Futbolda son yıllarda en çok tartışılan konulardan bir tanesi, oyundaki teknoloji kullanımı… Topun kale çizgisini geçip geçmediğinden, son oyuncunun ofsaytta olup olmadığına kadar bir çok konuda son sözü artık insanlar değil; makineler söylüyor. Bu yenilikler ortaya daha adil kararların çıkmasına vesile olsa da; futbolun ruhuna zarar verdiği, doğallığını bozduğu, eski güzelliğini alıp götürdüğü türünde bir dolu eleştirinin hedefi oluyor.
Ne var ki futbolun romantikleri, yeşil sahalardaki her bir yeni gelişmeden hicap duyacak değiller. Çünkü bu haberimiz onların yüzünü güldürecek cinsten!
Avrupa futbolunda önemli bir değişim bu sezon sessiz sedasız hayata geçiriliyor. Tribün kültüründe önemli bir yeniliği getirecek uygulama resmen başlatıldı. Aslında buna ‘yenilik’ demek de pek uygun düşmeyebilir çünkü aslen oldukça eski olan bir uygulama yeniden yürürlüğe konuyor. Koltukların bulunmadığı tribünlerin görüntüsü, bizleri adeta bir zaman yolculuğuna çıkaracak.
Eskiden statlarda koltuklar yoktu ve seyirciler maçları ya beton blokların üzerinde oturarak ya da ayakta izlerlerdi. O koltuksuz statlarda fanatik taraftar grupları saatlerce hiç oturmadan, dökülen çimentodan sonrasına karışılmamış zeminler üzerinde takımlarını çılgınca destekler, koltuk arası mesafe diye bir şey olmadığından birbirleriyle arayı açmadan şarkılar-türküler söylerlerdi.
Yaşanan bazı talihsiz olayların ardından ayakta maç izleme dönemi kıta çapında uluslararası karşılaşmalarda sona erdirilmiş, tüm statların koltuklu hale getirilmesi zorunlu kılınmıştı. Bu yasağın üzerinden 30 yıldan fazla bir zaman geçti ve şimdi yeniden o günlere dönüyoruz. Bu kez tüm stat olmasa da, stadyumun en azından belli kesimleri koltuksuz olacak ve burada ateşli taraftarlar takımlarını ‘daha bir canı gönülden’ destekleyebilecek.
Halihazırda üç önemli futbol ülkesi bu uygulamayı bir süredir kendi liglerinde hayata geçirmiş ve yapagelmekteydi. Fransa ve Almanya’nın ardından son olarak İngiltere’de de geride kalan sezonun ardından Premier Lig ve Championship müsabakaları için ayakta seyirciye izin çıktı. Bu gelişmelere Avrupa futbolunun patronları da kayıtsız kalmadı, 2022-23 sezonuyla birlikte Avrupa kupalarında ‘güvenli ayakta’ izleyicilere müsaade edilmeye başladı.
UEFA içinde bulunduğumuz sezonu pilot sezon ilan etti ve gözlem süreci için kıtanın beş büyük ligindeki takımların statlarına bu hakkı tanıdı. İspanya ve İtalya’da bahse konu uygulama yerelde mevcut olmadığı için, İngiltere, Almanya ve Fransa’nın kapsam dahilinde olduğu ortaya çıkıyor. UEFA yetkilileri Şampiyonlar Ligi, Avrupa Ligi, Konferans Ligi gibi uluslararası kulüp müsabakalarının yanı sıra, ayakta seyircisi olan takımların kendi ülke liglerindeki maçları da yerinde takip edip notlarını almaya başladılar.
Uygulamanın bu sezonki deneme sürecinin ardından önümüzdeki sezonla birlikte kalıcı onaya kavuşması ve UEFA üyesi tüm federasyonlarda geçerlilik kazanması bekleniyor. İşin özeti; yakında tüm Avrupa’da bir çok ülkede ve bir çok statta koltuksuz tribünler mantar gibi bitmeye başlayacak.
Galatasaray, Fenerbahçe, Beşiktaş ve Trabzonspor gibi temsilcilerimizin statlarında, koltukların olmadığı kale arkası bölümleri ve bu tribünlerde davullarını çalan omuz omuza vermiş taraftarları göreceğimiz günler de çok uzakta olmayabilir.
Kapasiteler arttı
UEFA tarafından Avrupa kupalarını kapsayacak şekilde yürürlüğe sokulan ‘ayakta güvenli’ taraftar uygulaması bu sezon itibariyle başladı. Belli kriterleri karşılayan, statlarında koltuksuz bölümler bulunan ekipler bu tribün bölümleri için maçlara ayakta taraftar alabiliyor. Şampiyonlar Ligi, Avrupa Ligi, Konferans Ligi olmak üzere üç kulvarda takımlara müsaade ediliyor.
