Güneş’e olan uzaklığı bakımından beşinci sırada yer alan ve Güneş sisteminin en büyük gezegeni olan Jüpiter, büyük ölçüde hidrojen ve helyum gazlarından oluşuyor.
Bilim insanları ise bu gezegenin uydularından biri olan Europa’yı uzun zamandır yakin takipte.
Europa, kalın buz kabuğu sayesinde Güneş Sistemimizdeki en pürüzsüz katı nesnedir . Yine de Jüpiter’in dördüncü en büyük uydusu, pürüzsüz dış görünümünün altında sırlar barındırıyor: Derin ve tuzlu bir okyanus.
Bu okyanus, Europa’yı, önümüzdeki iki yıl içinde Jüpiter’e doğru fırlatılacak iki ayrı yörünge görevi de dahil olmak üzere, bilimsel çalışma için birincil hedef haline getiriyor.
Her iki sondanın da gelmesi birkaç yıl alacak olsa da bilim insanları; teleskop gözlemlerinden, önceki sonda uçuşlarından, laboratuvar deneylerinden ve bilgisayar simülasyonlarından veriler toplayarak Europa hakkında bilgi elde ediyor.
Buz kabuğu, Europa’dan daha hızlı dönüyor
ABD’deki California Institute of Technology’deki Jet Propulsion Laboratuvarı’ndan (JPL) ve Japonya’daki Hokkaido Üniversitesi’nden araştırmacılar, Europa’nın daha az bilinen bir tuhaflığını incelemek için NASA süper bilgisayarlarını kullandı.
Bilim insanları, Europa’nın buz kabuğunun neden cismin kendisinden daha hızlı döndüğünü bulmuş olabilir.
Araştırmalarına göre, yüzeyin senkronize olmayan dönüşüne aşağıdan iten okyanus akıntıları neden olabilir.
Şu anda Oxford Üniversitesi’nde olan baş yazar ve JPL araştırmacısı Hamish Hay, bu bulguyu “büyük bir keşif” olarak açıklıyor.
Buluşla ilgili konuşan Hamish Hay, şu ifadelere yer verdi:
Bundan önce, Europa’nın okyanusunun ısınmasının ve soğumasının akıntıları tetikleyebileceği laboratuvar deneyleri ve modelleme yoluyla biliniyordu. Şimdi sonuçlarımız, okyanus ile buzlu kabuğun dönüşü arasında daha önce hiç düşünülmemiş bir bağlantıyı vurguluyor.
Buz kabuğu Europa’nın okyanusunda yüzüyor. Böylece okyanus, kayalık iç kısım ve metalik çekirdek dahil olmak üzere, uydunun geri kalanından bağımsız olarak dönebiliyor.
Europa, Jüpiter’in güçlü yer çekimi nedeniyle bozulabiliyor. Bu muazzam çekişme, Europa’nın buz kabuğunda çatlaklara neden oluyor ve muhtemelen manto ve çekirdek ısısının bir kısmını üretiyor.
Radyoaktif bozunmadan salınan termal enerjiyle birlikte, Europa’nın iç kısmından gelen bu sıcaklığın, bir ocakta ısınan tenceredeki su gibi okyanus boyunca donmuş yüzeye doğru yükseldiği düşünülüyor.