ABD’li Westinghouse şirketi kısa bir süre önce kömür santrallerinin yerini alabilecek kapasiteye sahip olan yeni küçük modüler nükleer reaktörünü tanıttı. Yeni küçük modüler reaktör, AP300 olarak adlandırılıyor ve firmanın amiral gemisi AP1000 nükleer reaktörünün küçük bir versiyonu olarak nitelendiriliyor. Westinghouse Electricity Co’nun üst düzey teknoloji sorumlusu Rita Baranwal, planlanan 300 Megawatt kapasitesi nedeniyle AP300 olarak adlandırılan reaktörün, diğer bazı yeni nesil reaktörlerin aksine özel yakıtlar veya sıvı metal soğutucular kullanmayacağını söyledi. Bu reaktör, birçoğu Çin’de faaliyet gösteren, yıllarca süren gecikme ve milyarlarca dolarlık bütçe aşımının ardından Georgia’daki Vogtle tesisinde faaliyete geçen AP1000 reaktörünün daha küçük bir versiyonu olacak. Westinghouse, reaktörün inşasına 2027 yılına kadar başlamayı ve 2030-2033 yılına kadar çalışır hale getirmeyi planlıyor.
Neden önemli?
Küçük modüler reaktörler (SMR), kapatılan kömür santrallerinin yerini almak için birebir. Zira bu reaktörler özellikle gelişmekte olan ülkeler için çok önemli. Büyük reaktörlü nükleer tesisler, yüksek kapasiteli ve özel iletim ağlarına ihtiyaç duyuyor. Ancak SMR tipi nükleer reaktörler bir kömür santrali kadar enerji ürettiği için mevcut iletim ağlarını kullanabiliyor. Dolayısıyla hem emisyonsuz enerji üretimi hem daha az yatırım maliyeti hem de kolay inşa edebilme SMR’lerin en büyük avantajlarını oluşturuyor. Westinghouse ilk reaktörün ne kadara mal olacağını açıklamadı, ancak daha sonraki ünitelerin yaklaşık 1 milyar dolara (AP1000 6,8 milyar dolar) mal olacağını söyledi. Westinghouse halihazırda ABD’deki eski kömür santrallerinde AP300’lerin potansiyel inşası konusunda gayri resmi görüşmelerde bulunuyor. Westinghouse aynı zamanda Doğu Avrupa ülkelerine de reaktör satmayı umuyor. Belirtilenlere göre AP300 reaktörü 300.000 eve yetecek 300 megavat seviyesinde üretim sağlayacak.
Kendi kendini soğutuyor
Westinghouse’un enerji sistemleri başkanı David Durham, AP300’ün de AP1000 ile aynı güvenlik özelliklerine sahip olduğunu söyledi. Pasif soğutma sistemi her iki modelde de özellikle kritik önem taşıyor. Tipik reaktörlerde su, yakıt çubuklarını serin tutarak aşırı ısınmalarını önler. Bir nükleer reaktör kapandığında, yakıt çubuklarının hala soğuk tutulması gerekir, bu da yedek elektrik kaynaklarını gerekli kılar. Durham: “Eğer yedek elektrik ya da yedek su kaynağınız yoksa, Fukuşima’da olduğu gibi yakıtın aşırı ısındığı bir durumla karşılaşabilirsiniz” dedi. “Pasif güvenlik sistemleri yakıtı hiçbir insan eylemi olmadan, yedek elektrik kaynağı olmadan, yedek su kaynağı olmadan kendi kendine soğuk tutar, çünkü yakıtı soğuk tutmak için ihtiyacınız olan her şey reaktörün içinde.”
Pasif soğutma sisteminde reaktörün üzerinde büyük bir su havuzu bulunuyor. Reaktörün kapatılması gerektiğinde, su serbest bırakılır ve yakıt çubuklarının üzerine boşaltılır. Durham, su ısındıkça buhar ürettiğini, buharın yükseldiğini, tekrar yoğunlaşarak suya dönüştüğünü ve yaklaşık üç gün boyunca bu döngünün devam ettiğini söyledi.
Ülkeler sıraya girmiş durumda
Durham, eğer AP1000 Fukuşima’da çalışır durumda olsaydı herhangi bir facianın yaşanmayacağının altını çiziyor. Halihazırda Westinghouse’un AP1000 reaktörlerinin bulunduğu iki ülke var: ABD ve Çin. ABD’de Vogtle santralinde iki AP1000 reaktörü var – biri bu yılın sonlarında, ikincisi ise 2024’ün başlarında devreye girecek. Ancak Çin’de dört tanesi faaliyette ve altı tanesi de yapım aşamasında. Durham CNBC’ye verdiği demeçte, Westinghouse’un Ukrayna’da dokuz AP1000 inşa etmek için bir anlaşması olduğunu, Polonya’da üç AP1000 inşa etmek için seçildiğini ve Avrupa genelinde 11 AP1000 için daha yarıştığını söyledi. Türkiye’nin enerji bağımsızlığının anahtarı bu tip reaktörlerde yatıyor olabilir.