Dünya suyunun kökeni uzunca bir süredir devam eden kalıcı bir gizem olmuştur. Suyun buraya nasıl geldiğini açıklayan farklı hipotezler ve teoriler yapılmış ve bunları destekleyen pek çok kanıt sunulmuş olsa da bu gizemin perdesi yeni aralanıyor olabilir. Yapılan yeni çalışma, suyun Güneş Sistemi‘nin oluşumundan beri var olduğunu ortaya koyuyor.
Su dört aşamada meydana geldi
GeoScienceWorld Elements’te yapılan bir çalışma, gezegenimizde suyun nasıl ortaya çıktığını ortaya çıkardı. Makaleye göre su, dört aşamalı bir süreçle Dünya’da ortaya çıktı. Sürecin başlangıcı ise bir buluta dayandırılıyor. Bu bulutun (gezegendeki bulut değil, uzaydaki) büyük bir çoğunluğu hidrojenden oluşuyor ve aynı zamanda helyum, oksijen ve karbon bileşenlerine de ev sahipliği yapıyor.
İlerleyen süreçlerde toz taneleri ile oksijenin donarak yüzeylere yapıştığı aktarılıyor. Ancak su, hidrojen ve oksijen birleşene kadar su değildir. Sürecin bir sonraki adımında hidrojen molekülleri, oksijenle reaksiyona girerek su buzu oluşturduğu belirtiliyor. Su buzunun giderek artması sonucunda ise bu sefer devreye yerçekimi giriyor ve madde merkeze doğru toplanmaya başlıyor. Artan yerçekimi aynı zamanda bir ısıya da dönüşüyor ve böylece buluttaki gaz ve toz 100 Kelvin (-173 derece) sıcaklığa ulaşıyor. Dünya açısından çok soğuk olsa da bu, kimyasal olarak süblimleşmeyi tetiklemek için yeterli. Süblimleşme sayesinde ikinci aşama olan protostar (önyıldız) adımına geçilerek bol miktarda su buharı açığa çıkıyor.
Üçüncü aşamada, sonunda güneş sisteminin gezegenleri haline gelecek olan her şeyi içinde taşıyan bir protogezegen diski (ön gezegen diski) oluşmaya başlıyor. Bu adımda birinci adımda oluşan ve ikinci adımda gaza dönüşen su buzu, ata-gezegen diskinin en soğuk noktalarında tekrar buza dönüşüyor.
Dördüncü aşama ise artık Güneş Sisteminin daha eksiksiz bir sisteme benzemeye başladığı dönemlere tekabül ediliyor. Gezegenler, asteroitler ve kuyruklu yıldızlar şekillenmeye ve belirlenen yörüngelerine bu dilimde yerleşiyor. Bu noktada bildiğimiz mevcut haliyle su bulunabilir yapıda.
İçtiğimiz su 4,5 milyar yaşında
Bu yeni verilerden suyun, 4,5 milyar yaşında, sistemimiz kadar eski olduğu sonucuna varılıyor. Şimdi cevaplanması gereken soru şu: Bugün Dünya’da o kadim suyun ne kadarı var? Yeni çalışmanın yazarları, bugün Dünya’nın mevcut suyunun yüzde 1 ila 50’sinin Güneş Sisteminin ilk aşamasından geldiği sonucuna varıyorlar. Bu, geniş bir aralık gibi görünebilir, ancak yine de suyun erken oluşumuna ilişkin önemli bir fikir vermekte.
Yapılan çalışma bu süreçleri ve bilgileri bizimkine benzer olan ve oluşumlarının erken aşamasında bulunan yıldız ve etrafındaki gezegen sistemlerini inceleyerek elde etti. “Dünya’da ve erken oluşum aşamasındaki gezegen sistemlerinde ölçülen ağır su miktarı, karasal suyun önemli bir kısmının Güneş Sistemi oluşumunun ilk aşamalarından miras kaldığını ve 4,5 milyar yaşında olduğunu gösteriyor.”
Sonuç olarak suyun oluşumu, yıldız ve gezegenlerin oluşumu kadar eski bir tarihe dayanıyor. Sistemimizde bildiğimiz gezegenleri oluşturan, daha küçük ön gezegenler zamanında bile suyun varlığı saptanmış durumda. Yapılan çalışma hakkında daha detaylı bilgi almak için kaynakta belirttiğimiz orijinal makaleyi okuyabilirsiniz.