Sisteme olan ilgi her geçen gün artarken vergi tarafında da ciddi kayıplar yaşanıyor. Ev kiralama sırasındaki KDV haricinde, elde edilen kazançtan herhangi bir ek vergi veya gelir vergisi alınamıyor. Bu durum milyonlara liralık vergi kaybına yol açıyor. KDV de zaten fiyatlara dahil bir diğer anlamıyla vergisi eklenerek oluşan fiyatlar olduğundan devletin kaybı ciddi manada büyüyor.
Gelir beyan etmiyorlar
Airbnb sisteminden aylık 30.000 TL gelir elde eden bir kullanıcıdan yüzde 20 yani 6.000 TL’lik KDV alınıyor. Geriye kalan 24 bin TL kazanç üzerinden bir vergi alınmıyor. Buradan vergi alınabilmesi için turizm tesisine karşılık gelen ruhsat alınması gerekiyor. Bu ruhsata başvuran ise yok. Şayet Airbnb gelirleri beyan edilir ise yıllık 70 bin TL – 1.9 milyon TL aralığında gelir elde eden birisi yüzde 15 – yüzde 40 arası gelir vergisi ödemek durumunda. Beyan edilen 1.9 milyon TL üste gelirden de yüzde 40 vergi kesiliyor.
5-10 kişi kalıyorlar!
Bununla birlikte konaklayan kişi veya kişilerin kimlik bildiriminin yapılmaması; ev veya odalarda otellere benzer güvenlik standartlarının bulunmaması da bir diğer tartışma konusu. Üstelik Nişantaşı, Kadıköy, Beşiktaş gibi popüler semtlerde oturanların, “evi 1 kişi tutuyor ama 5-10 kişi kalıyorlar” yönündeki şikayetleri de bir diğer sorun. Dünyanın pek çok ülkesinde de benzer sorunlar yaşanırken, kimi yasaklarla kimi mahalle-semt bazlı kısıtlamalarla kimi şehirler de ek vergiler veya yüksek cezalarla Airbnb’nin önüne kesmeye çalışıyor. Türkiye’de Türkçe olarak da hizmet veren online ev/oda bulma servisi Airbnb, 200 ülkede 100 binden fazla şehirde hizmet veriyor. Airbnb kullanılardan yüzde 20 komisyon geliri elde ediyor. Şirket geçen yıl tüm dünyada 2.2 milyar dolar gelir elde etti. Dünyada kullanıcı sayısı 150 milyonu aşarken, saniyede 6 kişi Airbnb’den yer kiralıyor. Sistemde 4 milyon ev/oda listeleniyor.
İstanbul’un lüks semtlerinden Nişantaşı bölgesinde oteller 150-300 euro gecelik fiyattan satılırken, Airbnb’den 100 euro’nun altına 1.500-2.000 TL’ye (50-70 euro) kiralamak mümkün.
Hangi ülke ne önlem aldı?
Ev veya odaların turistlere kiralaması uygulaması olarak biline ve otellere göre “daha uygun fiyat” avantajıyla son yıllarda popüle rolan Airbnb, dünya çapında baskı altında. Kimi ülkeler Airbnb’yi vergi kıskacına almaya çalışırken, kimisi de vatandaşlarından gelen şikayetlerden dolayı kısıtlama hatta yasakları gündeme getirmiş durumda.
– İtalya’da %21 Airbnb vergisi alınıyor. Floransa gibi turist yoğun şehirlerin merkezinde Airbnb kayıtları donduruldu. Roma gecelik ücrete %2-8 arası ek vergi uyguluyor.
– Avusturya (Viyana), Airbnb şehir içinde belli bölgelerde yasak.
– Fransa’da Airbnb için belediyede ilgili birime kayıt şartı aranıyor, kısa süreli olarak yılda en fazla 120 gün kiralama yapılabiliyor.
– İngiltere’de (Londra) yılda 90 gece veya daha az kiralama yapılabiliyor.
– Almanya’nın Berlin şehrinde geçmişte getirilen yasak kaldırılırken, para cezaları katlandı. 100 bin Euro’ya kadar ceza kesilebiliyor. İzin belgesi şartı da getirildi.
– Hollanda’nın başkenti Amsterdam’da evler yılda en fazla 30 gece için kiralanabiliyor.
– İspanya’nın Barselona kenti, 2021’de getirdiği yasakla Avrupa’da ilk olmuştu 1 aydan kısa süreli kiralama yasak. Ayrıca ruhsat şartı aranıyor.
– Portekiz’in Lizbon kentinde yeni Airbnb lisansına yasak geldi.
– ABD’de birçok eyalet ek vergi ve kayıt zorunluluğu getirirken, bazıları da belirli sürelerin altında kiralamalara izin vermemeye başladı. Dallas Airbnb’ya yasak getirdi.
– Japonya (Tokyo), kısa süreli kiralamaları yılda 180 gün ile sınırladı. Ev veya binada yerleşik olarak yaşayan birinin olması zorunlu.
– Avustralya (Sidney) yılda 180 gün kiralama sınırı uygulanıyor.
– Malezya’nın turizm cenneti adası Penang, Airbnb’ye yasak getirdi.
– Singapur’da 3 aydan kısa süreli ev veya oda kiralanamıyor.
Airbnb kaydına bürokrasi engeli
Airbnb sistemini kullananan ve vergisini ödemek isteyenlerin ruhsat başvurusu yapması durumunda, ilgili ev ve binanın aynen turizm ruhsatlarında olduğu gibi başta yangın merdiveni, yangın raporu belgesi (belediye ve itfaiyeden alınıyor), sicil kaydı, kira sözleşmesi, atıkların kontrolü belgesi, apartman için muvafakattane gibi evraklar isteniyor. Ardından ilgili kamu birimlerine başvurması ve yapılacak denetimlerden sonra ilgili izin belgesini alarak ev veya odayı Airbnb üzerinden kiraya verebilmesinin önü açılıyor.
Güvenlik sorununa dikkat!
Airbnb kiralaması yapıldığında, otel ve pansiyon uygulamalarında olduğu gibi emniyete kimlik bildirimi zorunluluğu olmadığından, sadece Türkiye’de değil dünyanın birçok ülkesinde güvenlikle ilgili konular tartışılıyor. Evi tutan kişiden başka isimlerin buralarda rahatça konaklaması, kötü niyetli kişilerin bu sistemi kullanarak yasa dışı yollar için bu evleri kullanmasına yol açabiliyor. Bu yüzden emniyet birimlerinin Airbnb’yi kontrolü için bir sistem kurulması yönünde pek çok ülkeden baskı artıyor.
Kritik bir detay:
Kiracı, oturduğu evi Airbnb’den kiraya verebilir mi?
Sözleşmede “alt kira sözleşmesi yapılamaz/başkasına kiralayamaz” yönünde bir madde yok ise kiracılar, kiraladığı evi bir başkasına kiralayabiliyor.