Dijital dünyada uzun zamandır donanım ve yazılım gibi standart terimlerin yanı sıra firmware olarak adlandırılan üçüncü bir tanımlama kullanılıyor. Firmware, yeni bir terim olmamasına rağmen ortalama bir kullanıcı ne anlama geldiğini, yazılımdan farkının ne olduğunu bilmeyebilir. Bu rehber yazıda günümüzde laptoplar ve tabletlerden akıllı telefonlara, modemlere, arabalara ve ev eşyalarına kadar cihazların düzgün bir şekilde çalışmasını sağlayan donanım yazılımının (firmware) ne demek olduğundan bahsedeceğiz.
Firmware nedir, ne işe yarar ❓
Firmware, “firm” ile “software” kelimelerinin birleşimidir ve Türkçede donanım yazılımı anlamına gelir. Firmware, işlevselliklerini kontrol etmek için donanım aygıtlarına yerleştirilen bir yazılım türüdür. Başka bir deyişle, donanım aygıtlarının etkili bir şekilde çalışmasına yardımcı olmak için aygıtlara yerleştirilmiş bir mikro kod veya program biçimidir. Kameralar, cep telefonları, ağ kartları, optik sürücüler, yazıcılar, modemler ve yönlendiriciler, tarayıcılar, televizyon kumandaları gibi donanımlar, sorunsuz bir şekilde çalışmak için belleklerine yerleştirilmiş aygıt yazılımına ihtiyaç duyar. Firmware genellikle donanım yazılımı olarak adlandırılır. Ancak, aygıt yazılımı (firmware) ile yazılım (software) arasında bir fark vardır. Firmware, donanımın başlatılmasına, diğer aygıtlarla iletişim kurmasına ve temel giriş/çıkış görevlerini gerçekleştirmesine yardımcı olmak için talimatlar sağlar. Software ise, bir aygıta yüklenir ve internette gezinme, kelime işleme, müzik dinleme ve görüntülü konuşma gibi etkileşimler için kullanılır.
Low-level firmware; Bir cihazın donanımının ayrılmaz bir parçasıdır ve güncellenemeyen veya yeniden yazılamayan salt okunur bellek (ROM) veya programlanabilir yongalarında (PROM) saklanır.
High-level firmware; Yazılım, ROM yerine sistemin yeniden yazılabilir “uçucu olmayan” flaş bellek yongalarına yüklenir. Bu da yazılımın değiştirilebileceği ve yükseltilebileceği anlamına gelir. PC’ler, Mac’ler ve oyun konsolları gibi cihazlarda bulunan bu yazılıma yüksek seviyeli yazılım denir çünkü yazılım yığınında düşük seviyeli yazılımın üstünde yer alır ve daha karmaşık talimatlar ve işlevler gerçekleştirir.
Subsystem (Device) firmware; Ana sistem yazılımından bağımsız olarak çalışan özel yüksek seviyeli yazılım türüdür. Genellikle kendi özel yazılımına sahip alt sistem donanım bileşenlerine örnek olarak; CPU’lar, ses kartları, monitörler verilebilir.
Firmware update ne demek ⚙️
Firmware update, bir aygıta yüklenen donanım yazılımının kodunu değiştirerek yükseltme işlemidir. Firmware güncellemeleri genellikle aygıt üreticisinden gelir ve hataları düzeltmek, performansı iyileştirmek, güvenliği artırmak ve yeni özellikler sunmak için tasarlanmıştır. Donanım üreticileri, cihazlarının güvenliği ve uyumluluğu için düzenli olarak firmware güncellemeleri yayınlar. Örneğin; HP yazıcınızdan tam verim almak veya sorunları gidermek için “HP device firmware update” aramasıyla yazılımını güncelleyebilirsiniz. Veya aramanın sonuna “firmware indir” yazarak oyun konsolu, telefon, modem veya başka bir cihaz için yazılım güncellemeyi indirip yazılımsal sorunu çözebilirsiniz.
