Binlerce insanı hayattan koparan Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6’lık depremlerin ardından arama-kurtarma çalışmaları devam ediyor. Enkaz altında kalanlar için 144 saati aşkın süre geçmesine rağmen hâlâ umut var. Yıkılan binaların enkazından sağ çıkan yaralılar, arama-kurtarma ekiplerinin enkaz ve ambulans arasında oluşturduğu ‘yaşam koridoru’ sayesinde güvenli şekilde yaşama tutunuyor. Son günlerde hem adını sıkça duyduğumuz hem de bir kez daha ne kadar önemli olduğunu hatırladığımız ‘yaşam koridoru’nu AKUT kurucu üyesi, eğitmen ve ekip liderlerinden Dr. Adam Memet Tanrısever ve İstanbul Aydın Üniversitesi Afet Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Koordinatörü Serhat Yılmaz anlattı.
ARAMA-KURTARMADA 4 ÖNEMLİ ADIM
Arama kurtarma çalışmalarının 4 yapı taşı olduğunu belirten Dr. Adam Memet Tanrısever, çalışmalar esnasındaki tüm adımların belirli bir sıralama içinde gerçekleştiğini belirtti. Enkaz altında kalanların sağ olarak kurtarılmaları için 4 önemli noktaya işaret eden Tanrısever, bu adımları şöyle sıraladı:
– Yer tespiti: Kazazedenin bulunduğu konumun tespit edilmesi.
– Ulaşma: Yeri tespit edilen kişiye ulaşmak için yapılan çalışmaların tümü.
– Sabitleme: Ulaşılan kişinin sağlık durumuna göre ilk yardım yapılması ve daha sonra sedyede yaralıyı sabitleme çalışması.
– Taşıma/nakil: Kişinin bulunduğu yerden daha güvenli ve bir noktaya taşınması ve nakledilmesi.
SOĞUK, ILIK, SICAK BÖLGE
Deprem sonrası belirlenen ana bölgeleri, itfaiye ve arama kurtarma ekiplerinin farklı şekillerde ifade ettiklerini vurgulayan Adam Memet Tanrısever, itfaiye terminolojisine göre soğuk, ılık ve sıcak olarak adlandırılan ana bölgelerin arama kurtarma ekiplerince farklı isimlerle de belirlendiğini söyledi. Tanrısever, “Kurtarma bölgesi, genel bölge gibi arama ve kurtarmaya özgü başka terminoloji de mevcut. Ancak herhangi bir karışıklık yaşanmasını engellediğinden itfaiye terminolojisi tercih ediliyor” dedi.
Sıcak bölgelere yalnızca arama-kurtarma ekiplerinin girebildiğini belirten Tanrısever, bu bölgelerde yüksek riskin azaltılarak kurtarmanın gerçekleştirildiğini vurguladı. Adam Memet Tanrısever, bölgeye girişlerin kontrollü olduğunun ve giriş çıkışların kaydedildiğinin altını çizdi. Sıcak bölgeyi destekleyen ve temel fonksiyonların gerçekleştirildiği ılık bölgenin enkaz içine gereken tahkimatın yapıldığı nokta olduğunu belirten Tanrısever, ılık bölgenin dışında kalan soğuk bölgenin ise yönetsel faaliyetlerin yapıldığı ve sıcak bölgede çalışmayan ekiplerin bekletildiği nokta olduğunu açıkladı.
HAYATA BAĞLAYAN KORİDOR NASIL OLUŞTURULUYOR?
Birçoklarımızın hafızasına kazınan ve enkaz altındakilere yöneltilen “Sesimi duyan var mı?” sorusuyla başlayan kurtarma mücadelesinin en önemli aşamalarından birini de yaşam koridoru ile güvenli bölgeye nakil oluşturuyor. Oluşturulan koridorla ilgili önemli noktalara işaret eden Adam Memet Tanrısever, kazazedenin içinde bulunduğu emniyetsiz ya da düşük emniyetli ortamdan daha fazla yardım alabileceği güvenli bir yere nakledilirken, kullanılan yolun ‘yaşam koridoru’ olarak adlandırıldığını ifade etti.
