Aydın Hasan – Türkiye’nin; Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle küresel gıda krizini aşmak için BM ile birlikte yürüttüğü İstanbul merkezli tahıl koridoru diplomasisinde, dün bir adım daha hayata geçti. Mısır yüklü Razoni adlı Sierra Leone bayraklı kuru yük gemisi, ekonomik krizle birlikte ekmek sıkıntısının da yaşandığı Lübnan’a gitmek üzere dün sabah Ukrayna’nın Odesa Limanı’ndan ayrıldı. Güvenli koridor üzerinden bugün öğleden sonra İstanbul Boğaz girişine gelmesi beklenen geminin, geçen hafta faaliyete başlayan Müşterek Koordinasyon Merkezi tarafından yapılacak denetimin ardından yoluna devam etmesi planlanıyor.
Milli Savunma Bakanlığı’nın dün sabah saatlerinde yaptığı açıklamada, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın, bakanlar ve ilgili taraflarla yaptığı görüşmeler ve İstanbul’daki Müşterek Koordinasyon Merkezi’nde yapılan yoğun çalışmalar sonucunda mısır yüklü Razoni isimli Sierra Leone bayraklı kuru yük gemisinin Lübnan’a gitmek üzere Odesa Limanı’ndan 1 Ağustos sabah 08.30’da hareket etmesinde mutabık kalındığı belirtildi. Açıklamada “22 Temmuz 2022’de Türkiye, Rusya Fedarasyonu, Ukrayna ve BM arasında imzalanan ‘Tahıl ve Yiyecek Maddelerinin Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Girişimi’ belgesi kapsamında sevkiyat yapacak bu ilk gemiyi takiben diğer gemilerin de belirlenen koridor ve usuller çerçevesinde intikalleri planlanmaktadır” denildi.
‘Türkiye’nin liderliği’
BM’nin Ankara Ofisi’nden yapılan bilgilendirmeye göre de 22 Temmuz’da İstanbul’da imzalanan Karadeniz Tahıl Girişimi kapsamında yola çıkan ilk gemi olan M/V Razoni, Lübnan’ın Trablus limanına 26 bin 527 ton mısır taşıyor. BM açıklamasında, “İlk geminin hareketi BM’nin himayesinde, Ukrayna, Rusya Federasyonu ve Türkiye’den temsilcilerin yer aldığı İstanbul’da kurulan Müşterek Koordinasyon Merkezi’nin kolektif bir başarısıdır. Merkez kurulduğundan bu yana BM’nin desteğiyle Taraflar Girişim ile varılan anlaşmaları uygulamaya koymak için durup dinlenmeden çalışıyor. Genel Sekreter bu çabalardan memnuniyetini ve Türkiye’nin liderliğinden dolayı minnettar olduğunu dile getirdi. Girişimin insani yardım ruhuna uygun olarak, Dünya Gıda Programı (WFP) da Ukrayna’dan 30 bin ton buğday satın alıp BM tarafından kiralanan bir gemiye yüklemeyi ve göndermeyi planlıyor” denildi.
İstanbul’da denetim
Müşterek Koordinasyon Merkezi’nin kuru yük gemisinin Odesa limanından seferine başlaması için onay vermesinin ardından, geminin saat 09.15 sırasında limandan ayrıldığı bildirildi. Gemi, seyrini İstanbul’daki Müşterek Koordinasyon merkezi tarafından belirlenen güvenli insani denizyolu koridorunu kullanarak sürdürdü. Seyir nedeniyle ilgili tüm ülkelerin askeri yetkilileri bilgilendirildi. Geminin, bugün saat 15.00 sıralarında İstanbul Boğazı’nın Karadeniz kıyısındaki açıklarına gelmesi bekleniyor. Gemi, belirlenen teftiş lokasyonunda merkezin BM, Türkiye, Rusya ve Ukraynalı yetkilileri tarafından denetlenecek. Merkezin onay vermesi halinde gemi Ege Denizi’ne çıkacak. Geminin nihai varış yeri, Lübnan’ın Trablus limanı olacak. Ekonomik krizdeki Lübnan’da, son aylarda ekmek sıkıntısı da ortaya çıkmıştı.
Guterres’in Türkiye ziyaretiyle başladı, İran’la tamamlandı
Savaşın ardından tahıl sevkiyatında yaşanan sıkıntı nedeniyle bir çok ülke ama özellikle de Afrika ülkeleri açlık krizine doğru giden bir gıda kriziyle karşı karşıya kalmıştı. Sorunun çözümü için Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres 25 Nisan’da önce Türkiye’ye gelerek Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüştü. Guterres daha sonra Rusya Devlet Başkanı Putin ile Moskova’da ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy ile Kiev’de buluştu. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un 8 Haziran’daki Türkiye ziyaretinde önemli bir adım daha atıldı.
