Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Geçen yıl Aydın’da tam 28 mahallenin karantinaya alınmasına sebep olan ‘Mavi Dil’ hastalığı geçtiğimiz günlerde Tokat’ta görüldü. Sığır, koyun, keçi, deve gibi besi hayvanlarına ‘Culicoides’ cinsi sineklerin teması sonucu bulaşan, konjesyon (sıvı birikimi sebebiyle oluşan problem), ödem, hemorajiye sebep olan mavi dil hastalığı, hayvanlar için hayati tehlikeye sebep oluyor. ‘Mavi dil’in son olarak Tokat’ın Erbaa ilçesinin Karayaka beldesinde bir işletmede görülmesiyle birlikte Erbaa Hayvan Sağlığı Zabıtası komisyonunun kararıyla tüm hayvan hareketleri yasaklandı. Peki ‘Mavi Dil’ sebebiyle hayvancılıkta verim düşer mi, hastalık sebebiyle hangi olumsuz durumlar yaşanabilir? Merak edilen tüm soruları Tokat Veteriner Hekimler Odası Başkanı ve Tokat Sahipsiz Hayvanlar koruma Birliği Müdürü Veteriner Hekim Seyit Sami Karyağdı cevapladı.
10 KİLOMETRELİK ALAN KARANTİNADA
Besi hayvanlarında görülen ‘Mavi Dil’ hastalığı sebebiyle Tokat’ta zabıta ve veteriner hekimlerin yoğun çalışması sürerken, hastalığın yayılmaması için de çeşitli karantina önlemleri alındı. Erbaa ilçesinin Karayaka beldesi ve çevresinde yaklaşık 10 kilometrelik alan karantinaya alındı.
Bölgede hastalık sona erene kadar merkez mahalleler, Kale, Çevresu, Kızılçubuk, Aşağı Çandır, Tosunlar, Bağpınar, Güvençli, Yaylacık, Ballıbağ, Salkımören, Üzümlü, Yoldere köylerinde hastalığa duyarlı hiçbir hayvanın giriş ve çıkışına izin verilmeyeceği duyuruldu.
‘SİNEKLERLE MÜCADELE ETMEK ÇOK ÖNEMLİ’
Veteriner Hekim Seyit Sami Karyağdı, sineklerle bulaşan ‘Mavi Dil’ hastalığının yayılmasını engellemek için yapılan çalışmaları şu sözlerle anlattı:
“Veteriner hekimlerimiz tarafından hastalık çıkışlarının tespitinden itibaren hemen hastalık çevresinde 10 kilometre çap içerisinde aşılama çalışmaları başlatılarak yayılmanın önüne geçilmeye çalışılıyor. Yetiştiricilerimizin hastalığın bulaştırma kaynağı olan sineklerle mücadele etmesi çok önemli. Hastalığın salgın şeklinde görüldüğü yer ve mevsimlerde bilhassa değerli damızlık gebe hayvanların özellikle gebeliklerinin ilk döneminde uygun bir preparat (sırttan dökme, püskürtme vb.) yardımı ile sineklerden etkin şekilde korunma hastalığa yakalanma oranına olumlu katkı sağlayabilir. Hastalığın yayılmasını önlemek amacıyla sıkı bir şekilde karantina ve kontrollü hayvan hareketleri yapılıyor.”
‘KOYUNLARDA DAHA BELİRGİN’
Veteriner hekim Seyit Sami Karyağdı, ‘Mavi Dil’ hastalığının hangi hayvanlarda nasıl seyrettiğine de değindi. Tedavisi olmayan hastalığın özellikle koyunlar üzerindeki etkisine dikkat çeken Veteriner Hekim Karyağdı, şunları söyledi:
“Hastalık koyunlarda daha belirgin seyrediyor. Hastalığa yakalanma oranı koyunlarda neredeyse yüzde 100 olup ölüm oranı yüzde 5-30 arasında olmak üzere duyarlı sürülere göre değişiyor. Hastalıkta tedavi yok ama koruma amacıyla koyunlarda aşı ile korunma sağlanabiliyor. Sığırlarda da virüs bulunur ancak genellikle hastalık bulgusu göstermezler. Bunun yanında keçi, bufalo, geyik ve deve gibi diğer ruminantlarda da (geviş getiren hayvanlar) hastalığın görülebildiği bildirilmiştir. Yüksek ateş, ağızda salya ve irinli burun akıntısı, solunum güçlüğü, ağız, dudaklar, yüz, göz kapakları ve kulaklarda ödeme doğru gelişen hiperemi ve konjesyon, ağız mukozasında ülserasyon ve nekrozlar bulunur. Dil, hiperemik ve şişkin, hastalığın ilerleyen basamaklarındaysa siyanotik (mavi), bazen de ağızdan dışarı sarkmış görülebilir.”
NEDEN ‘MAVİ DİL’ DENİLİYOR?
Hastalığa özellikle ‘mavi’ renginin adının verilmesinin nedeni, hayvanların dillerinde gözle görülür şekilde renk değişikliği olmasıyla alakalı. Veteriner Hekim Seyit Sami Karyağdı, ‘mavi dil’in, hayvanları 8 ila 10 gün içinde öldürebildiğini söyledi.
Veteriner Hekim Karyağdı, “Dilin siyanotik yani morarmış mavi hali nedeniyle hastalığa bu isim verilmiştir. Yavru atma ve deforme kuzu doğumları görülür. Zayıflama ve 8-10 gün içinde ölüm görülür, iyileşen hayvanlarda kısırlık ve büyüme geriliği ile seyreden uzun bir dönem şekillenir” diye konuştu.
HAYVANDAN İNSANA BULAŞABİLİR Mİ?
Hayvanlardan insanlara bulaşan ‘şarbon’ gibi hastalıklar pek çok can kişinin hayatını kaybetmesine sebep oluyor. Veteriner Hekim Seyit Sami Karyağdı, ‘Mavi Dil’in insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileriyle mücadele etmek için çalışmaların sürdüğüne dikkat çekti ve sözlerini şöyle noktaladı:
“Hayvan hastalıkları ve özellikle de viral etkenler, ülkemiz için hem hayvan sağlığı ayrıca hayvansal ekonominin devamlılığı için çok önemli. Bu hastalıklar içinde hayvanlardan insanlara bulaşan 250’ye yakın zoonoz karakterli hastalıklar vardır ki bunlar ayrıca insan sağlığını ile birlikte çevre sağlığını etkiledikleri için ekstra önem arz etmekte. Ülkemizde genel manada Şap, Lumpy Skin Disease, Brucella, Çiçek, Koyun Keçi Vebası, Kuduz, Şarbon, Mavi Dil, önceki yıllarda Sığır Vebası gibi birçok hastalık hayvan sağlığını tehdit etmekte. Kuduz, Brucella, Tüberkülöz, Şarbon, KKKA, Deli Dana, Kuş Gribi, Q Humması, Toxoplazma, Ruam gibi birçok zoonoz karakterli hastalılar insan sağlığı içinde birer tehdit. Bu hastalıklara karşı veteriner hekimlerimiz insan sağlığını korumak için kaynağında mücadele ederek hastalıkların genel etkilerini yok etmeye çalışıyor.”