Piyasaya sürüldükten sonra dünyayı gerçekten değiştiren bir ürün ya da hizmeti tanımlamak zordur çünkü bu değişimi görmek için üstünden yılları geçmesi gerekir. iPhone nasıl teknoloji dünyasını değiştirdiyse 30 yıl önce çıkan Mosaic web tarayıcısı aslında dünyanın tamamını değiştirdi. Ocak 1993’teki ön sürümün ardından Mosaic’in 1.0 sürümü 30 yıl önce bu ay, 22 Nisan 1993’te piyasaya sürüldü. Elbette Mosaic piyasaya sürülen ilk web tarayıcısı değil. Bu onur, birkaç yıl önce 1990 yılında CERN’de, Tim Berners-Lee tarafından geliştirilen WorldWideWeb’e ait. Daha sonra Viola ve Cello gibi başka tarayıcılar da piyasaya sürüldü. Ancak Mosaic farklıydı.
Mosaic her şeyi değiştirdi
Tarayıcı ilk olarak Ulusal Süper Bilgisayar Uygulamaları Merkezi’nde (NCSA) henüz yüksek lisans öğrencisi olan Marc Andreessen ve Eric Bina tarafından geliştirildi. Metin ve resimleri ayrı pencerelerde gösteren önceki web tarayıcılarının aksine, Mosaic’in en büyük yeniliği hem metin hem de resimleri aynı pencerede gösterebilmesiydi. Mosaic, web sitelerine bakmayı bir dergi sayfası okumaya benzetiyordu diyebiliriz. Mosaic ayrıca kullanıcıların bir URL adresini elle yazmak yerine diğer sayfalara veya sitelere gitmek için köprülere tıklamasına izin veriyordu Anlaşılması kolay bir kullanıcı arayüzü tasarımına sahipti. Siteler arasında geri veya ileri gitmek ya da bir sayfayı yenilemek için artık tanıdık olan düğmeler Mosaic ile birlikte kullanılmaya başlandı. İlk olarak Unix sistemleri için piyasaya sürülen Mosaic’in versiyonları daha sonra 1993 yılında Windows ve Macintosh için de piyasaya sürüldü.
İnternetin cilalı taş dönemi
AOL, Compuserve, Prodigy ve 1980’lerde ortaya çıkan diğer çevrimiçi hizmetler gibi kapalı bir internet hizmetine duyulan ihtiyaç yavaş yavaş ortadan kalkmaya başlamıştı. İnternete erişmek için ihtiyacınız olan tek şey bir ISP ve sistemde Mosaic’in kurulu olmasıydı. NCSA’nın resmi Mosaic web sitesinde Aralık 1993’te “tarayıcının ayda 5.000’den fazla kopyasının indirildiği ve merkezin haftada yüz binlerce e-posta talebi aldığı” belirtiliyor. Bu dönemin, çoğu evin internete yalnızca 28.8k telefon modemiyle bağlanabildiği bir dönem olduğunu unutmamak gerekiyor. O yıllar internetin cilalı taş dönemiydi.
1994 yılından itibaren ABD Ulusal Bilim Vakfı Mosaic’in daha da geliştirilmesi için fon sağlamaya başladı. Ancak o yıllarda tarayıcının geleceği şaibeli bir hal almıştı. Aynı yılın ilerleyen dönemlerinde Mosaic’in ortak yaratıcısı Marc Andreessen NCSA’dan ayrıldı ve Mosaic Communications Corporation’ın kurulmasına yardımcı oldu. Bu şirket 1994’ün sonlarında Mosaic Netscape adlı ilk tarayıcısını piyasaya sürdü fakat isim ve telif nedeniyle NCSA ile gerilim tırmandı. Sonuç olarak tarayıcı Netscape Navigator olarak adlandırıldı ve şirketin adı Netscape Communications Corporation olarak değiştirildi. Netscape hızla çoğu internet kullanıcısının tercih ettiği tarayıcı haline geldi, bu da Mosaic’in giderek daha az indirildiği ve kullanıldığı anlamına geliyordu. Sonuç olarak, Ocak 1997’de NCSA web tarayıcısının geliştirilmesini durdurdu. Bu arada Netscape’in bir zamanlar web tarayıcısı pazarının yüzde 90’ından fazlasına hakim olduğunu da belirtmek gerek. Aynı zamanda Netscape, en yaygın programlama dili JavaScript’i oluşturan şirket konumunda.
Öte yanda Mosaic’in kendisi 1995’te Microsoft’a lisanslandı. Microsoft ise bu lisans ile Internet Explorer’ı oluşturdu. Ve sadece birkaç yıl sonra -özellikle 2000’lerinden başından sonra- Internet Explorer ve diğerlerinin gerisinde kalarak tüm pazar payını kaybetti. Öyle veya böyle, Mosaic halihazırda bildiğimiz web tarayıcıların en somut atası konumundaydı. Muhtemelen Mosaic olmasaydı mevcut döneme ulaşmamız çok daha uzun bir zaman alacaktı.