Derleyen: Can Şişman / Milliyet.com.tr – Evinin arka bahçesinde yürüyüşe çıktı. Uzun süredir hayalini kurduğu evi tasarlamak için sonunda harekete geçmişti. Evin içinde ve dışında işçiler hummalı bir çalışma içindeydi. Bir yandan onlara yardım ediyor, diğer yandan eve uzaktan bakarak her şeyin yolunda olup olmadığını kontrol ediyordu. Tek başına arazisinde yürüyüş yaparken daha önce hiç fark etmediği bir şey dikkatini çekti. Toprağa dikkatlice baktı. Gördüğü şeyi bir kemik parçasına benzetti. Dikkatlice eğildi ve toprağı kazmaya başladı. Tarihe ışık tuttuğunun henüz farkında değildi.
GÖRDÜKLERİ MANZARA KARŞISINDA ŞOKE OLDULAR
2017 yılında Portekiz’in Pombal bölgesindeki evinin inşaatı sırasında arka bahçesini kazan adam, karşılaştığı manzara karşısında şoke oldu. Yalnızca birkaç kemik parçasına ulaşacağını düşünen Portekizli adam dev bir iskeletle karşı karşıya olduğunu fark etti. Yaşadığı şaşkınlıkla ne yapacağını bilemeyen Portekizli adam, çevredekilerin yönlendirmesiyle durumu yetkililere bildirdi. Evin bahçesini ziyaret eden görevliler de şaşkındı. Portekiz’in Atlas Okyanusu yakınlarındaki bu bölgede daha önce böyle bir şeyle karşılaşılmamıştı.
Yetkililer durumu paleontologlarla paylaştı. Bölgeye gelen ekipler de büyük bir şaşkınlık yaşadı. Karşılaştıkları bir Sauropoda iskeletiydi. Sauropodalar uzun boyunları ve kuyruklarıyla biliniyordu. Bazı türleri baştan kuyruğa kadar tam 37 metre uzunluğundaydı. Paleontologlar, Portekizli adamın bahçesindeki dinozor iskeletinin büyük oranda korunmuş olması karşısında büyük bir heyecan duydular.
‘TAMAMEN SIRA DIŞI BİR DURUM’
2017’den beri devam eden ve bilim dünyasını heyecanlandıran çalışmalara yalnızca Portekizli değil, İspanyol paleontologlar da katıldı. Evin içindeki inşaat sona erse de bahçedeki dinozor iskeleti yüzünden Pomballı adam tam 5 yıldır bilim insanlarını bahçesinde ağırlamaya devam ediyor. Bahçede bulunan kemik kalıntılarından yola çıkılarak dinozorun tam 12 metre yüksekliğinde ve 25 metre uzunluğunda olduğu tahmin ediliyor. Dört ayaklı canlının bitkiyle beslendiği ancak fosilin geri kalanının topraktan çıkarılması için daha fazla çalışma yapılması gerektiği duyuruldu.
Araştırma ekibi, Ağustos ayının başlarında omurga ve kaburgalar da dahil olmak üzere iskeletin önemli kısımlarını toplamak için bir haftadan fazla zaman harcadıklarını açıkladı. Ülkenin başkentindeki Lizbon Üniversitesi araştırmacılarından Elisabete Malafaia, “Böylesi bir hayvanın tüm kemiklerini bulmak sıra dışı bir durum. Özellikle de orijinal anatomik yapısının bugüne kadar korunmuş olması tamamen sıra dışı bir durum” ifadelerini kullandı.
ONLARA GÖRE BU SADECE BİR ‘BAŞLANGIÇ’
Konuyla ilgili geçtiğimiz günlerde yapılan basın açıklamasında, keşfedilen dinozor iskeletinin şimdiye kadar Avrupa’da bulunan en büyük dinozor iskeleti olduğuna dikkat çekildi. İskeleti bulunan dinozorun günümüzden tam 160 milyon yıl öncesinde yaşamış olduğu tahmin ediliyor. Bilim insanları, kurtarılan iskelet parçalarının öncelikle bir laboratuvarda temizlenip tek tek inceleneceğini, daha sonra bir müzede sergilenmeden önce resmi kayıtlara geçmesi ve tarihe ışık tutması için teker teker her bir parçanın belgeleneceğini duyurdu. Ancak Portekizli paleontologlar, Pombal’daki keşfin yalnızca bir ‘başlangıç’ olduğu iddiasında. Portekizli paleontologlara göre bölgede gömülü halde çok daha fazla fosil var ve her biri keşfedilmeyi bekliyor. Avrupa tarihine ışık tutan bir keşfe imza atmış olmalarından ötürü mutlu ve gururlu olduklarını söyleyen bilim insanları, çalışmaların önümüzdeki birkaç yıl daha devam edeceğini söyledi.
GÜNÜMÜZDEN TAM 66 MİLYON YIL ÖNCESİNE AİT
Çok değil, sadece bir yıl önce İspanyol ve Portekizli paleontologlar yine önemli bir keşfe daha imza atmıştı. 2021’in Kasım ayında Portekiz’deki Yeni Lizbon Üniversitesi ile İspanya’daki Zaragoza Üniversitesi araştırmacıları, fosilleşmiş bir yuvadan 30 adet dinozor yumurtasını gün yüzüne çıkarmıştı. İspanya’nın kuzeyindeki Loarre bölgesinde gerçekleştirilen kazılarda bulunan 30 adet dinozor yumurtasının günümüzden tam 66 milyon yıl öncesine ait oldukları duyurulmuştu.
Uluslararası paleontolog ekibinden Portekizli araştırmacı Miguel Moreno-Azanza, bir buldozer yardımıyla beş kişi tarafından yapılan çalışmaların günde 8 saat çalışılarak 50 günde gerçekleştirildiğini açıklamıştı. Araştırmacılar, yumurtaların boyu 20 metreyi bulabilen dört ayaklı bir otobur olan Titanozor cinsine ait olduğunu tespit etmişti.