Pandemi ve iklim değişikliği gıda ve tarım arzında dünyada dengeleri sarsıcı bir şekilde değiştirmeye devam ederken, Türkiye’de ise ürünü tarlada kalan borç batağındaki çiftçi ile fahiş fiyatlarla gıda almak zorunda kalan tüketici manzaraları öne çıkıyor. TÜİK verilerine göre geçen yıl üretim maliyetleri ortalamada yüzde 36 artan, 2021’de bazı ürünleri yüzde 120’lere varan maliyet artışları ile ekmek zorunda kalan çiftçinin borçları da aydan aya katlandı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre ocak ayına 130.4 milyar TL ile başlayan tarım sektörünün toplam kredi borçları kasım itibarıyla 161.8 milyar TL’ye kadar çıktı. Artan borç ve maliyetler karşısında her ay binlerce çiftçi ise toprağını bıraktı. 2021’in Ocak ayında 568 bin 395 çiftçinin kayıtlı olduğu SGK’nın ekim verilerinde ise bu sayı 500 bin 66’ya kadar düşerek kritik bir eşiğe geriledi. Üreticiler turizm sezonunun açılması ile birlikte başta et, süt ve tahıl olmak üzere pek çok ürün grubunda kıtlık uyarısı yaparken, üreticiler de büyük bir hızla topraktan kopuyor.
4.3 MİLYAR TL TAKİPTE
Son açıklanan ekim verileri, SGK kayıtlarında çiftçi sayısının 500 bin sınırının da altına düşebileceği sinyalini verdi. Tarım sektörünün sadece bankalara olan takipteki kredi borcu Kasım 2021 itibarıyla 4.3 milyar TL seviyesinde.
2013’ten sonra kopuş hızlandı
■ Yıllık verilere bakıldığında 2010 yılında 1 milyon 100 bin çiftçinin kayıtlı olduğu SGK’da 2013 sonrasında hızlı bir düşüş eğilimi görülüyor. SGK verilerine göre 2011 yılında 1 milyon 121 bin olan çiftçi sayısı 2013’te 928 bin ile ilk eşiği kırıyor. Kayıtlı çiftçi sayısı, 2017’de 705 bine, 2018’de ise 607 bine kadar geriledi. SGK’ya kayıtlı çiftçi sayısı 2020’de ise 547 bine kadar indi. 2021’in ilk 3 ayında artan sayılar, nisan itibarıyla yeniden düşüşe geçmiş durumda. Yetkililer tarım sektörünün içine düştüğü çıkmazda pek çok çiftçinin tarlasını terk ettiğini, çiftçi sayısındaki azalmanın artan enerji fiyatlarının da etkisi ile özellikle son aylarda hızlandığı konusunda uyarıyor.
Baki Remzi Suiçmez
Çiftçi alandan çekilecek
■ Yanlış tarım politikaları ve büyük artış kaydeden girdi maliyetleri nedeni ile çiftçinin üretimden çekilmeye devam edeceğini aktaran TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, Çiftçi Kayıt Sistemi’nde 2002 yılında 2.8 milyon olan çiftçi sayısının 2020’de 1.8 milyona kadar düştüğünü belirtti. Çiftçinin üretebilmek, için ihtiyaç duyduğu gübre, mazot, ilaç gibi girdilerde büyük zamlar olduğunu desteklerin geriden geldiğini ve tarıma ayrılan destek ödemelerinin enflasyonun altında ezildiğini anlatan Suiçmez, “Çiftçi alandan çekilecek 2022’de kuraklığın da etkisi ile daha az üretecek” dedi.