Yaklaşık 1,5 milyon kişinin yararlanacağı EYT düzenlemesi için gözler Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde. 2023 yılı bütçesinin genel kurulda kabulünün ardından teklifin Meclis Başkanlığına sunulması bekleniyor. Aralık ayının son haftasında EYT mesaisi Meclis’te başlayacak. Peki işverenler çalışanların kıdem tazminatlarını nasıl ödeyecek? İşte detaylar…
‘EYT’DE EN TEMELDE 3 KRİTER VAR’
Konuyla ilgili milliyet.com.tr’ye açıklamalarda bulunan Vergi Uzmanı Muhammet Bayram şu ifadeleri kullandı: “Emeklilikte yaşa takılanlar ilk etapta 1.5 milyon kişiyi emekli edecek. Burada kademeli bir şekilde emeklilik söz konusudur. Çünkü gerekli şartları sağlayan ki o şartlarda en temelde 3 tane kriter var. Birincisi kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi, ikincisi 5 bin prim günü sayısı, üçüncüsü ise ve kaldırılmasını beklediğimiz yaş şartıdır.
‘BAZI İŞ YERLERİNDE YÜZLERCE KİŞİ EMEKLİ OLACAK’
İlk etapta 1.5 milyon kişi emekli olacak ama çalışılan yerlerde toplu emeklilikler ve buna bağlı da toplu kıdem tazminatları söz konusudur. Bazı işletmelerde birkaç kişi ile sınırlı olabiliyorken, bazı işletmelerde aynı anda yüzlerce kişi emekli olacaktır.
‘EMEKLİLERE KIDEM TAZMİNATI TEK SEFERDE VERİLMELİDİR’
Bunu da yine Türkiye’de ilk dillendiren biz olduk. Bu konuda sadece vatandaşlar açısından bakılıyor. İşletmeler açısından da bunun bir yük olacağından bahsetmiştik. Çünkü kıdem tazminatı doğduğu zaman işletmeler bunu emekli olunduğu anda yani tek seferde vermek zorundalar.
Halihazırda aralık ayında Meclis’e sevk edilecek yasa ile ocakta EYT yasası kanunlaşacak ve kişiler ocak ayında emeklilik dilekçesi verirlerse SGK kanununa göre bir sonraki ay olan şubat ayında emekli olabileceklerdir.
‘YENİ YILDAN SONRA KIDEM TAZMİNATI EKSTRA MALİYET GETİRECEK’
Bu kapsamda işverenlerde şubat ayında emeklilikle beraber kıdem tazminatını vermek zorundalar. Her ne kadar EYT yasasının bir sonraki sene yasalaşması EYT kapsamında emekli olacaklar için hem emekli maaşında artış hem de kıdem tazminatında artış olsa bile işverenler için kıdem tazminatının yeni yıldan sonra ödenmesi ekstra maliyet getirecektir.
‘KIDEM TAZMİNATI TAVANI 15 BİN 371 TL’
Öncelikle kıdem tazminatı asgari ücret düzeyine göre belirleniyor. Şu anda kıdem tazminatı tavanı 15 bin 371 TL’dir. Yani bir kişi brüt olarak 20 bin TL alsa dahi burada işvereni korumak adına en fazla 15 bin 371 TL ödeniyor.
Yeni yılla birlikte asgari ücret düzeyinde yüzde 40 ile 50’lik artış beklendiğinden 15 bin 371 TL tutarı da en az bu düzeyde artacaktır. Bununla beraber işverenler kıdem tazminatlarını bu yıla göre daha fazla ödemiş olacaklar.
EYT’li vatandaşlar açısından bakacak olursak onlar da bu kıdem tazminatı tavanını aşmayan brüt girdirilmiş tutarlar üzerinden tazminat alacaklar. Bu ne demek oluyor? Kişinin aylık brüt ücreti ile beraber ekstra almış olduğu ek mesai, fazladan yemek ücreti ve yol ücretleri girdirilmiş tutar olarak dikkate alınıyor. Kişi normalde 10 bin lira brüt tutar alıyorsa ve ek mesai alıyorsa bu ek mesai de tutara eklenmek zorunda.
İŞVERENLERE ÖNEMLİ UYARI!
