GÖNÜL KOCA DENİZ / HABER MERKEZİ – Geri dönüşüm tesislerinde çıkan yangınların sonu gelmiyor. Hemen hemen her ay birkaç geri dönüşüm tesisinde yangın çıkarken, son olarak geçen hafta Adana’daki bir plastik geri dönüşüm tesisinde çıkan yangın 7 saat sürdü.
ALINACAK ÖNLEMLER
Milliyet’in manşetlerle de dikkat çektiği ve etrafa zehir saçarak sağlık sorunlarına neden olan yangınları interaktif bir haritaya döken Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, bu tesislerdeki yangınların nedenleri, alınması gereken önlemler ve cezalarla ilgili Milliyet’e şu bilgileri verdi:
“Geri dönüşüm tesislerindeki yangınların nedenlerini öğrenmek mümkün değil. Çünkü yeteri kadar soruşturma açılmıyor. Çoğunlukla itfaiye raporu bekleniyor ve bu raporlar ‘nedeni belirlenemedi’ ya da ‘elektrik kontağından çıktı’ gibi ifadeler içeriyor ve detaylı inceleme yapılmıyor. Türkiye’deki geri dönüşüm tesislerinin çoğu merdiven altı, ruhsatı olanlar da merdiven altı. Yangına karşı önlemleri eksik.”
Gündoğdu’nun verdiği bilgilere göre, Türkiye’de 2017’de altı geri dönüşüm tesisinde yangın çıktı. Daha sonraki yıllarda neredeyse katlanarak arttı. Doç. Dr. Gündoğdu, bu tesislerdeki denetim eksikliğine vurgularken “Bunlar mantar gibi türediler, her yerde açılıyor, denetim yok. 2018 yılında başlaylan plastik atık ithalatı ile birlikte bu tesislerin sayısı arttı. Bunların içinde istenmeyen plastiklerin bu şekilde bertaraf edildiğini düşünüyoruz. Etkin bir soruşturma olmadığı için ‘düşünüyoruz’ diyoruz. Çünkü bu yangınlar depoda çıkıyor, kenarda bir ateş yakılıyor, dönüşüme soktukları plastiğin dışında kalanları bir köşede yakıyorlar ve çoğu zaman depoda yanıp bitiyor ama bazen kontrolden çıkıp, bütün depoyu ve hatta diğer iş yerlerini kaplıyor” diye konuştu.
“BİLEREK YAKMIŞTIR”
Gündoğdu, geri dönüşüm tesislerinin, kurulduğu yerin de önem taşıdığını vurgulayarak şunları kaydetti: “Bir kere böyle dip dibe herhangi bir önlem almadan, şehrin göbeğinde, (Adana’da yanan tesis havaalanına yakın), tarımsal alanların ortasında kurulmaması lazım. Bunların kurulacağı yerler, yerleşim yerlerine de yakın olmamalı.”
“Geri dönüşüm tesisi yanıyorsa bir ihmal vardır” diyen Gündoğdu, şöyle devam etti: “Yanan tesise çevre kirliliği cezası kesilmesi gerekiyor. Çünkü yangına karşı özel önlem alınan tesisler olmalı. Yangın çıkıyorsa ya düzgün depolanmamıştır ya yangın söndürme ekipmanları yoktur ya da kendileri bilerek yakmıştır. Kasıtlı olarak yakıldığı ispatlanırsa sadece lisansı iptal ediliyor ve caydırıcı olmayan bir ceza kesiliyor. Geçtiğimiz günlerde Manisa’daki bir geri dönüşüm tesisinde çıkan yangın sonrası 7 milyon lira civarında ceza kesilmiş. Bu ceza bazen bir tesisin bir aylık geliri. Yıllık gelirleri kat be kat fazla.”
SAĞLIĞA ZARARLARI
Bu yangınların oluşturduğu sağlık riskine de dikkat çeken Gündoğdu, “Bu yangınlarla birlikte zehirli kimyasal gazlar salınıyor. Çoğu kanserojen. Toprağa ve suya çöküyor. O bölgedeki besin zinciri zarar görüyor” dedi.
MANİSA’DAKİ YANGIN
Nedenleri henüz bilinmeyen yangınlara ilişkin sadece Manisa’nın Yunusemre ilçesindeki Muradiye Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan Tekil Geri Dönüşüm Fabrikası’a ait iki işletmede çıkan yangına ilişkin suç duyurusunda bulunuldu.
AVRUPA VE ABD’DE KAYITLARI TUTULUYOR
“Amerika’da bu tür tesislerdeki yangınlar ciddi izleniyor ve kayıtları tutuluyor. Bizde kayıt tutma yok. Avrupa’da da ciddi önlemler alınıyor. Almanya’da geçtiğimiz günlerde böyle bir tesiste yangın oldu. O bölgeye yakın yerlerdeki insanlara ‘dışarı çıkmayın’ veya ‘maskesiz çıkmayın’ uyarısı yapıldı. Yangın kontrol altına alınamıyorsa insanlar tahliye ediliyor.
Daha sonra ilgili işletmelerin tüm kanıtları, delilleri toplanıyor, kasıtlı mı yoksa bir ihmal mi var, bu detaylara ulaşılıyor. Ama o işletmeye çevre kirliliği ve kamu sağlığını riske atmaktan soruşturma açılıyor. Çevrede sudan, topraktan, havadan numune alınıyor. Bizde ise yangın sönünce hiçbir şey yapılmıyor, ‘can kaybı yok’ deniliyor, o kadar.”