Android ve iOS cihazlar da performanslarını artıran, yeni özellikler ekleyen ve güvenlik tehditlerine ve açıklarına karşı korunmak için düzenli olarak yazılım güncellemeleri alır. Oyun konsolları ve televizyonlar gibi cihazlar için de firmware update yayınlanır.
Firmware güncellemesi nasıl yapılır 🔁
Birçok cihaz üreticisi, düzenli olarak kablosuz (OTA) güncellemeler sağlar ve yazılımı güncelleme veya bildirimle sunar. Yani; tek yapmanız gereken şey; güncellemeyi yüklemek için tıklamaktır. Güncellemeyi elle yükleyecekseniz dikkatli olmanız gerekir çünkü; yanlış türde yazılım yüklemek cihazınızın arızalanmasına neden olabilir. 1️⃣ Cihaz modelini ve üreticisini bulun
Başlamadan önce cihazı ve kullanım kılavuzunu kontrol ederek cihaz modelini ve üreticisini tam olarak öğrenin. Cihazınız için aygıt yazılımı güncellemelerine bulmanıza yardımcı olması için bu bilgileri bir yere not edin.
2️⃣ Yazılım güncellemesi olup olmadığını kontrol edin
İnternet tarayıcıyı açıp üreticinin resmi sitesine veya destek sayfasına girin. Cihaz modeliniz için yazılım güncellemeleri veya indirmeleri için ayrılmış bir bölüm arayın. Burada cihazınız için mevcut en son yazılım sürümünü bulabilirsiniz. Üretici programı varsa güncellemeyi “Güncelle” bölümüne tıklamanız yeterli olacaktır. Örneğin; Samsung Magician’da Update bölümünden SSD firmware güncellemesi yapabilirsiniz.
3️⃣ Yazılım güncellemesini indirin
Üreticinin talimatlarına bağlı olarak cihazınız için uygun yazılım güncellemesini bilgisayarınıza veya doğrudan cihaza indirin. Kolayca bulabileceğiniz bir yere kaydedin ve dosya adını unutmayın.
4️⃣ Cihazı bağlayın veya kablosuz olarak yazılım güncellemesini yükleyin
Üretici tarafından sağlanan belirli talimatları izleyerek cihazı bilgisayarınıza bağlayın veya doğrudan cihazınızda Ayarlar uygulamasını açın. İndirdiğiniz yazılım güncelleme dosyasını bulun ve güncellemeyi yüklemek için ekrandaki yönergeleri takip edin. Olası sorunla karşılaşmamak için tüm adımları okuduğunuzdan ve uyguladığınızdan emin olun.
5️⃣ Güncellemenin tamamlanmasını bekleyin
Firmware update işlemi sırasında cihazınız birden fazla kez yeniden başlatılabilir veya ilerleme çubukları gösterilebilir. Aygıt yazılımının bozulmasını veya cihazınızda kalıcı hasar oluşmasını önlemek için güncelleme işleminin kesintisiz tamamlanmasına izin verin. Güncelleme tamamlandıktan sonra geçici olarak yavaşlık hissedebilirsiniz, biraz kullanımdan sonra normale dönecektir.
Yazılım güncelleme önemli midir 🤔
Yazılım güncellemeleri, üreticilerin cihazlarının yeni yazılım formatlarıyla uyumlu kalmasını sağlamalarına olanak tanıdığı için önemlidir. Örneğin; telefonunuzun yeni bir iOS veya Android sürümünü alması ve yeni özelliklerin entegre edilmesini sağlamak için bir güncelleme gerekebilir.
Yalnızca uyumluluk ta değil; Yazılım güncellemeleri, sistemdeki hataları çözer, çökmeleri önler ve cihazın zamanla yavaşlamasını durdurmaya yardımcı olur. Yazılım güncellemeleri performans sorunlarını gidermenin yanı sıra cihaz güvenliğinin artırılmasına da katkıda bulunur.
Teknolojiyle ilgiliyseniz muhtemelen firmware terimini duymuşsunuzdur. Peki, firmware nedir? Software ile birlikte anılan firmware Türkçede ne anlama gelir, ne işe yarar açıkladık. Ayrıca yazılım güncelleme nasıl yapılır? adım adım anlattık.