Bunun yanında piyasadan kıdem tazminatının az ödenebilmesi için maalesef ki sene sonu gelmeden bazı işten çıkarmaları duyuyoruz. Yani kişi emekli olacak ama kıdem tazminatı tavanları artmadan işten çıkartılıp tekrar işe sokulursa kıdem tazminatı işverence daha az ödeniyor.
Söz konusu durum denetimlere takılırsa ki SGK’nın denetimlerine takılacaktır. İşverenlere yüklü cezalar kesilebilir. O yüzden işverenleri bu konuda uyarıyoruz.
İŞTE İŞVERENİN İSTEDİĞİ TAZMİNAT KOLAYLIĞI
İşverenler de sene başı itibarıyla EYT kapsamında emekli olacaklar için tüm bu zorlukları göz önünde bulundurarak bazı kolaylıklar tanınmasını istiyor. Bu isteklerden öne çıkanlar bize EYT kapsamında emekli olacak kişilerin kıdem tazminatının ödenmesi için bankalardan düşük faizli veya faizsiz krediler verilsin diyorlar. Veya bizim fikrimiz olarak EYT yasasına bir madde eklenerek kıdem tazminatının taksitli ödenmesi sağlanabilir.
Tabi kıdem tazminatının ödenmesi çalışan ve işveren arasındaki bir anlaşmaya bağlıdır. Yani işveren ile çalışan anlaşırsa herhangi bir kanuni zorlamaya gerek kalmaksızın bunlar taksitle ödenebilir. Çoğu çalışan da emekli olduktan sonra aynı iş yerinde çalışmaya devam edecek. Ancak bunun kanuni bir düzenleme altına alınması gerekmektedir.
‘KIDEM TAZMİNATI TAKSİDİ İÇİN DÜZENLEME GEREKLİ’
Çünkü özel sektörde bazı yanlış uygulamalara yol açabilir. Ancak bununla alakalı Bakan Bilgin’in son yaptığı açıklamada kıdem tazminatı ödenmesinin işçi ve işveren arasında olduğunu söylüyor. Bunun yanlış uygulamalara yol açmaması için devletimizin burada müdahale ederek kanuni bir düzenleme altına alması yani kıdem tazminatının taksitlerle ödenebilmesinin düzenlenmesi gerekmektedir.
‘İŞVERENE FAİZSİZ YA DA DÜŞÜK FAİZLİ KREDİ VERİLMELİ’
Son çözüm önerisi olarak bazı işverenlerce yine SGK primlerinin ödenmesinde yüzde 5’lik indirimin emekliler için de devam ettirilmesinin getirilmesi isteniyor. Tüm bunlarla beraber işverenlere faizsiz veya düşük faizli krediler vererek işverenlerin bankaya borçlanması sağlanmalı ama EYT kapsamında emekli olacak vatandaşlarımızın da bununla birlikte toplu bir şekilde tek seferde kıdem tazminatına kavuşmaları sağlanabilir.”
İŞ DÜNYASINDAN EYT’DE KADEMELİ EMEKLİLİK TALEBİ GELDİ. SİZCE KADEMELİ EMEKLİLİK GELEBİLİR Mİ?
Kademeli emeklilikle alakalı EYT formülü konuşulduğu zaman Bakan Bilgin kademeli emekliliğin olmayacağını tek tip formülün olacağını söyledi. Şu anda 5 bin prim günü ve sigortalılık süresini dolduran emekli olacak.
8 Eylül 1999 öncesine giren birçok vatandaş var. Bu, 5.5 milyon kişiyi kapsıyor. İlk etapta 1.5 milyon kişi emekli olacak. Sonrasında sigortalılık süresini dolduranlar emekli olacak. Kademeli emeklilik şu an itibarıyla söz konusu değildir.
EYT için kademeli emeklilik getirilirse bu çözüm olmayacaktır.
‘KIDEM TAZMİNATININ YARISINI İŞVEREN YARISI DA DEVLET DESTEKLİ KREDİ ŞEKLİNDE KARŞILANSIN’ TALEBİ
Kıdem tazminatı verilme hükümlülüğü işverendedir. 1 yıldan fazla çalıştırdıysa kıdem tazminatı vermekle yükümlüdür. Bunu devletin karşılaması söz konusu olamaz. İşverenlere düşük faizli kredi sağlanması veya EYT’de bir madde konularak bunun taksitle ödenmesinin yolu açılabilir.”