Mithat Yurdakul / ANKARA – Türkiye’nin başta Avrupa olmak üzere yurtdışına ihracatında, ürün güvenliği karnesinin gittikçe bozulduğu ortaya çıktı. Yapılan incelemelerde, Kanada’ya gönderilen ve “yanmaz” olması gereken tekstil ürünlerinin bu gereklilikleri karşılamadığı, AB’ye ihraç edilen ballarda tağşiş şüphesi, Avustralya, Brezilya ve Japonya’ya ihraç edilen kuruyemişlerde aflatoksin, Suriye, Mali ve Irak’a ihraç edilen ayakkabılarda insan sağlığını tehlikeye atacak miktarda kurşun tespit edildi.
Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin, Ticaret Bakanlığı’nın yazısına dayanarak ihracatçılara yaptığı uyarıda, ihraç edilen ürünlerin güvenli olmadığına ilişkin çok sayıda iddia ulaştığı belirtilerek, “Bir kısmı ihracat gerçekleştirilen ülkelerin yetkili otoritelerinin tespitlerini de içeren bu iddiaların gün geçtikçe artmakta olduğu, bu durumun ihraç ürünlerimizin kalitesi ve güvenliğine şüphe düşürdüğü, yurtdışındaki Türk Malı imajını ciddi anlamda zedelemekte olduğu, Türk Malı imajına verilen zararın yanı sıra bu durumun insanların sağlığı ve güvenliği için de bir tehdit oluşturduğu, ülkemiz piyasasına arz edilen ürünlerle ilgili de soru işaretleri yarattığı ve basına da yansıyan bazı vakaların kamuoyunda kaygı yarattığı dile getirilmektedir” denildi.
TÜRKİYE’DEKİ SİSTEM SORGULANABİLİR
İhraç ürünlerle ilgili iddialar, uluslararası alanda bilgi alışverişinde bulunularak incelenirken, gerekli görülmesi halinde müeyyideler uygulanacağı bildirildi. 2021 Nisan ayından bu yana Türkiye menşeli ürünlerin değerlendirilmesine göre, güvensiz ürün bildirimlerindeki artışın dikkat çektiği ifade edilirken, bu durumun, Türkiye’nin ürün güvenliği sistemine yönelik eleştirileri gündeme getirebileceği ve ihracata olumsuz etkileri olacağı vurgulandı.
İHRACATTAN DÖNEN ÜRÜNE İMHA
Avrupa Birliği’yle uyumlaştırılan mevzuata göre, her türlü ürüne üretim safhasında denetim yapılıyor, daha sonra iç piyasa ya da ihracata yönelik arzda bulunuluyor. Gözden kaçan uygunsuz ürünler ise RAPEX adı verilen sistem tarafından yurtdışında tespit ediliyor. Mevzuata göre ihracattan geri döndürülen ürünlerin iç piyasaya verilmesi söz konusu değil. Bu ürünlerin üretici firma tarafından imha edilmesi gerekiyor. İç piyasaya arz edilen ürünlerle ilgili güvenlik denetimleri piyasa gözetimi ve denetimi kapsamında dokuz farklı kamu kuruluşu tarafından, Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda gerçekleştiriliyor. Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu’na aykırı olduğu tespit edilen ürünler için idari para cezaları başta olmak üzere çeşitli cezalar veriliyor. AB üyesi ülkelere ihraç edilen veya ihracı hedeflenen uygunsuz ürünler için de yaptırım uygulanıyor.
UYGUNSUZ ÜRÜNLER
– Singapur’a ihraç edilen baharat ürünlerinin içeriğinde uygunsuz renklendirici bulunması.
– Yeni Zelanda’ya ihraç edilen tahin ürünlerinde salmonella çıkması.
– Isıl işlem görmüş kum midyesi ürünlerinin, Türkiye mevzuatına göre yasak olmasına rağmen ışınlanarak ihraç edilmesi.
– Kanada’ya ihraç edilen yetişkin tekstil giyim ürünlerinin yanmazlık gerekliliklerini karşılamaması.
– Kanada’ya ihraç edilen ballarda şeker tespit edilmesi. AB’ye ihraç edilen balların tağşiş nedeniyle şüpheli olması.
– Azerbaycan’a ihracatı yapılan gübrelerin, belirtilen ürün içeriği niteliklerini karşılamaması.
– Avustralya’ya ihraç edilen fındık şekerlemesi ve fıstık ürünleri, Brezilya’ya ihraç edilen badem ile Japonya’ya ihraç edilen fındık, Antep fıstığında aflatoksin tespiti.
– Kurşun miktarı bakımından mevzuata aykırı ve insan sağlığını tehlikeye atacak şekilde ayakkabı üretilip Suriye, Mali ve Irak’a ihraç edilmesi.