hakkına dikkat edilmesi gerekiyor. İmzalanan devre mülk ve devre tatil sözleşmelerinden gerekçe göstermeden ve cezai şart ödemeden 14 gün içerisinde cayılabiliyor. Bu tip uygulamalarda, cayma hakkını ortadan kaldırmak için indirim vaadiyle sözleşmeye geriye dönük tarih atma tekliflerini kabul etmemek gerekiyor. Ön ödemeli konut satışlarında da sözleşmenin yapılmasından önce tüketiciye ön bilgilendirme formu verilmesi, yapı ruhsatı alınmadan ön ödemeli konut satış sözleşmesi yapılmaması; konutun brüt ve net alanları, konumu, cephesi gibi özelliklerinin kontrol edilmesi, konutun inşa edileceği arsanın mülkiyetine ilişkin Tapu Müdürlüğü’nde araştırma yapılarak konutun değerini düşüren herhangi bir şerhin olup olmadığının kontrol edilmesi, büyük önem taşıyor.
VOLTAJ ARIZASININ ZARARI GERİ ALINABİLİYOR
Dijital TV platformları da taahhüt süresini otomatik olarak uzatamıyor, abonenin açık onayı isteniyor. Tüketicinin onayı olmadan abonelik sözleşmesi kurulması ise Türk Ceza Kanunu kapsamında suç olarak tanımlanıyor. Bu durumla karşılan tüketicilerin Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunması gerekiyor.
Fiilen elektriği kesilmeyen tüketiciden kesme-bağlama bedeli talep edilmemesi gerekiyor. Tüketiciler, elektriğin kesilmesi ya da elektrik kalitesindeki bozukluk nedeniyle elektronik cihazlarında meydana gelen arızaların bedelini dağıtım şirketlerinden talep edebiliyor. Abonenin, cihazının elektrik kesintisi gibi sebeplerle zarar gördüğünü, bir servis tarafından tespit ettirmesi gerekiyor.
Doğal gazda ise gazın kesilmesi durumunda açma-kapama bedeli alınıyor ancak sayacı kapanan müşterilerin sayacı açılırken tekrar bedel istenmesi kanun dışı.
Su faturasına kullandığından fazla bedel yansıtıldığını düşünen vatandaşlar 1 yıl içinde itirazda bulunabiliyor. İtirazların, en geç 30 gün içinde sonuca bağlanması gerekiyor.