Mithat Yurdakul / ANKARA – Gıdaya ulaşmada büyük önem taşıyan tarımsal arazilerin planlı kullanımı için yeni düzenlemeye gidiliyor. Taslak düzenlemeye göre tarımsal araziler için köy, mahalle, belde, ilçe, il ve ülke bazında veri tabanı oluşturulacak. Laboratuvar analizlerini de içeren toprak etütleriyle, arazi kullanım planları hazırlanacak. Toprak, sulama ve yağış verileri kullanılarak, tarım arazileri sınıflandırılacak. Planla belirlenen araziler, tarım dışında kullanılamayacak, kamu ve özel girişimler plana uyacak. Tarımsal potansiyeli yüksek, toprak kaybı tehlikesi olan ovalar, “koruma alanı” olarak belirlenecek. En verimli tarlalardan bataklıklara kadar tüm arazilerin tarım potansiyeline göre envanteri çıkarılacak.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nca hazırlanan yönetmelik taslağına göre, Türkiye genelinde toprak ve arazi varlığının belirlenmesi için çalışma yürütülecek. Mera, orman ve diğer kanunlar çerçevesindeki arazilere ilişkin veriler, yerel idareler ve ilgili kurumlardan toplanacak. Köy/mahalle, belde, ilçe, il, ülke bazında veri tabanı oluşturulacak. Laboratuvar analizlerini de içeren toprak etütleri yapılacak. Toprak sınıflamasıyla harita ve rapor hazırlanacak, veriler tarım arazileri değerlendirme sistemine yüklenecek. Ülke genelinde toprak serilerini belirlemek üzere komisyonu oluşturulacak.
Kullanım planı
Planların hazırlanmasında makro ve mikro ölçekte toprak, iklim, topoğrafya, fizyografya, su potansiyeli verileri esas alınacak. Toprak, sulama ve yağış verileri kullanılarak, tarım arazileri sınıflandırılacak. Yapılan çalışmalara dayanarak bakanlık tarafından arazi kullanım planı hazırlanacak. Bu planlar, Cumhurbaşkanı kararı ile yürürlüğe girecek. Arazi kullanım taleplerinde bulunacak tüm kamu ve özel girişimler, bu plana uymak zorunda olacak. Planla belirlenen tarım arazileri, tarım amacı dışında kullanılamayacak. Toprak nitelikleri belirlenerek, arazinin hangi tarımsal arazi kullanım için uygun olduğu tespit edilecek. Bakanlıkça belirlenen tarımsal arazi kullanım türleri için gelen talepler değerlendirilecek, toprak istekleri belirlenecek.
Büyük ovalara koruma
Tarımsal üretim potansiyeli yüksek olan ancak erozyon, kirlenme, amaç dışı kullanım nedeniyle toprak kaybının hızlı geliştiği ovalar, “büyük ova koruma alanı” olarak belirlenecek. Ülke açısından önemli ve coğrafi işaretli ürünlerin yetiştiği alanlar da koruma kapsamına alınabilecek. Büyük ovalarda koruma ve geliştirme amaçlı tarımsal altyapı projeleri ve tarımsal arazi kullanım planları hazırlanacak. Büyük ova koruma alanı içinde kalan parsellerin tapu kütüğüne şerh konacak.
Metrekare başına ceza
Arazi kullanım planlarına uyulmaması halinde, metrekare başına ceza kesilecek. “Büyük ova koruma alanı” olarak belirlenen alanlar için cezalar ikiye katlanacak. Verilen sürenin sonunda, arazi kullanım planı kapsamındaki arazinin tarıma uygun hale getirilmediğinin tespit edilmesi durumunda faaliyet durdurma ve üç kat para cezası gündeme gelecek. Bu arazilerdeki izinsiz bütün yapılar, masrafını sorumlusunun ödeyeceği şekilde yıkılacak.
8 kategoriye ayrılacak
Toprak özellikleri ve tarımda kullanım kabiliyetine göre araziler 8 sınıfa ayrılacak. Buna göre araziler; ekim-dikim, hayvan otlatma, ormancılık ve yaban hayatı için değerlendirilebilecek. Bu kapsamdaki sınıflandırma şöyle olacak:
1. Sınıf: Düz veya düze yakın, derin, verimli ve kolayca işlenebilen toprakları ihtiva eden arazi.
2. Sınıf: Hafif meyilli, orta derecede erozyona maruz kalan, ara sıra taşkına uğrayan ancak bazı özel tedbirler alınmak suretiyle işlenebilen iyi arazi tipi.
3. Sınıf: Uygun ziraat metotları uygulanarak çapa bitkileri için kullanılabilecek orta derecede iyi arazi.
4. Sınıf: Çayıra tahsis edilmeye uygun, ara sıra tarla bitkileri de yetiştirilebilecek arazi sınıfı.
5. Sınıf: Kültür bitkileri yetiştirmeye uygun olmadığı için çayır ve ormanlara tahsis edilen arazi.
6. Sınıf: Orman veya çayır olarak kullanılmada dahi önlem gerektiren fazla meyilli ve şiddetli erozyona maruz kalan arazi.
7. Sınıf: Çok meyilli, erozyona fazla uğramış, taşlı arazi.
8. Sınıf: Dinlenme yeri ya da su havzası olabilecek bataklık, çöl, dağlık, taşlı araziler.