Depreme karşı yeni yapılarda Safranbolu evlerindeki çatkı sistemi önerildi

Depreme karşı dayanıklı yapılar inşa edilmesiyle ilgili Karabük’ten öneri geldi.

Tarihi Safranbolu evlerindeki çatkı sisteminin, betonarme yapılara kıyasla daha güvenli olduğu belirtiliyor.

Açıklamayı, Karabük Üniversitesi Başak Cengiz Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aysun Özköse yaptı.

18’inci yüzyıla uzanıyor

Özköse, Safranbolu evlerinin 18. ve 19. yüzyıl ile 20. yüzyıl başlarında yapıldığını anımsattı.

Tarihi konakların yapımında binlerce yılın verdiği deneyim ve birikimle oluşan ustalığın kullanıldığına dikkati çeken Özköse, meydana gelen depremlerde bu yapıların ayakta kaldığını vurguladı.

“Şiddetli depremlere bile dayanır”

Özköse, Safranbolu evlerinde “çatkı” sisteminin çok iyi düşünüldüğünü ifade ederek ayrıntıları paylaştı:

Bu sistemde ahşap taşıyıcılar, belirli bir matematiğe dayanarak yerleştirilmiştir. Sistem yatay yüklere karşı planlanmış, destekler kullanılmıştır. Safranbolu evleri gibi geleneksel Türk evleri, şiddetli depremlere bile dayanır.

“Bir bölümü hasar görse bile tamamı çökmez”

Sistemin özelliği gereği depremde yapının bir bölümü hasar görse bile tamamı çökmez. Çünkü, her bölüm birbirinden bağımsızdır. Bir yapıda binlerce taşımaya yardımcı direk vardır

“Kaçma güvenliği var”

Safranbolu evlerinin temelinin kaya bulunana kadar kazıldığını ve ilk katların 1 metre kalınlıkta taş duvarla çıkıldığını dile getiren Özköse, evlerin duvarına neme karşı dayanıklı olması için de kireç sürüldüğünü aktardı.

Özköse, Safranbolu evlerinin yapımında kullanılan çatkı sisteminin yeni yapılacak binalarda da kullanılabileceğine değindi ve ekledi:

Depremi engelleyemeyiz ama depremin etkilerini engelleyebiliriz. ‘Çatkı sistemi’ ile yapılan yapılarda deprem sırasında kaçma güvenliği var. Yapı güvenli. Bir bölümü çökse bile diğer noktalarıyla yapı ayakta kalabiliyor. Kaçmak için zaman olabiliyor. Bu sadece Safranbolu evleri için geçerli değil. Bütün dünyadaki ahşap çatkılı yapılar için geçerli.

“Ahşap çatkılı yapılar betonarme yapılardan daha güvenli”

Ahşap çatkılı geleneksel yapılar her 60 santimetrede bir dikmeler, yatay kuşaklar ve çapraz payandalarla güvence altına alınır. Ahşap çatkılı geleneksel yapılar, depremlerde kötü çözümlenmiş betonarme yapılardan daha güvenlidir.