Lavrov’a eşlik eden askeri heyet ile Milli Savunma Bakanlığı’nda görüşmeler yürütüldü. Tahıl diplomasisinde Erdoğan ve Putin’in Tahran’daki görüşmeleri ise konuyu nihayete erdiren adımlar oldu. 23 Temmuz’da İstanbul’da Erdoğan ve BM Genel Sekreteri Guterres’in katılımıyla taraflar tahıl koridoru anlaşmasını imzaladı. Müşterek Koordinasyon Merkezi 27 Temmuz’da Karadeniz Tahıl Girişimi kapsamında İstanbul’da kuruldu. Ukrayna, Rusya, Türkiye ve BM yetkililerinin oluşturduğu Merkez tahıl, diğer yiyecek maddeleri ve gübrenin Ukrayna’nın Karadeniz’deki başlıca üç limanından ticari gemilerle dünyaya emniyetli bir şekilde naklini sağlamak üzere oluşturuldu.
Bakan Akar: Türkiye’ye güven gurur verici
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, yaptığı açıklamada “Açıkta demirlemesini müteakip Müşterek Koordinasyon Merkezinde Rusya-Ukrayna-Türkiye-BM temsilcilerinin oluşturacağı müşterek heyet gidip oradaki yükü bir şekilde kontrol edecekler. Dolayısıyla bir an evvel herhangi bir sorun çıkmadığı takdirde, inşallah çıkmaz, devam edecek” dedi.
“Sayın Cumhurbaşkanımızın Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy ile yaptığı görüşmeler sonucunda çizdikleri çerçevede bizim muhatabımız Ukraynalı ve Rus bakan arkadaşlarımızla yaptığımız, arkadaşlarımızın da onların heyetleriyle yaptığı görüşmeler sonucunda ortaya çıkan çözüm en optimal çözüm. Çünkü miktar çok fazla ve deniz yolu en güvenli yol. Bu miktarı da taşıyabilecek kapasiteye sahip olan deniz yolu” diyen Akar, şu değerlendirmelerde bulundu: “Dolayısıyla bizim bu konulardaki çözüm noktasına geldiğimizde güvenli koridor meselesi ortaya çıktı. Bu tabii uzunca bir süreci kapsadı. Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu’ya, Ukrayna Savunma Bakanı Oleksiy Reznikov ve Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov’a teşekkür ediyorum. Sağ olsunlar iki tarafın da bakanları ve ilgili personeli bize karşı, arkadaşlarımıza karşı ciddi bir güven olduğunu belirttiler. Bu da bizim için son derece memnuniyet ve gurur verici bir durum. Bu arada şunun da tekrar altını çizmek lazım Sayın Cumhurbaşkanı’mızın Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy ile yaptığı konuşmalardaki çizdikleri çerçeve bize çok geniş bir çalışma alanı bahşetti. Biz de bu alanı kullanmak suretiyle bu faaliyetleri bu noktaya getirebildik.”
Çavuşoğlu: Dileğimiz ateşkese ve kalıcı barışa vesile olması’
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden güvenli sevkiyatı kapsamında ilk gemi Ukrayna’dan yola çıktı. Sürecin kesintisiz ve sorunsuz devam etmesini diliyoruz. Bu konuda üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz. Mutabakatın, ateşkes ve kalıcı barışa vesile olmasını temenni ediyoruz” dedi.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da konuya ilişkin paylaşımında, “Türk diplomasisinin çok önemli bir başarısı olan tahıl sevkiyatı başladı. Türkiye’nin izlediği denge politikası, dünya gıda güvenliğini ve gıda fiyatlarının istikrarını güvence altına alıyor. Bu hassas süreci yürütürken savaşın sona ermesi için girişimlerimiz devam edecek” dedi.
AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik de sosyal medya hesabından şu mesajları paylaştı: “Tüm dünya için hayırlı olsun. Bu sürecin sorunsuz işlemesini umuyoruz. Türkiye krizlerin çözümünde güvenilir bir merkezdir. Savaşla beraber dünya genelinde gıda krizinin konuşulduğu bir dönemde bu çözümün üretilmesi dünya barışı için atılmış bir adımdır. Tüm dünyadan Cumhurbaşkanımıza teşekkür mesajları yayınlandı. Bu adımların neticesinde ateşkes ulaşılmasını umuyoruz. Bunun için Türkiye merkezi rolünü sürdürmeye devam edecek.”
Tebrik telefonu
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, dün Polonya Dışişleri Bakanı Zbigniew Rau ile bir telefon görüşmesi de gerçekleştirdi. Görüşmede Bakan Rau, Ukrayna’dan tahıl ihracatı konusunda varılan uzlaşıya ilişkin tebriklerini iletti. Görüşmede ayrıca, ikili ilişkiler ile uluslararası platformlardaki işbirliği ele alındı.