ÖNDER YILMAZ/ANKARA- Özellikle enkaz altında kalanların sosyal medya üzerinden yardım çağrısında bulunması kadar, bu mecrayı çıkarları için kullananlar olduğunu belirten Sosyal Medya ve Dijital Güvenlik Eğitim Araştırma Derneği (SODİMER) Başkanı Prof. Dr. Levent Eraslan, altı yöntemle bilgi kirliliği ve dolandırıcılık yapıldığını söyledi.
Milliyet’e konuşan SODİMER Başkanı Prof. Dr. Eraslan, depremin olduğu ilk saatlerden itibaren sosyal medyayı sıkı takibe aldıklarını ve temelde bilgi kirliliği ve dolandırıcılık içeren altı başlıkta manipülasyon yapıldığını tespit ettiklerini kaydetti.
Haberle manipülasyon
Yoğunluklu olarak sayı ve istatistikler üzerinden manipülasyona gidildiğine vurgu yapan Eraslan, “Ölü, yaralı ve yıkılan bina sayıları sürekli manipüle ediliyor” dedi. Eraslan, yanlış görüntü ve videolarla da manipülasyona gidildiğine dikkat çekerek, “İnsanların yardım çaresizlikleri üzerinde manipülasyonlar var. Takipçi sayılarını arttırmak için infial uyandıran mesajlar da yayınlıyorlar. En yoğun olarak korku ve infial yaratmak. ‘Saat beşle yedi arasında Doğu Anadolu Fayı koptu büyük deprem olacak’ gibi mesajların dolaştığını gördük. ABD gemisindeki HAARP yapay savaş ve deprem uygulamasının etkili olduğu, petrolün çok alındığı o nedenle deprem olduğu hatta gezegenlerin diziliminden kaynaklandığı, Cumhurbaşkanı’nın CHP’li belediyeleri sonradan aradığı, belli derneklerin sadece Suriyelilere yardım ettiği gibi fake haberler ve söylentilerle de manipülasyonlar görüldü” ifadelerini kullandı.
Twitter mecrasının depremin en çok konuşulduğu mecra olduğunu açıklayan Eraslan, diğer mecralarda daha çok görüntü ve video paylaşımı yapıldığını kaydetti. Eraslan, özellikle Twitter sohbet odalarının kriz merkezi gibi çalışmakta olduğuna dikkat çekerek, “10 binlerce kişinin katıldığı sohbet odaları tespit ettik. Bu doğru konular konuşulmuyorsa çok ciddi bir manipülasyon zemini” değerlendirmesini yaptı. Eraslan, “Bir grup gencin enkaz altında biriyle konuşmaları var. Bu diyalogları sonradan gülerek kahkahalarla yayınlamaları ve bir şey yapılmaması bizi rahatsız eden ilginç bir boyut oldu” dedi.
Çıkar peşindeler
Deprem ortamının dolandırıcılar ve çıkar peşinde olanlara bulunmaz bir fırsat yarattığına dikkat çeken Eraslan, önerilerini şöyle sıraladı:
*Sosyal medyayı çok sık kullanmayın.
*Sosyal medyada kriz anları vardır. Kriz anlarına dönük yapılacaklar başında mesajlarda teyit mekanizmasının kullanılması geliyor.
*Dolandırıcılar mağdur rolü oynayabilir, yardım malzemeleri veya para toplayıp yasadışı gelir elde edebilirler. Devletin izni ve yönlendirmesi olmadan herhangi bir yere para yatırmayalım.
*Yardım çağrıları kamu kurum ve kuruluşlarına yönlendirilmeli.
*Mozaiklemeden, trajik görüntüler paylaşılıyor. Bu da başta çocuklar olmak üzere kırılgan grupların travmatize olması moral bozulmasına yol açıyor.
*Kamu görevlileri tek elden açıklama yapmalı. Bir veya görevli iki kişi açıklamadan sorumlu olmalı.
*Kurtarma faaliyetleri kadar sosyal medyaya müdahale etmek gerekiyor. Bir anda sosyal medyada paralel şekilde algı dediğimiz büyük manipülasyon başlıyor.
*Hashtag tuzaklarına düşülmemeli. Her hashtag’ı hashtaglamadan önce bakmak lazım. ‘Antep/deprem’ deniyor, başka bir yere sizi yönlendirebiliyor.
*Takipçi kazanma amaçlı kötü kişilerin mesaj yayacaklarını unutmadan, takip ve paylaşımlarda bulunulmalı.
Sosyal medya teröristleri
Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM), deprem sonrası sosyal medya platformlarında provokatif paylaşımlarda bulunan 90 hesap yöneticisi tespit edildiğini ve dört şüphelinin gözaltına alındığını duyurdu. Açıklamada, “Pazarcık merkezli yaşanan depreme ilişkin sosyal medya platformlarında, vatandaşlarımız üzerinde korku ve panik yaratmak amacıyla provokatif paylaşımlarda bulunduğu değerlendirilen 90 hesap yöneticisinin tespiti yapılarak ilgili birimlere gönderilmiş, Cumhuriyet Başsavcılıklarınca alınan talimat gereği dört şahıs gözaltına alınmıştır” denildi.
Afyonkarahisar’da asılsız paylaşım yapan İbrahim Ö. (23), çıkarıldığı mahkemece tutuklandı. Bilecik’te oturan TIR şoförü M.T. de, Bilecik’te de deprem olacağını, bu nedenle yardım malzemeleri götürmek için yola çıkanlara izin verilmediğine ilişkin bir ses kaydını sosyal medyada paylaştı. Yakalanarak gözaltına alınan M.T. halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçlamasıyla adliyeye sevk edildi. –DHA, İHA