Doğrudan 7 milyona yakın çalışanı, dolaylı olarak ise tüm vatandaşları ilgilendiren asgari ücret bugün belli oluyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan açıklamasında şu ifadeleri kullandı: “Aziz milletim, değerli iş veren temsilcisi, kıymetli basın mensupları, sizleri en kalbi duygularımla selamlıyorum. Her sene olduğu gibi bu yıl da önümüzdeki yılın asgari ücretini belirlemek üzere çalışan ve işveren temsilcileri, Çalışma ve Sosyal güvenlik Bakanlığımızın nezaretinde bir araya gelmişlerdir. Yapılan bir dizi toplantı sonrasında çalışan ve işveren tarafları maalesef ortak rakam üzerinde anlaşamamışlardır.
Bize düşen görev ülkemiz ve milletimizin için en sürdürülebilir sonucun ortaya çıkmasını sağlamaktır. Gönlümüz çalışan temsilcilerinin de aramızda olmasını isterdik. Taraflardan herhangi birinin katılmadığı için çalışanların alacakları maaş düzeyini ortada bırakamazdık. Taraflar uzlaşmaya varamadıkları halde hükümetçe sonuçlandırılan çok sayıda asgari ücret müzakeresi vardır. Bu defa da öyle yaptık. Açıklayacağımız asgari ücret rakamı ülkemizin genel ekonomik ve sosyal görünüm ile uyumludur.
Ülkemiz 34,7 milyonluk işgücüne karşılık yarattığı istihdamla tarihinin en yüksek çalışan rakamına ulaşmıştır.
Küresel krizin gelişmiş ülkeleri dahi ciddi şekilde sarstığı süreçte Türkiye’nin kalkınmasını artırarak sürdürmesi tüm dünyada ilgi ile takip edilmektedir. Ülkemizin elde ettiği her kazanımı 85 milyonun hayat kalitesini yükseltmek için kullanıyoruz. Yatırımların teşvikinden sanayi ve tarım ürünlerini desteklenmesinden her alanda bu gayretin neticelerini görmek mümkündür.
5 SORUDA ASGARİ ÜCRET SÜRECİ
Asgari ücretin belirlenmesi süreciyle ilgili merak edilenler 5 soruda derlendi.
ASGARİ ÜCRET NEDİR?
İşçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücrettir.
Asgari ücret, ilk kez 1890’da Avustralya ve Yeni Zelanda’da uygulanmaya başlandı. 1900’lü yılların başından itibaren Avrupa’ya da yayıldı. Sonraki dönemde tüm dünyada emeği koruyan bir standarda dönüştü.
Türkiye’de ise asgari ücret 1936 tarihli İş Kanunu ile mevzuata girmesine rağmen 1951’e kadar uygulanmadı. 1951-1967 yılları arasında mahalli komisyonlarca belirlendi. Bugün geçerli olan Asgari Ücret Tespit Komisyonu uygulamasına ise 1967 yılından sonra geçildi.
Bu dönemde bölgesel asgari ücret tespiti 1969, 1972 ve 1973 yıllarında yapıldı. 1974 yılından itibaren sanayi ve tarım sektörü olarak ulusal düzeyde asgari ücret, Komisyon aracığıyla belirlendi. 1989 yılından itibaren ise tarım-sanayi ayırımı da kaldırılarak tek asgari ücret uygulanmaya başlandı.
MEVCUT ASGARİ ÜCRET NE KADAR VE KİMLERİ İLGİLENDİRİYOR?
Asgari ücret, bir işçi için aylık brüt 6 bin 471 lira, vergiler ve kesintiler düştüğünde net 5 bin 500 lira 35 kuruş olarak uygulanıyor. Asgari ücretin işverene toplam maliyeti, bir işçi için 7 bin 603 lira 43 kuruş. Bunun 6 bin 471 lirasını brüt asgari ücret, 1003 lira 1 kuruşunu sosyal güvenlik primi, 129 lira 42 kuruşunu işveren işsizlik sigorta primi oluşturuyor.
2022 yılı asgari ücretiyle tüm ücretlerden asgari ücret kadar olan kısım gelir vergisinden muaf tutulmaya başlanmıştı.
Resmi rakamlara göre, 16 milyon 687 bin çalışanın yüzde 38’i yani yaklaşık 6 milyon 300 bini asgari ücretli durumunda bulunuyor. Asgari ücretin biraz üzerinde (komşu) ücret alanlar da göz önünde bulundurulduğunda bu sayının 7 milyonu aştığı tahmin ediliyor.
Asgari ücretteki artış, toplu iş sözleşmesi uygulanan iş yerlerindeki ücretler başta olmak üzere, tüm ücretleri de artırıcı bir etkiye sahip.
Asgari ücret, bu ücretle geçinen çalışanları doğrudan etkilemesinin yanında, yasal mevzuattaki birçok düzenlemede ölçü olarak kabul edilmesi bakımından da toplumun büyük bölümünü ilgilendiriyor.
Asgari ücret rakamı; işsizlik maaşı, kıdem tazminatı, GSS primleri, askerlik ve doğum borçlanması, isteğe bağlı sigorta primleri, staj ücretleri, asgari ücretlilerin rapor ücretlerinin de aralarında olduğu birçok kalemi etkiliyor.
ASGARİ ÜCRET NASIL BELİRLENİYOR?
Asgari ücreti, yasa gereği işçi, işveren ve hükümetten beşer temsilci olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Komisyon, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından toplantıya çağrılıyor ve yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında teamül üzerine aralık ayında dört kez toplanıyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde Komisyon başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.
İŞÇİ VE İŞVEREN KESİMİ NE İSTİYOR?
Asgari Ücret Tespit Komisyonunda işçi kesimini en fazla üyeye sahip işçi konfederasyonu olduğu için TÜRK-İŞ, işveren tarafını ise Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) temsil ediyor.
TÜRK-İŞ, öncelikle zam pazarlığının Açlık ve Yoksulluk Sınırı Araştırmasının kasım ayına ait açlık sınırı verisi olan 7 bin 785 lira üzerinden başlamasını istiyor. Bunun yanında, pazarlık masasında 10 bin lira teklif sundu.
TİSK ise asgari ücrete dair bir rakam paylaşmamakla birlikte, temel olarak işçilerin ve işverenlerin gözetildiği dengeli bir asgari ücretten yana tutum sergiliyor. Yeni asgari ücret rakamında, istihdamın korunmasının, yeni istihdam yaratılmasının ve işletmelerin rekabet gücünün dikkate alınmasını isteyen TİSK, asgari ücret işveren desteğinin 2023’te de devam etmesini talep ediyor.