‘Enflasyon ne zaman düşüşe geçecek?’, ‘Faiz, kur, enflasyon ve büyüme arasında nasıl bir denge gözetiliyor?’, ‘Türkiye Ekonomi Modeli’nde yeni adımlar neler olacak?’, ‘2023 için asgari ücret ve memur maaşlarında nasıl bir artış planlanıyor?’ Hande Fırat moderatörlüğünde gazeteciler Zafer Şahin ve Melik Yiğitel’in sorularını Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati yanıtlıyor. Bakan Nebati’nin açıklamalarından satır başları şöyle:
Enflasyonla mücadele
Enfasyon sadece Türkiye’nin problemi değil, Tüm dünyanın problemi. ABD’de enflasyon sürekli tartışılır halde. Avrupa resesyona doğru gidiyor. Küresel emtia fiyatlarındaki yükseliş gösteriliyor bu artışın sebebi olarak. Salgında iş yerleri kapandı, üretim durdu, sağlık sistemleri birçok yerde adeta çöktü. İnsanların bir yıl sonrasına ilişkin ön görüleri kayboldu. Mayıs ayından itibaren Türkiye’nin ve dünyanın normalleşeceğini öngörüyorduk. 21 Şubat’ta savaş başladı. 3 gün sürecek denilen savaş bugün Avrupa’yı kuşatmış durumda.
Enerji ithalatçısıyız, bunun çok ağır bir baskısı oldu. Geçen yıl hiçbir makro ekonomik göstergenin desteklemediği kurlardaki ani değişiklikler yaşandı. Türkiye’deki enflasyonun en önemli sebeplerinden bir tanesi kurdaki ani yükselişti. 20 Aralık günü sahte belgeler dolaşıyordu. Bir diğer sebep ise beklentiler elbette. Birçok işletme stoklamaya girdi salgın ve savaş sonrası. Yarına fiyatlar yükselebilir diye düşündüler.
“Aralık ayından itibaren enflasyonda düşüşü göreceğiz”
Bizim bir bakış açımız var. Mart ayında dünya bankası toplantılarında ‘bir ikilem ile karşı karşıyasınız’ demiştim. Enflasyon mu büyüme mi? Türkiye’de enflasyon çok yüksek hissedildi. Petrol fiyatlarında dengesizlik olsa da sakinleşme var. Tahıl koridorundan sonra gıda fiyatlarının sakinleşmiş olması baskıyı azalttı. Enflasyonun artış hızını azaltıyoruz. Aralık ayından itibaren enflasyon rakamlarında düşüş göreceğiz.
Enflasyonun etkilediği dar gelirliler için adımlar atıyoruz. Davranışın değişimine de ayak uydurmak lazım. Seracılıkla ilgili bir finans paketi hazırladık. Maaliyetlerin azalması için. Bu kış gerekirse alacağımız tedbirlerle ürünün pahalı gelmesini engelleyecek adımlar atacağız. Ekonomi bugün adım attım, yarın yansımasını görürsün gibi bir iş değil. Doğrudan desteklemelerde bu hissedilir ancak seradan bahsediyorsak bunun zaman bedeli var, yatırım bedeli var.
“Bu yıl bugün itibarıyla 550 bin denetim yapıldı”
Yılın başında ‘Hazine ve Maliye Bakanlığını sahaya indirmeyin’ demiştim. Bu yıl bugün itibarıyla yapılan denetimlerin sayısı 550 bin. Yıl sonunda bu rakamı 1 milyona çıkaracağız. Bu tür dengesiz durumların yaşandığı dönemlerde fahiş gelir elde etmek isteyenler olabilir. Hem kamunun gücünü gösteriyoruz, hem de vatandaşlarımızın zarar görmesini engelliyoruz. Bütün bunlar yapılırken fiyatlama sisteminin bozulmasına sebep olan kötü dönem geçirdik. Ama şimdi toplum daha hassas. Önümüzdeki kış geçen kış gibi olmayacak, daha iyi bir kış olacak.
