Duygu Erdoğan / İSTANBUL – Ayçiçeğinde önemli üretim merkezi olan Konya Ovası’nda bu yıl ana ürün olarak ayçiçek ekimlerinin büyük kısmı çerezlik olarak ekiliyor. Yağlık ayçiçeği fiyatlarının tarlada düşük kalması çiftçiyi; yağlık ayçiçeğinin en az iki katı fiyat getiren çerezlik ayçiçeğine yönlendirdiği ifade ediliyor. Yağlık ayçiçeğinde ilk hasadın başladığı Çukurova’da Çukobirlik’in 2024/2025 kampanya dönemi için yağlık ayçiçeği alım fiyatı olarak brüt kilo başına 15 lira 30 kuruş vermesi çiftçinin endişesini artırdı. 2022 yılında da yağlık ayçiçeği üretimi 2 milyon 550 bin tona ulaşarak rekor kırmıştı ancak buna karşılık fiyatların düşük olması ile çiftçi ekimi azaltmış, 2023 yılında ekim alanları daralmıştı. Bu nedenle geçen sezon üretim 2 milyon 198 bin tona gerilemişti. Ayçiçeği üreten illerin başında Edirne gelirken bu ili Adana, Tekirdağ, Kırklareli ve Konya illeri takip ediyor.
Tarihi seviye
Sahadan son verileri aktaran Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu, bu yıl pek çok üretim bölgesinde çerezlik ayçiçeği tercihinin öne çıktığını söyledi. Soylu, “Bu yıl ülke tarihimizin en fazla çerezlik ayçiçeği ekiminin yapıldığı sezonu yaşıyoruz. Kahramanmaraş’tan Erzurum’a, Konya’dan Ağrı’ya kadar ekim var. Normal şartlarda bu ekimin yüzde 10’u kadarı çerezlik olurdu ancak bu sezonda yüzde 30’u geçmesini bekliyoruz. Yağlık eken çiftçimiz para kazanamadığını ifade ederek farklı ürünlere yöneliyor. Bu önemli bir risk. Süreci üreticimizin kazanmasını sağlayarak sürdürülebilir hale getirmeliyiz” dedi.
İhracat belirleyici
Özellikle çerezlik üretimde kalitenin fiyatta belirleyici olduğunu ifade eden Süleyman Soylu, ayrıca ihracat kanallarının iyi çalışmasının da bu oranda etken olacağını söyledi. Soylu, “Çerezlik ayçiçeğinde dane doluluğu çok önemli. Hasat bugünlerde başlıyor. Rekoltede sıcak hava nedeniyle kayıp olacağı görülüyor” diye konuştu.
RİSKE DİKKAT!
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) tarafından yapılan açıklamada ayçiçeği hasadının başladığı şu günlerde rekoltedeki kayıplara ve üreticinin düşük fiyatla zor durumda kaldığına dikkat çekildi. Ayçiçeği üretiminde yüzde 80 seviyesindeki yeterlilik oranının yüzde 50’ye kadar gerilediği ifade edilen açıklamada, şunlara vurgu yapıldı:
“Bu yıl illerde bahar aylarında çiftçilerimiz beklediği yağışı alamadı. Aşırı sıcaklıklar ayçiçeğinde de verimde azalmaya neden oldu. Ayçiçeği üretimimizin ülke ihtiyacını karşılamada yetersiz kalması nedeniyle üretim açığı ithalat yoluyla karşılanıyor. Çukobirlik 2024/2025 kampanya dönemi için yağlık ayçiçeği alım fiyatını yüzde 24.4 oranında artırarak brüt kilo başına 15 lira 30 kuruş olarak açıkladı. Üreticilerimiz artan maliyetler karşısında bu fiyatı yeterli bulmuyor. Ülkemizde ayçiçeği üretimini artırmak ve halkın temel tüketim maddesinde ithalata bağımlılığı azaltmak için üretmeye istekli çiftçilerimiz var. Yeter ki çiftçilerimiz ürettiğinden yeterli gelir elde etsin.”
Sıcak hava etkisi
Bursa İnegöl Ziraat Odası Başkanı Sezayi Çelik de bölgede yağlık ve çerezlik ekimlerin dengeli gittiğini anlatırken, yüksek sıcaklık nedeniyle oluşabilecek kayıp oranlarına vurgu yaptı.