Günümüze kadar “Ay’da saat kaç?” sorusunu düşünmek ve buna bir cevap aramak zorunda kalmamıştık. Ancak giderek artan sayıda Ay görevi planlanırken ve insanların önümüzdeki yıllarda Dünya’nın uydusunda kalıcı bir üs kurma hedefi yaparken zaman, önemli bir faktör haline geliyor. Bu bağlamda ABD, NASA’yı 2026 yılına kadar Ay için yeni bir zaman standardı oluşturmakla görevlendirdi. Görev kapsamında Koordineli Ay Saati (LTC – Coordinated Lunar Time) Ay görevlerinde resmi zaman referansı oluşturacak. Ay’da saat kaç?
NASA, 2026 sonuna kadar LTC’yi uygulamaya koymak için ABD’nin Ticaret, Savunma, Dışişleri ve Ulaştırma Bakanlıkları ile birlikte çalışacak. Bu çalışmada uluslararası Artemis Anlaşması da önemli rol oynayacak. Bilindiği üzere Artemis Anlaşması, şu anda 37 ülkeden oluşuyor ve ülke sayıları giderek artıyor. Uzay araştırmalarını ve çalışma prensiplerini düzenleyen bu anlaşmaya Çin ve Rusya katılmış değil.
ABD Bilim ve Teknoloji Politikası Ofisi (OSTP), yapmış olduğu açıklamada “NASA, özel şirketler ve dünyanın dört bir yanındaki uzay ajansları Ay’a, Mars’a ve ötesine görevler gerçekleştirirken, güvenlik ve doğruluk için zaman standartları oluşturmamız önemli” dedi.
Görelilik Teorisine göre zaman, hız ve kütle çekimine bağlı olarak değişiklik gösterir. Dolayısıyla Dünya’daki zaman ile Ay’daki zaman birbirinden farklıdır. Eğer Ay’da Dünya merkezli bir saat kullanılacak olursa her Dünya günü başına ortalama 58,7 mikrosaniye kazandığı görülecektir. Bu da hassas görevler için risk oluşturabilir. Özellikle diğer ülkelerle birlikte gerçekleştirilecek görevlerde senkronizasyon için standart bir zaman ölçümü son derece kritik bir faktör olabilir. LTC’nin aynı zamanda Dünya’nın tüm zaman dilimleri için bir standart olan Eşgüdümlü Evrensel Zaman ya da özgün kısaltmasıyla UTC ile uyumlu olması isteniyor. LTC standardı ile birlikte navigasyon, bilimsel görevler ve iletişimde küresel hassasiyet sağlanmış olacak.
NASA‘nın Artemis programı, insanlı Mars görevleri için öncül bir hedef konumunda. NASA, bir veya daha fazla üst kurarak Ay’da kalıcı olmayı amaçlıyor. NASA bugüne kadar bir Artemis görevi gerçekleştirebildi. Artemis 1, 2022’nin sonlarında mürettebatsız Orion kapsülünü Ay yörüngesine gönderip Dünya’ya geri getirdi. Artemis 2‘nin Eylül 2025’te Ay’ın etrafına 4 astronot çıkarması ve geri getirmesi planlanıyor. Ana hedef olan Artemis 3 ise 2026’da astronotları Ay’ın güney kutbuna yakın bir konuma indirecek. ABD’nin yanı sıra Çin de 2030’dan önce Ay’a astronot göndermeyi hedefliyor.