‘Faiz enflasyonun üstünde olmalı öğretisini reddediyoruz’
Bize bir şey öğretildi; faiz enflasyonun üstünde olması lazım. Biz bu öğretiyi reddediyoruz. Dünya kendisi uygulamıyor ama diyor ki siz uygulayın. Merkez bankalarının faiz artırımları enflasyonun üzerinde bir faiz artışı değil. Makas neden bu kadar geniş? Biz paradigma değiştirdik; Türkiye ekonomi modeli dedik. Bu tasarım bir model değişikliğidir. Biz bu sancılı süreci dışarıdan gelen savaş baskısı ile şiddetli hissettik ve makas açıldı. Orta gelir tuzağından kurtulacağız ve bir denge sağlanacak. Cumhurbaşkanımız ifade ettiler, faiz tek haneye inecek. Adımlar atılacak. Hükümetimizin birinci önceliği enflasyon. Enflasyon herkesi ilgilendiriyor.
Asgari ücret ve memur zammı ne olacak?
2022 yılından bu güne kadar, asgari ücretli enflasyona ezdirilmedi, memurlar da dahil buna. Asgari ücretlilere yıl başında bir belirleme yapılıyor. Bu yıl enflasyon tahminlerinde bir sapma olunca, asgari ücrette bir artış yoluna gidildi ve gelenek bozuldu. Yüzde 95 civarında bir iyileştirme yapıldı. Önümüzdeki yıl ve yıllarda Cumhurbaşkanımızın duruşu çok net. Asgari ücretliler, dar gelililer, enflasyonun altında kalmayacak. Önümüzdeki dönemde de yine çalışmalar böyle yapılacaktır. Artış enflasyonun üzerinde olacak. Cumhurbaşkanımız her zaman çok net olarak ifade etmiştir, artış asla enflasyonun altında olmayacak.
Esnafa destek paketi çalışması
Halk Bankası ile her türlü çalışmayı yapıyoruz. Esnafla ilgili limitlerin artırılması ve indirimlerin yapılacağı bir paket üzerinde çalıştığımızı söyleyeyim. Çalışmalarımızı yapıyoruz. Kabinede konuşulduktan sonra bitirmiş oluruz. Sicil affının getirilmesi yeterli değil. Bankacılık sektörünün kanuna koyulmasına rağmen kayıtlarından çıkarmayıp, gayrı resmi affı görmemesi gerekirken görüyor. Sicil affıyla birlikte sektörün kamu otoritesinin kararını uygulama sorumluluğu olacak.
2 bin liraya kadar icraya düşmüş, 9 milyon dosyanın temizlenmesini içeriyor. Kolaylık veriyoruz, vazgeçtiği kısmı değersiz alacak kategorisine alıyor, mükellef faydalanıyor, vatandaşımız temizlenmiş oluyor. Varlık yönetim şirketlerindeki, 2 bin 500 liraya kadarki borçlar için görüşüyoruz. Borçlar silinmesi kaydıyla yarısını ödeyip sıfırlıyoruz. 6 milyon insan durumdan kurtulmuş olacak.
‘Heterodoks yaklaşım’ tartışmaları
Sözleriniz eylemleriniz mutlak suretle gündem oluyor temsil ettiğiniz makamdan dolayı. Bütçe konuşmasında söylemiştim, benimle uğraşmayın. Benimle uğraşırsanız şöyle bir handikapınız var: Alaylı ve mektepliyim. Hayatı reel sektörle, halkla geçen, çiftçiği bilir, tarlayı bilir, traktörü bilir aynı zamanda da ticareti bilir. Tescilli hiperaktif birisiyim. Bu konuşmamda üzerime geldiler. Hiç rahatsız olmam. Hakaret olmadığı sürece gülerim. Ben bir çiftçi ile de ustayla da patronla da işçiyle de konuşabilirim.
Bulunduğum ortamı söyleyeyim çok değerli hocalar var karşımda. Dinleyicilerin birçoğu üniversite dekanları. Bir akademik unvanınız var ise kullandığınız dil bu dil olmak üzere. Ben doktor unvanını almak için çok çaba sarf ettim. Üniversitede ders vermediğim için doçent unvanını kullanmıyorum. Bu yadsınacak bir şey değil. Ben doçent doktor Nureddin Nebati’yim.
Hiçbir akademisyen kitapta yazdığı şeyi olduğu gibi aktaramaz. Öğrenciye ders verirken bile hazırlıkla gidersiniz. Siz Türkiye Ekonomi Modelini dünyaya sunuyorsunuz, dünyadan da hocalar buna destek için geliyorlar sizi desteklemeye.