Almanya’nın iki dev ekibi Bayern Münih ve Borussia Dortmund, Bundesliga’nın ardından bu sezon Şampiyonlar Ligi’nde de koltuksuz tribünlerini kullanmaya başladılar. Borussia Dortmund’un stadı Westfalen’de 66 bin olan kapasite, UEFA’nın ‘güvenli ayakta’ seyirciye bu sezon izin vermesiyle artış gösterdi, Kopenhag maçını 71 bin biletli seyirci izledi.
Allianz Arena’daki Bayern Münih-Barcelona karşılaşması da, ayakta ekstra seyirciye izin verilmesiyle 75 bin rekor biletli seyirciye ev sahipliği yaptı. Dortmund önümüzdeki haftalarda bu rakamı 81 bine kadar çıkarabilecek.
FSE’nin gayreti karşılık buldu
Avrupa Futbol Taraftarları (FSE) isimli kuruluş, ayakta seyirci uygulamasının yürürlüğe girmesinde en önemli pay sahibi oluşumlardan biri olarak öne çıkıyor. Uzun yıllardır konuyu UEFA’nın gündemine getiren, konuyla ilgili taleplerini Avrupa futbolunun patronlarına ileten FSE, ayakta seyircinin güvenliksiz bir durum yaratmadığını savunurken, tamamı koltuklu statların bilet fiyatlarını artırdığına da dikkat çekip duruyordu.
Politecnico araştırdı
İtalya’nın ünlü teknik üniversitesi Politecnico, UEFA’nın isteği üzerine kapsamlı bir çalışma yürüttü. Milano’daki okul 2021’in Aralık ayında konuyla ilgili görevlendirilirken, ayakta seyircili statların yaygınlığı, bunların teknolojik durumu, güvenlik yönetimleri ve bu konudaki yerel yönetmeliklerin çerçevesi hakkında bağımsız bir araştırma gerçekleştirdi. Güvenliğin sağlanmasında ve düzenleyici çerçevede stattan stada değişen farklılıklar ortaya konuldu. UEFA Yönetim Kurulu buradan gelen verileri de göz önünde bulundurarak ‘Ayakta Tribünler Gözlem Programı 2023’ü uygulamaya koydu.
Heysel-Hillsborough birer milat oldular
Avrupa’da 1988’den sonra futbol taraftarlarının ilk kez ayakta durmalarına izin veriliyor. 1985’te Brüksel’deki Heysel Stadı’nda oynanan Liverpool-Juventus Şampiyon Kulüpler Kupası final mücadelesi büyük bir faciaya sebep olmuştu. Taraftarlar arası olaylarda çıkan arbedede, çoğu ezilerek ve sıkışarak olmak üzere 39 kişi hayatını kaybetti.
Bu olay Avrupada’ki stadyumlar açısından bir milat oldu. 1989’da İngiltere’de 97 kişinin ölümüyle sonuçlanan Hillsborough Faciası’nın da yaşanmasıyla artık koltuksuz statlar dönemi bitmeye başlayacak, ayakta seyircilere veda edilecek, bu uygulama yavaş yavaş yaşlı kıtanın tamamına yayılmaya başlayacaktı.
Sarı Duvar’da 25 bin kişi
Ayakta seyirci uygulamasını Bundesliga’da yıllardır uygulayan Almanya’da, Borussia Dortmund’un stadında 25 bin, Bayern Münih’te 15 bin kişilik koltuksuz bölümler bulunuyor.
Almanya, en büyük kapasiteli koltuksuz tribünleri bünyesinde barındıran Avrupa ülkesi. Borussia Dotmund’un stadında 25 bin kişi kapasiteli koltuksuz bölüm bulunuyor. ‘Sarı Duvar’ isimli kale arkasında karşılaşmalar ayakta seyrediliyor. Bayern Münih’in mabedi Allianz Arena’nın ise 15 bin kişinin ayakta durabileceği koltuksuz bölümü mevcut.
Hannover, Köln gibi daha bir çok takımın koltuksuz tribünleri mevcut. Bundesliga’da maçları koltuksuz oynatırken, UEFA’nın yasağı gereği uzun süre ulusal ve uluslararası turnuvalarda farklı düzenlemelere geçiş yapan Almanlar, uygulamanın artık kıta çapına yayılmasıyla çok rahatlayacak.
İngiltere’de Chelsea, Tottenham, Manchester United ve Manchester City gibi kulüplere bu sezon statlarında ayakta bölümler oluşturma izni verildi. Fransa’da dört yıl önce Lens ve Amiens uygulamayı ilk deneyen kulüpler olmuştu.
Hollanda, Galler ve İskoçya’da da ayakta seyirci yasakları kaldırıldı. Celtic Park’ta 3 bin kişi kapasiteli kısımda koltuklar söküldü.