T.C. Savunma Sanayii Başkanlığı, havacılık sektöründe kullanılacak yeni yerli motor projeleri için yol haritası niteliğinde hazırlanan, Gaz Türbinleri Motor Yol Haritası Sonuç Raporu’nu kamuoyu ile paylaştı. Türkiye’de geliştirilecek yerli motor projeleri ve detayları ortaya çıktı. Hazırlanan raporda gaz türbinli motorlar hakkında detaylı bilgilere, motorların tarihsel gelişimine, motor parçaları hakkında bilgilere, yabancı motorların öne çıkan özelliklerine, Türkiye’de kullanılan yerli motorlara, elektrikli ve hibrit motorların avantajlarına değinildi. Gaz türbinli motor teknolojilerinin geleceği hakkında analizlere ve tahminlere yer verildi. Türkiye’de geliştirilecek motor projeleri için eylem planları ve öneriler belirlendi.
Savunma Sanayii Başkanlığı’nın yol haritasındaki motor projeleri
Milli Muharip Uçak (KAAN) Millî Muharip Uçak için turbofan motor
MMU ÖMGP, SSB tarafından öncelikli olarak Ön Tasarım Fazı faaliyetlerini içerecek şekilde kurgulanmış olup platformun ihtiyaç duyduğu itkiye sahip turbofan motoru geliştirilmesi hedeflenecek. Millî kritik ve kısıtlayıcı düzenlemelere tabi olan teknolojidir. Tedarik projelerinde kullanılacak.
Eylem planı:
- Firma seçim kararının verilmesi ve kaynak tahsisi ile Ön Tasarım Fazı/ Kalifikasyon Fazı için Sözleşmelerin imzalanması.
- MMU ÖMGP’ye hizmet edecek tüm çalışmaların (diğer motor geliştirme projeleri, teknoloji ve malzeme geliştirme projeleri, Gaz Türbinli Motor Teknoloji Merkez(ler)i kurulumu vb.) program yönetimi yaklaşımı ile takip edilmesi ve gaz türbinli motor ekosisteminin kurulması.
Muharip İnsansız Uçak Sistemleri için turbofan motor
Öncelikle Muharip İnsansız Uçak Sistemleri olmak üzere, benzer itki ihtiyacı olan/olacak platformlar için belirlenecek itki seviyesinde bir turbofan motor geliştirilmesi hedeflenecektir.
Millî kritik ve kısıtlayıcı düzenlemelere tabi olan teknolojidir. Tedarik projelerinde kullanılacaktır ve ihracat potansiyeli yüksektir.
Eylem planı:
- TEI tarafından geliştirilmekte olan 6.000 lbf itki üretecek turbofan motor için başlatılan proje faaliyetlerinin yakından takip edilmesi.
- MMU Projesindeki gelişmeler dikkate alınarak projeye ilişkin planlamaların yapılması.
İtki ihtiyacı düşük olan (temel eğitim uçağı, hafif sınıf helikopter, İHA vb.) hava platformları için hibrit tahrik sistemi
Dünyada sivil havacılık sektöründe 2050 yılı sıfır salınım hedeflerine yönelik olarak alternatif tahrik sistemleri üzerinde çalışmalar başlatılmıştır ve ilk ürünler ortaya çıkmaktadır. Gelecek teknolojik eğilimleri yakalamak ve bu alanda dünyada söz sahibi olabilmek için çalışmalara başlanması gerekmektedir. Bu ihtiyaç doğrultusunda itki ihtiyacı düşük olan platformların alternatif tahrik sistemleri üzerinde çalışılması hedeflenecek. Ömür devrinin başında olan, gelişmiş ülkelerin üzerinde çalıştığı, mevcut ticari ürünlerin olmadığı teknolojidir. Çift amaçlı olarak kullanılmaktadır. Tedarik projelerinde kullanım imkânı vardır ve ihracat potansiyeli olabilir.
Eylem planı:
- Konuyla ilgili olarak yenilikçi yaklaşımları da içine alacak şekilde dünyadaki mevcut duruma ilişkin bilgi toplanması (Hidrojen vb.)
- Edinilecek bilgiler ışığında atılacak adımların belirlenmesi.
10 Ton Sınıfı Genel Maksat Helikopteri ve Ağır Sınıf Taarruz Helikopterleri için ihtiyaç duyulan turboşaft motorunun geliştirilmesi veya yerlileştirilmesi
Mevcut projelerdeki gelişmelere bağlı olarak, 2500-3500 shp güç aralığında bir turboşaft motorun geliştirilmesi veya yerlileştirilmesi hedeflenecek. Kısıtlayıcı düzenlemelere tabi olan teknolojidir. Tedarik projelerinde kullanılacaktır ve ihracat potansiyeli bulunmaktadır. Ancak, diğer ihtiyaçların daha öncelikli olması ve alternatif kaynaklardan tedarik edilme ihtimali dikkate alınarak 2.öncelik verilmiştir.
Eylem planı:
Helikopter projeleri takip edilerek motora dönük yerlileştirme faaliyetleri öncelikli olmak üzere planlama yapılması.
Deniz platformları için ihtiyaç duyulan düşük güç seviyesinde bir gaz türbinli motorun geliştirilmesi
Deniz platformları için türev bir turboşaft motorun geliştirilmesi hedeflenecektir. Tedarik projelerinde kullanılacaktır. Hâlihazırda deniz platformu uygulamalarında kullanılan gaz türbinli motorların alternatif kaynaklardan tedarik edilmesinde bir problem yaşanmamaktadır.
Deniz tipi bir türbinli motorun geliştirilmesi hususu, başlatılan/başlatılacak turbofan ve turboşaft motor geliştirme projelerinde gelinecek aşamalara uygun olacak şekilde kurgulanacaktır.
Eylem planı:
Düşük itki sınıfında bir turbofan motor geliştirilmesi durumunda, deniz tipinin türev olarak geliştirilmesinin planlanması.
İHA ve eğitim uçağı vb. platformlar için turboprop motor geliştirilmesi veya yerlileştirilmesi
Yerli olarak geliştirilen/geliştirilecek platformların ihtiyaçları değerlendirilerek ve güç ihtiyacının maliyet etkin çözümleri de göz önünde bulundurularak, türev bir turboprop motorun geliştirilmesi hedeflenecektir. Burada İHA ve eğitim uçağı itki ihtiyacı için iki ayrı güç sınıfı değerlendirilecektir. Tedarik projelerinde kullanılacaktır. İhracat potansiyeli bulunmaktadır.
Eylem planı:
Alternatif tedarik kaynaklarının bulunması ve pazarda hakimiyeti olan ürünler bulunması nedeniyle, ihracat kısıtlamaları dikkate alınarak geliştirme çalışmalarına başlanması.