Dondurma, soğuk ve tatlı bir yiyecek olarak uzun bir geçmişe sahip ve kökenleri binlerce yıl öncesine dayanıyor.
Günümüzde, dondurma birçok farklı tat ve formda üretiliyor. Artık yalnızca klasik sütlü dondurmalar değil vegan dondurmalar, düşük kalorili ve farklı diyetlere uygun dondurmalar da bulunuyor.
İşte dondurmanın tarihine genel bir bakış:
Antik Dönemler
Mezopotamya ve Çin: Dondurmanın tarihi, M.Ö. 2000 yıllarına kadar uzanır. Mezopotamya ve Çin’de, kar ve buzun meyve suyu ve bal ile karıştırılmasıyla yapılan soğuk tatlılar vardı.
Pers İmparatorluğu: Persler, yaz aylarında kraliyet ailesine soğuk bir tatlı sunmak için dağlardan kar getirtip üzüm suyu ile karıştırırlardı. Bu tatlıya “şerbet” denirdi.
Roma İmparatorluğu: Romalılar, dağlardan kar ve buz getirip bunu bal, meyve ve şarap ile karıştırarak tüketirlerdi. İmparator Nero’nun bu tür bir tatlıya özel ilgi gösterdiği bilinir.
Orta Çağ ve Osmanlı Dönemi
Araplar: 9. yüzyılda Araplar, şeker kamışından elde edilen şeker ve meyve suları ile karıştırılmış kar tatlıları yaparlardı. Bu tatlılar daha sonra İtalya’ya ve Avrupa’ya yayıldı.
Osmanlı İmparatorluğu: Osmanlılar, özellikle Maraş dondurması ile bilinir. Maraş dondurması, salep ve keçi sütü ile yapılır ve yoğun, elastik bir kıvama sahip.
Modern Dönem
İtalya: Dondurmanın modern formu, 16. yüzyılda İtalya’da ortaya çıktı. Floransa’da, Medici ailesi tarafından düzenlenen bir ziyafette dondurmanın daha sofistike bir versiyonu sunuldu.
Fransa: 17. yüzyılda dondurma, Fransa’da popüler hale geldi. Paris’teki Café Procope, dondurma satan ilk kafe olarak bilinir.
Amerika: 18. yüzyılın sonlarında ve 19. yüzyılın başlarında dondurma Amerika’ya ulaştı ve hızla popülerlik kazandı. İlk dondurma makinesi, 1843 yılında Nancy Johnson tarafından icat edildi. Bu makine, dondurmanın evde yapılabilmesini kolaylaştırdı.
20. ve 21. Yüzyıllar
Endüstriyel Üretim: 20. yüzyılda, dondurma endüstriyel olarak üretilmeye başlandı. Bu sayede dondurma daha geniş kitlelere ulaşabildi. Dondurma kamyonları ve dondurma dükkanları yaygınlaştı.
Dondurma, tarih boyunca farklı kültürler tarafından yeniden keşfedildi ve günümüze kadar geldi. Her dönemde ve her coğrafyada kendine özgü tatlar ve yapım yöntemleri geliştirildi. Bu zengin tarih, dondurmanın bugün dünya çapında popüler bir tatlı olmasına katkıda bulundu.
Türkiye’de dondurma
Türkiye’nin zengin dondurma kültürü, bölgesel malzemelerin ve geleneksel tariflerin yaratıcı bir şekilde kullanılmasının sonucu doğdu. Her şehir, kendine özgü tatları ve üretim teknikleri ile Türkiye’nin dondurma haritasında önemli bir yer tutar.
Türkiye, dondurma kültürü ve üretimiyle ünlü birçok şehre sahip. İşte Türkiye’de dondurması ile öne çıkan bazı kentler:
1. Kahramanmaraş
Maraş dondurması: Kahramanmaraş, Türkiye’nin en ünlü dondurmasına ev sahipliği yapar. Maraş dondurması, keçi sütü, salep ve şekerle yapılır ve özel bir teknikle dövülerek yoğun ve elastik bir kıvama getirilir. Bu dondurma, bıçakla kesilebilecek kadar sert olabilir.
2. İzmir
Sakızlı dondurma: İzmir, sakız ağacından elde edilen sakız reçinesi kullanılarak yapılan sakızlı dondurması ile bilinir. Sakız, dondurmaya kendine özgü bir aroma ve kıvam kazandırır.
3. Muğla (Bodrum)
Mandalina dondurması: Bodrum, özellikle mandalina aromalı dondurması ile ünlü. Bu dondurma, bölgenin bolca yetişen taze mandalinalarından yapılır.
4. Antalya
Tahinli ve pekmezli dondurma: Antalya, çeşitli yerel lezzetlerle zenginleştirilmiş dondurmaları ile tanınır. Tahin ve pekmez gibi malzemeler, dondurmaya özgün bir tat katar.
5. Aydın
İncirli dondurma: Aydın, özellikle incir yetiştiriciliği ile ünlüdür ve bu bölgenin dondurmalarında incir sıkça kullanılır. İncirli dondurma, hem lezzetli hem de besleyici bir seçenek olarak karşımıza çıkıyor.
6. Bursa
Kazandibi ve tavukgöğsü aromalı dondurma: Bursa, geleneksel Türk tatlıları olan kazandibi ve tavukgöğsü tatlarını dondurma ile birleştirerek farklı lezzetler sunuyor.
7. Çanakkale
Elma ve zeytin aromalı dondurma: Çanakkale, zengin tarım ürünleri ile bilinir ve elma ile zeytin aromalı dondurmalar yapar. Bu dondurmalar, bölgenin taze meyve ve zeytinlerinden yapılıyor.
Keçi sütünden yapılan dondurma: Çanakkale’de ayrıca Gökçeada’da üretilen keçi sütünden yapılan dondurmalar çok ünlü.
8. Gaziantep
Antep fıstıklı dondurma: Gaziantep’te “Antep Fıstıklı Dondurma” ünlü. Bolca yerel Antep fıstığı ile zenginleştirilirmiş bu dondurma yoğun ve kremsi dokusuyla biliniyor.
