İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Katı Yer Bilimleri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tolga Görüm, Kahramanmaraş merkezli iki büyük depremin ardından ikincil afet olarak meydana gelen heyelan tehlikesinin sürdüğü uyarısında bulundu. Görüm, yağışlarla birlikte deprem bölgesindeki bazı yerlerde 1995 yılında Senirkent’te meydana gelen çamur seli türü heyelan olma potansiyelinin ortaya çıktığını söyledi.
Toprak kayması, toprağın (çamur) akması ve kayaların düşmesi şeklinde gerçekleşebilecek olası heyalanlara karşı AFAD Deprem Risk Azaltma Genel Müdürü Prof. Dr. Orhan Tatar’ın koordinasyonunda başkanlık bünyesinde 15 kişilik bir araştırma ekibi oluşturuldu. Bağımsız Heyelan Değerlendirme Takımı, 6 Şubat depremlerinin tetiklediği heyelanların değerlendirilmesi, mevcut tehlike ve riskleri kamu ve halkla paylaşan gönüllü araştırmacılardan oluşuyor. Bu ekipte yer alan Tolga Görüm, Milliyet’e yaptığı değerlendirmede, çalışmalarıyla ilgili AFAD’a rapor verdiklerini belirterek, şunları söyledi:
“2008 yılında Çin’deki Vençuan, 2010 Haiti ve 2016 Yeni Zellanda depremlerinde sahada çalıştım. Çin’deki depremde ölen 95 bin kişiden 32 bini deprem sırasında meydana gelen heyelanlarda öldü. 10 bin kişi ise depremden bir yıl sonra meydana gelen heyelan ve moloz akmalarında hayatını kaybetti. Kahramanmaraş depremleri sonrası fay zonu boyunca pek çok alanda ölümcül heyelanlar gerçekleşti. Deprem dağları örseledi. Dağlar, 5 – 10 yıl içinde eski koşullarına dönebiliyor. Dağlık alanlar belki de daha önce hiç olmadığı kadar heyelana duyarlı hale gelmiş durumda. Şiddetli yağışların etkisiyle son derece yıkıcı heyelan hareketleri gerçekleşebilir.
Heyelan sörfü
Depremden sonra Hatay’dan Adıyaman’a uzanan bir coğrafyada 1.600 heyelanı haritalandırdık. Tahminimiz sahada gerçekleşmiş 10 binin üzerinde heyelan var. Senirkent’te yaşananın benzeri aktiviteler olabilir. Adıyaman Çelikhan Mutluköy’de, Askerhan’da (İzci) tehlike var. Sincik ilçesine bağlı Cumhuriyet mahallesindeki, Malatya Doğanşehir’e bağlı Karanlıkdere mahallesindeki tehlikeleri drone ile tespit ettik. Karanlıkdere, İncirlik sokağında büyük bir heyelan oluyor. İlkokulu yutmuş. Evler 420 metre sürüklenmiş. Heyelan depremden 80 saniye sonra başlıyor. Evler kaymaya başladığında yer sallanan halı gibi dalgalı bir biçimde kayıyor. Bu heyelanda kimsenin burnu bile kanamamış. Köylülerle konuştuk. Sanki heyelan sörfü içinde kurtulmuşlar. Depremden dolayı dağda olan bir çatlağa zaman içinde su dolunca yıllar sonra bile kayabilir. 10 milimetrelik bir yağış bile depremden sonra heyelana neden olabilir.”
DAĞDAN ÇAMUR AKMIŞTI
13 Temmuz 1995 tarihinde saat 20:00 sıralarında Isparta’nın Senirkent ilçesinde önce sel ve sonrasında heyelan felaketi yaşanmış, 74 kişi hayatını kaybetmişti. Senirkent’in güneyinde bulunan Kapı Dağı’ndaki toprak ve taş parçaları çamur seline dönüşmüş ve dere yatağında sürüklenerek, yörede bulunan kerpiç evlerin balçık altında kalmasına neden olmuştu. Bütün ilçe çamur ile kaplanmıştı.
Çadır kenti sağanak vurdu
Meteoroloji’nin uyarılarının ardından Kahramanmaraş merkezli depremde büyük enkazın oluştuğu Hatay’ın İskenderun ilçesinde sağanak yağış etkisini gösterdi. Önceki akşam başlayan ve dün aralıklarla devam eden sağanak nedeniyle çadırlar ve konteynerlerde yaşayan depremzedeler su baskınlarıyla mücadele etmek zorunda kaldı. Yoğun yağışla birlikte İskenderun’un farklı bölgelerinde bulunan çadır kentlerin ve konteynerlerin etrafı da çamur oldu. Çadır kenarlarından dolan su ile bazı kişilerin eşyaları zarar gördü. Burada yaşayanlar çadırlarını çevredeki çamur ve su birikintisinden korumak için yoğun çaba harcadı. -DHA