Masum gibi görünen bir oyun bile dehşet görüntüleri içerebiliyor. Bu durum karşısında ebeveynler ne yapmalı? Konuştuğumuz uzmanların önerileri bu bakımdan çok önemli.
Araştırmalar, dijital oyunlarda şiddet içeriklerine maruz kalan çocukların, şiddete eğilimlerinin arttığını gösteriyor. Ankara’da bir çocuğun bilgisayar oyunu yüzünden arkadaşını öldürmesi, Malatya’da ise bir çocuğun bu yüzden kuzenini bıçaklaması son yıllarda gazetelere yansıyan haberlerden. Beş gün önce Kayseri’nin Melikgazi ilçesinde 13 yaşındaki 8’inci sınıf öğrencisi, tartıştığı 12 yaşındaki arkadaşını öldürdü. Tartışmanın bilgisayar oyunu yüzünden çıktığı üzerinde duruluyor.
Oyun Tasarımcıları, Geliştiricileri, Yapım ve Yayıncıları Derneği (OYUNDER) Başkanı Tansu Kendirli oyun seçimi yaparken yaş sınırının çok önemli olduğuna işaret ediyor.
*Platform sağlayıcılar ve oyun geliştiriciler tarafından yaş sınırına yönelik neler yapılıyor?
Oyun aslında çocukların eğitim ve öğretimine katkı sağlayabilecek, arkadaşlık ilişkilerine pozitif yönde etki edecek, kariyerlerini oluşturmalarına yardımcı olabilecek bir alan. Ama tabii ki nasıl kullanacaklarını bildiklerinde. Her şey gibi bilgisayar oyunlarının da fazlası zarar. Oyun seçimi yaparken yaş sınırı çok önemli. Oyun sektörü bu anlamda diğer sektörlerden daha fazla otokontrolünü sağlayan bir sektör. Hem platform sağlayıcılar hem de oyun geliştiriciler sıkı bir şekilde denetleme yapıyor. Oyun geliştiriciler oyunları tasarlıyor ve denetim mekanizmalarına sunuyor. Yetkili kurumlar tarafından oyunlar derecelendiriliyor ve sonra yaş ve içerik etiketi konularak tüketicinin kullanımına sunuluyor.
*Uluslararası uygunluk kriterleri neler?
Oyunların içerik derecelendirme sistemi video oyunların hedef kitleler için uygunluğuna dayalı olarak sınıflandırılmasında kullanılan sistemler. Velilerin çocuklarının oynadıkları oyunların derecelendirmelerine dikkat etmeleri gerekiyor. 6 veya 7 yaşında bir çocuğun +16 bir oyuna erişememesi ve velilerin bu anlamda karar verici olmaları gerekiyor. Bazen arkadaş çevrelerinin etkisi ile bu yöne sapabiliyorlar. Zira bir başka velinin bu anlamda dikkatli olmaması, sizin çocuğunuz için bir arkadaş çevresinden kaynaklanan bir sosyal baskı doğmasına neden olabiliyor. Ülkelerin kendi sistemleri olduğu gibi uluslararası anlamda referans alınan ESRB ve PEGİ sistemleri var.
App Store ve Google Playstore gibi mobil platformlar kendi derecelendirmelerini oyunu platform üzerinde görüntülediğinizde zaten göstermekteler. Bu konsol ve PC platformları için de geçerli. + Kaç yaş için uygun olduğunu orada görebiliyorsunuz. Bir veli çocuğunun oynadığı oyunun derecelendirmesine bir arama yaparak ulaşabilir.
*Anne babalar için bu konuda güvenilir uluslararası kaynaklar neler?
Tüm platformlar kendi derecelendirmelerini zaten platform içerisinde kullanıcılar ile paylaşmakta. Hem Mobil hem PC hem de Konsol platformları içerisinde bunu bulabilirler.
*Zararlı içeriklerin olduğu platformlara erişim kolay mı?
Aslında geçmiş yıllarda adını sıkça duyduğumuz Mavi Balina gibi korkulan uygulamalara erişmek kolay değil. Arayıp bulmanız ya da birilerinin size göndermesi gerekiyor. Bu tip tehlikeli platformlar, yalnızlık ve güvensiz hisseden, sosyal çevresi olmayan, ailesi ile vakit geçiremeyen, anlaşılmadığını düşünen, sadece çocuk değil herkesi tuzağına düşürmek için var. Hayattaki varoluş çığlığını duyuracak kişi yoksa, psikolojik ve mental olarak yatkınlıklarınızı, güvensizliklerini kullanacak insanlar sizi manipüle ediyor. Oyun bağımlılığı anlık bir şey değil bir süreç. Biz ne yazık ki bu tip korkunç ve üzücü olaylar olduğunda ne yapmamız gerektiğini konuşuyoruz ancak bu uzun bir yolculuk. Çocuklarımızın neler yaşadığından, nasıl davrandığından haberdar olmamız, onları iyi gözlemlememiz, dinlememiz ve sağlıklı iletişim kurmamız gerekiyor.
“Dijital dünyadan haberiniz olsun”
Bahçeşehir Üniversitesi öğretim görevlisi Dr. Ayşegül Liman Kaban:”Ebeveyn kontrol uygulamalarının yanı sıra anne babaların da dijital dünyadan haberdar olmaları önemli. Çocuğunuzla oynadıkları oyunlar hakkında sohbet etmek, oyun arkadaşlarını tanımak, oynadıkları oyundaki kısaltmaları öğrenmek, çocuğunuzun sevdiği dijital oyunları denemek düşmanı yakından tanımanın en kolay yollarıdır. Dijital oyunların konuşma odaları, şiddet içeren oyunlar sıkça karşılaşabilecekleri tehlikeler.”
Zorunlu ibarelere dikkat!
Oyunların üzerinde olması zorunlu ibareler bulunuyor. Bunları hem bizim bilmemiz hem de çocuklarımıza öğretmemiz önemli.
PEGI 3: Bu etiketi taşıyan oyunlar neredeyse tüm yaş grupları için uygun.
PEGI 7: İçerik olarak PEGI 3 ile aynı olmakla beraber bazı içerikler, küçükler için uygun olmayabilir.
PEGI 12: Oyun içeriği PEGI 7’ye benzese de buradaki fantezi karakterler, bazı argo kelimeler ve bazı cinsel içerikler daha belirgin.
PEGI 16: Oyun içeriğinin daha belirgin ve bir kademe daha fazla olarak cinsel içerik, tütün ve uyuşturucuya özendirme ve daha kötü bir dil ile argo içerdiğini gösteriyor.
PEGI 18: Oyun içeriğinin, yeni bir sınıf oluşturacak kadar kötü bir dil, şiddet içeriği, ani tepki verme, iğrenme gibi özellikler barındırdığını belirtiyor.
Bu sembollere rağmen, çocuğunuza uygun olmayan bir oyun karşısına çıkabilir. Bu yüzden siz işinizi sağlama alın. Oyunu indirdikten sonra mutlaka önce siz oynayın.