Aslıhan Altay Karataş – Afrika kıtasında son dönemde yaşanan büyük değişimi Dışişleri Bakanlığı’nın Afrika uzmanı diplomatları Milliyet’e değerlendirdi. 11 Ağustos’ta Resmi Gazete’de yayınlanan atama kararlarıyla göreve başlayan Batı ve Orta Afrika Genel Müdürü Büyükelçi Şebnem Cenk ile Cenk’in selefi Türkiye’nin Dakar Büyükelçisi Nur Sağman sorularımızı yanıtladı.
2020 yılından bugüne Batı ve Orta Afrika’da arka arkaya yaşanan değişim dikkat çekiyor. Sudan, Çad, Mali, Burkina Faso ve Gine’de yaşanan askeri darbeler sonucu yönetimler el değiştirdi. Son olarak 26 Temmuz’da Nijer’de Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum, kendilerine “Vatanı Koruma Ulusal Konseyi(CNSP)” adını veren bir grup asker tarafında darbe sonucu devrildi.
Sahel kuşağı
Gine’den Sudan’a kadar uzanan Sahel kuşağı, antik dönemden beri kervan ve ticari yolların üzerinde bulunan bir bölge. Aynı zamanda zengin yeraltı kaynaklara sahip bölge, petrol ve doğal gazın yanı sıra uranyum, altın ve elmas gibi zengin yeraltı kanyaklarını da barındırıyor.
Erdoğan’a büyük ilgi
Batı ve Orta Afrika Genel Müdürü Büyükelçi Şebnem Cenk, Afrika ile ilişkilerin geliştirilmesinin, Türkiye’nin dış politikasının temel taşlarından birisi olduğunu belirterek şunları kaydetti:
“Afrika ülkeleriyle ilişkilerimize özel önem ve öncelik veriyoruz. Afrika kıtasıyla stratejik düzeyli işbirliğimizi sadece siyasi alanda değil, ekonomik, ticari, sosyal ve kültürel alanlarda daha da geliştirmek istiyoruz. Bunu yaparken de sadece kamu sektörümüzle değil, özel sektörümüzle, sivil toplum kuruluşlarımızla, üniversitelerimizle kıtada mevcut olmak istiyoruz. Zaten çok iyi bir seviyeye geldik. 2002’de 5 milyar dolar olan ticaret hacmimiz 2022 yılı sonunda 40 milyar doları aştı. Afrika kıtasında Türkiye’ye ve Sayın Cumhurbaşkanımıza büyük bir teveccüh, büyük bir ilgi var. Kıta dışından Afrika’yı en fazla ziyaret eden Cumhurbaşkanı. Bu husus ilişkilerimizi güçlendirmemiz, ilerletmemiz için çok olumlu bir zemin oluşturuyor.”
Yeni elçilikler açılacak
Son dönemde Afrika ve özellikle Sahel bölgesinin önemli sınamalardan geçtiğini ifade eden Cenk, “Bu sınamaların getirdiği siyasi, ekonomik ve sosyal çalkantılar söz konusu. Biz bu süreçte Afrika halklarının yanında olmaya ve katkıda bulunmaya devam edeceğiz. Afrika’da önemli bir sömürgecilik geçmişi var. Bunun yansımalarını bugün de görmeye devam ediyoruz. Bu sürecin kıtada mümkün olduğunca barış, istikrar ve Afrika halklarının yararına ilerlemesini arzu ediyoruz” diye konuştu.
Cenk, “Afrika kıtasında yükselişe geçen ülkeler arasında Türkiye var mı?” sorusuna da, şu yanıtı verdi:
“Mutlaka. Çok olumlu bir imajımız var. Bir kere sömürge geçmişimiz yok. Ülkemiz, Afrika ülkelerinin ekonomik kalkınma ortağı konumunda. Bu da Afrika ülkelerinin bize bakışını son derece olumlu etkiliyor. Büyükelçiliklerimizin yanı sıra Türkiye, Maarif Vakfı okullarıyla, TİKA ofisleriyle, Yunus Emre enstitüleriyle kıtada mevcut. THY Afrika’da 60 noktaya uçuş gerçekleştiriyor. Dolayısıyla mevcudiyetimiz iyi bir seviyede. Daha da ilerilere taşımak noktasında elimizden geleni yapıyoruz. Yeni büyükelçiliklerin açılması kararı alındı, önümüzdeki dönemde hayata geçirilecek.”
‘Senegal’de keskin değişiklik beklenmemeli’
Dakar Büyükelçisi Nur Sağman da, Senegal’de yaşananların Nijer’de veya Batı Afrika’daki Burkina Faso, Mali ve Gine’de yaşananlardan farklı olduğuna işaret etti. Sağman, şunları kaydetti: “Senegal’in darbe geçmişi yok, diyalog kültürüne önem veriyor. İç siyasetten kaynaklanan bir takım gelişmeler yaşandı. Muhalefet lideri Ousmane Sonko hakkında 2021 yılından bu yana görülen bir dava vardı. Bu süreçte zaman zaman taraftarları gösteriler yaptı, gerilim yaşandı ve maalesef bu gösterilerde hayatını kaybedenler, yaralananlar oldu. Ousmane Sonko 31 Temmuz’da tutuklandı. Gündemi meşgul eden bir husus da önümüzdeki şubat yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimleri konusu. İki dönemdir Cumhurbaşkanlığı yapan Macky Sall üçüncü defa aday olmayacağını açıkladı. Tutuklanan muhalefet lideri Sonko’nun aday olup olamayacağı en çok tartışma yaratan konulardan birisi. Senegal, kendi bölgesinde demokrasi alanında örnek bir ülke olarak biliniyor. Senegal’de son yıllarda bazı Batı Afrika ülkelerinde yaşandığı gibi keskin değişiklikler beklememek gerekir diye düşünüyorum.”