Afetzedelerin arama kurtarma faaliyetleriyle enkazdan çıkarıldığı andan tıbbi müdahalenin gerçekleştirileceği ilk yere kadar kurtarma ekiplerinin birbirine karşılıklı pozisyon alarak zeminde sabit duracak şekilde sedye üzerinde elden ele taşınması için oluşturulan sistem ‘yaşam koridoru’ olarak tanımlanıyor. İstanbul Aydın Üniversitesi Afet Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Koordinatörü Serhat Yılmaz
Tanrısever, kazazedeye ulaşma koridoru ve nakil koridorunun genelde aynı çizgi üzerinde olduğunun altını çizdi. Tanrısever, kazazede ya da ekip için emniyetsiz olabilecek durumlarda bu rotaların da değişiklik gösterebileceğini sözlerine ekledi. Tanrısever, yaşam koridoru oluşturulurken göz önünde bulundurulan önemli noktaları şöyle sıraladı:
“Amaç, yardım alan kişiyle onun güvenli yere naklini sağlayan personelin olabildiğince hızlı ve emniyetli şekilde geçiş yapmasını sağlayacak bir hat, koridor, baca oluşturmak. Bunun anlamı, sedyenin ve sedyeyi taşıyan kişilerin geçişine izin verecek fiziki boşluğa sahip, olası göçük ya da çökme gibi risklerin en az seviyeye indirildiği, hava kalitesi ve kimyasal risklerin de kontrol altına alındığı bir geçiş hattının oluşturulması.”
‘FİZİKSEL TEHDİDİN YANINDA KİMYASAL TEHDİT DE VAR’
Enkazdan çıkan vatandaşlara güvenli ulaşmak için birçok yöntem kullanıldığını belirten Adam Memet Tanrısever, göçük ve çökme gibi fiziksel tehditlerin ortadan kaldırılması için çalışmalar yapıldığını kaydetti.
Çökme ve göçüklerin azaltılması için tahkimat yapılmasının yanında kimyasal tehditlerin de olabileceğini ifade eden Tanrısever, fiziksel tehditlerin, kazazedenin enkaz altındaki molozlar arasından geçişi sırasında kesme, delme etkisi yaratabilecek inşaat demirlerinin kesilmesi veya uçlarının kıvrılması gibi çeşitli yöntemlerle ortadan kaldırılabileceğini açıkladı. Kimyasal tehditlerin azaltılmasına örnek olarak kazazedeye maske vererek toz solumasını engellemenin amaçlandığını söyleyen Tanrısever, şunları söyledi:
“Kask vermek, fan kullanarak hava kalitesini artırmak ya da temiz hava setleri ile kaliteli hava solunmasını sağlamak, kimyasal kirlerden korunmak amacıyla örtü/giysi kullanılmasını sağlamak gibi uygulamalar da bu tehditleri ortadan kaldırmak için yapılan çalışmalar arasında yer alabilir.”
Enkaza dönüşen yapılarda sıkışık durumda kalan kişilerin yaralanmış olma ihtimali veya uzun süre enkazda kalmaya bağlı sağlık sorunları oluşabiliyor. “Arama kurtarma çalışmaları sonucunda ulaşılan bu kişiler için en önemli adım durumunun daha kötüye gitmesini engelleyecek uygulamaları içeriyor” diyen Serhat Yılmaz şunları da ekledi: “Bu nedenle belirtilen risklerin bulunduğu durumlarda yaşam koridorunun doğru uygulanmasıyla gerek kazazede veya afetzedenin durumun daha da kötüye gitmesi engellenmeye gerekse de ileride oluşabilecek kalıcı hasarlar engellenmeye çalışılıyor. Bu nedenle de yaşam koridorunun doğru uygulanması hayati önem arz ediyor.”