Aleyna Sevim – Türkiye’de satışı 2008’den beri yasak olan elektronik sigaralar özellikle gençler arasında yaygın. Yasal olmayan şekilde internet üzerinden satışı yapılan elektronik sigaraların içeriğinde, kanser yapıcı nitrozaminlerden, civa, kurşun, nikele kadar birçok zararlı kimyasal var. Uzmanlar, liselere kadar sirayet eden elektronik sigaraların satış ve pazarlanmasına yönelik önlemler alınması gerektiğini söylüyor.
Hızla yaygınlaşan elektronik sigaraların temel satış noktası ise internet. Birçok farklı aromayla 2000-6000 çekimlik diye pazarlanan ve ürün içeriği belli olmayan e-sigaraların fiyatı 300 ile 1500 TL arasında değişiyor. Arama motoruna elektronik sigara yazıldığında çok sayıda satış yapan siteyle karşılaşılıyor. Sitelerin bazıları, zaman zaman domain değiştirerek satışı sürdürüyor.
Milliyet’in yasal olmayan satışı sayfalarına taşımasının ardından, haberde adı geçen birçok site yeni domainle satışa başladı. Elektronik sigara ve likitlerin pazarlandığı Smokturk.org sitesi yerini ‘Smokshop.org’a bırakırken, Puffbar.net.tr de puffbar.org.tr’ye dönüştü. Öte yandan bazı Tekel bayileri ve alışveriş merkezlerindeki büfelerde de elektronik sigaralar satılıyor.
‘LİSEDEKİ ARAMALARDA KARŞIMIZA ÇIKIYOR’
Özel Okullar Derneği Başkanı Zafer Öztürk, okullarda yapılan aramalarda elektronik sigara ele geçtiğini ve son dönemde bu cihazları kullanan öğrenci sayısında artış olduğuna dikkat çekti: “Bu konu özellikle lise talebeleri endişe yaratıyor. Çocukların üzerlerini arama hakkımız var. Yaptığımız aramalarda bunlar elimize geçiyor. Velilerin de bu konuda çok bilinçli olmadığını görüyorum. ‘Bu sigara değil’ diyen veliler var. Özel okullarda öğrenci sayısı daha azdır. Kontrol sağlamaya çalışıyoruz ama tek başına okulların yapması mümkün değil. Velilerle koordine edilmeli.”
‘ÖLÜME NEDEN OLUYOR’
Amerika’da elektronik sigaraya bağlı akciğer hastalıklarından ölümler olduğuna dikkat çeken Acıbadem Sağlık Grubu Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Bülent Tutluoğlu şunları söyledi: “E-sigaraların içeriğinde birçok değişik kimyasal var. Özellikle aromalı olanlar başka sakıncalar da içeriyor. İçeriğindeki e-asetat adlı madde, akciğer hasarından sorumlu tutuldu. E-sigaralar masum gibi gösteriliyor ama öyle değil. Sigara ne zarar veriyorsa bunlar da o zararı veriyor. Bu aromatiklerde daha çok kimyasal olduğu için uzun vadede daha fazla hasarlar görülüyor. Elektronik sigara içenlerde akut akciğer hasarı daha hızlı gelişiyor. Beyin üzerine olumsuz etkileri var. Yapılan çalışmalarda elektronik sigaraların, ısıtılmış tütün ürünlerinin damarları hasara uğrattığı biliniyor. Damar hasarı da yaptığı zaman zaten etkilemeyeceği hiçbir organ yok demektir. Kanserleri artırıyor. Kanda pıhtılaşmaya eğilimi artırıyor. Damar tıkanıklığı ve buna bağlı ölümlere neden oluyor.”
‘UYUŞTURUCUYA DA SÜRÜKLEYEBİLİYOR’
Prof. Dr. Bülent Tutluoğlu, e-sigaralar ilk çıktığında sigarayı bıraktırma amacıyla kullanılabilir mi diye düşündüklerini fakat kötüye kullanım olduğunu gördüklerini söyledi: “Firmalar, hiç sigara içmeyenleri bile sigaraya başlatmaya yönelik pazarlama taktiği içinde. Çoğu ülkede gençlerin elektronik sigaraya başlama oranının 8-10 kat arttığını biliyoruz. Geçenlerde 50 küsur yaşında daha önce sigara içmemiş bir hastam geldi. Şimdi o da aromalı sigara içiyor. Yasak şeyler internette satılıyor. Denetlenmesi lazım. Amerika’da e-sigara kullanımı sonucu ölenlerin çoğu genç. Uyuşturucu kullanımına da aracılık edebiliyor. Büyük bir sağlık problemi oluşturuyor.”
‘DÜŞMANINI İÇİNE ÇEKİYORLAR’
Sağlığa Evet Derneği Başkanı ve Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Elif Dağlı da e-sigaranın içeriğindeki maddeleri şöyle sıraladı: “Propilen glikol, gliserol, etilen alkol, polietilen glikol, diasetil, dietilen glikol, aminotadalafil, rimonabant, nitrozaminler, formaldehit, asetaldehit keton, civa, kurşun, nikel, krom, nikotin ve aromalar.” E-sigara içe çekildikten sonra nikotine ani maruziyetin baş dönmesi, bulantı, kusma yapabileceğine dikkat çeken Dağlı uyardı: “E-sigara kartuşunun tekrar kullanımı nikotin seviyesini zehir düzeyine çıkarabilir. En sık ağız ve boğaz tahrişi, kuru öksürük, gözlerde kuruma, gastrointestinal semptomlar, kalp hızında artış, nefes darlığı, baş ve boğaz ağrısı görülebiliyor. İçinde bulunan nitrozaminlerin karsinojen olduğu biliniyor. E-sigaralarda klasik sigaralara benzer yan etkiler de var. Pasif etkilenme kan basıncını artırır, hemoglobin düzeyini yükseltir. E-sigara kullananlar, hem bağımlılıklarını devam ettirmekte, hem de aynı nikotin seviyesine ulaşabilmek için e-sigarayı fazla sayıda ya da geleneksel sigarayla birlikte kullanmaktadır.”
18 YAŞ UYARISI HEM VAR HEM YOK
Elektronik sigara satılan sitelerin bazılarında “Ürün satın almak için en az 18 yaşında olmanız gerekmektedir” uyarısı yer alırken, birçok sitede ise herhangi bir yaş uyarısı olmadan, kullanıcı doğrudan alışverişe yönlendiriliyor.