Nükleer füzyonun gelecekte sürdürülebilir ve temiz bir enerji kaynağı olarak tesis edilmesi amacıyla Avrupa Birliği ve Japonya arasında gerçekleştirilen ortak girişimi temsil eden “JT-60SA” reaktörü Japonya’da resmi faaliyetlerine başladı. Avrupa Enerji Komisyonu tarafından yapılan basın açıklamasında, açılış töreni sırasında hem AB hem de Japonya’nın JT-60SA için verdikleri desteklerin altı çizildi. JT-60SA, ekim ayında ilk plazma üretimini gerçekleştirmişti. En gelişmiş ve en büyük nükleer füzyon reaktörü
Dünyanın en büyük ve en gelişmiş tokamak füzyon reaktörü, AB/Japon 370 tonluk JT-60SA reaktörü Japonya’nın Ibaraki Eyaletinde düzenlenen bir açılış töreniyle ilk kez ateşlenerek devreye girdi.
İlk olarak 1950’lerde Sovyet bilim adamları tarafından tasarlanan tokamaklar, ticari olarak uygulanabilir ilk füzyon enerji santralleri olma yolunda önde gelen yaklaşımlardan biri olan toroidal rektörlerdir. Bilmeyenler için bu reaktörlerde füzyon reaksiyonları halka şeklindeki bir oda içinde gerçekleşir ve aşırı sıcak plazmayı hapsetmek için manyetik alanlar kullanılır. Bu deneysel reaktör plazmanın sıcaklığını inanılmaz bir şekilde 200 milyon santigrat dereceye yükseltmek ve sadece 100 saniye boyunca orada stabil bir şekilde tutmak için inşa edilmiş durumda. Bu süre önceki büyük tokamakların kapasitesini önemli ölçüde aşmakta.
Tokomaklar konsept olarak basit ve inşaları nispeten kolay olsa da pratikte onları sürdürülebilir halde tutmak, yani verilen enerjiden daha çoğunu almak son derece zordur. Japonya Torus-60 (JT-60) projesi 1970 yılından beri devam ederken JT-60SA bu projenin en son ve en büyük iterasyonu olarak karşımıza çıkıyor. JT-60SA‘nın faaliyete başlaması 1 Aralık 2023 tarihinde AB’nin Enerjiden Sorumlu Komisyon Üyesi Kadri Simson ve Japonya Eğitim, Kültür, Spor, Bilim ve Teknoloji Bakanı (MEXT) Masahito Moriyama tarafından resmi bir törenle kutlandı. Geliştirilmiş reaktör hala pratik bir enerji jeneratörü olmaya yakın olmasa da, ticari istasyonlar için ihtiyaç duyulacak malzeme ve prosedürlerin test edilmesinin yanı sıra pek çok sorunun üstesinden gelmek için kullanılacak.
Füzyon enerjisine ulaşmak sadece zaman meselesi
75 yıl boyunca bize füzyon gücünün sadece 25 yıl uzakta olduğu söylendi ve bunu pratik hale getirmek için milyarlarca dolar harcandı. Günümüzde ise bu sadece zaman meselesi. Çin, Japonya, AB ve ABD başta olmak üzere ülkeler çeşitli füzyon projeleri yürütüyor. Birkaç kez net enerji fazlası elde edilebildi ancak bu konuda daha fazla test gerekiyor ve bu reaktörler de bunun için inşa ediliyor. Temel amaç Güneş gibi yıldızlarda olan doğal süreci yapay olarak Dünya’da gerçekleştirmek ve bu sayede sınırsız enerjinin kilidini açmak. En basit şekilde füzyon reaktörleriyle Güneş’in füzyon mekanizmasını taklit ederek hidrojeni helyuma dönüştürmek ve açığa çıkan muazzam enerjiyi pratik bir şekilde kullanmak amaçlanıyor.