MİTHAT YURDAKUL Ankara – 7 milyona yakın çalışanı doğrudan ilgilendiren asgari ücrette, ilk komisyon toplantısı bugün yapılacak. Önümüzdeki yılın tamamında geçerli olması öngörülen yeni asgari ücrette pazarlıkların 15 bin 700 ila 17 bin lira bandında gerçekleşmesi bekleniyor. Asgari Ücret Tespit Komisyonu, yeni yılda geçerli olacak asgari ücret için ilk toplantısını bugün yapacak. 15 üyeli komisyon, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndaki ilk toplantısında ay içinde yürütülecek temasların yol haritasını belirleyecek. Daha sonra, ilk rakamların telaffuz edileceği toplantılar için Türk-İş ve TİSK ev sahipliğinde bir araya gelinecek.
Yeni yılda geçerli olacak asgari ücret, işçileri temsilen 5, işveren tarafından 5 ve hükümet temsilcilerinden 5 kişi olmak üzere toplam 15 kişilik heyet tarafından belirlenecek. İşçileri temsil eden Türk-İş heyetinde bu yıl bir kasiyer, bir sağlık çalışanı, bir enerji işçisi ve karayollarında çalışan bir taşeron işçi olmak üzere asgari ücretli 4 işçi yer alarak, geçim koşulları hakkında bilgi verecek.
2024 yılı için asgari ücret zammının, 6 aylık enflasyon rakamlarının altında olmaması bekleniyor. Enflasyonun beklentilere paralel gerçekleşirse son 6 ayın enflasyonu yüzde 37.8 olarak kaydedilecek. Asgari ücret halen net 11 bin 402 lira 32 kuruş.
Sadece enflasyon zammıyla birlikte asgari ücret 15 bin 700 lirayı aşacak. Yine yılbaşında belirlenecek olan memur maaşlarındaki artış oranı gözetildiğinde ise asgari ücret 17 bin lira bandını aşabilecek. Pazarlıklarda Türk-İş’in geçim araştırması da önemli bir veri olacak. Araştırmanın kasım ayı sonuçlarına göre, dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 14 bin 25 TL’ye, yoksulluk sınırı 45 bin 686 TL’ye, bekar bir çalışanın yaşama maliyeti de aylık 18 bin 239 TL’ye yükseldi.
İşverenler ise asgari ücretin istihdamı ve rekabet gücünü koruyan bir şekilde belirlenmesi ve işveren desteğinin artırılarak devam ettirilmesinden yana. Asgari ücret, tüm ücretlilerin gelirlerinde bir baz noktası olmasının yanı sıra; işsizlik ödeneği, doğum ve askerlik prim borçlanması, engelli ve yaşlı ödeneği gibi pek ödemede de doğrudan belirleyici olacak.
İŞTE ASGARİ ÜCRETTE OLASI SENARYOLAR
Asgari ücrete dair tüm senaryoları CNN Türk canlı yayınında değerlendiren Ekonomist Murat Ferman, şu ifadeleri kullandı:
“Yüzde 35 ile bir düzenleme yapılırsa 15 bin 392 TL düzeyinde bir asgari ücret olacak. Yüzde 40 ile yapılırsa 15 bin 962 TL, yüzde 40’ın üzerindeki tüm artışlarda 16 bin TL sınırı geçiliyor. Yüzde 45’lik bir artışla 16 bin 532 TL ile karşı karşıya kalıyoruz.
Şunu belirtmek lazım enflasyonun yüksek oranda seyrettiği ekonomik çerçevede bu rakamların itibari önemi, ifade ettikleri değer farklı bir noktaya bizi taşıyor. Hepimiz biliyoruz ki geçtiğimiz dönemde asgari ücretle ilgili önemli artışlar, yapılmıştı. Asgari ücretle ilgili olarak yarın başlayacak görüşme maratonundan önce üç unsur var.
TEK ZAM BEKLENTİSİ
Bir tanesi sayın Cumhurbaşkanı’nın açıklaması. Bir kere zam yapılacak denildi. Bu veri olarak karşımızda duruyor. Taraflar pazarlıklarını da pozisyonlarını da tek zam yapılma üzerinden değerlendirecekler.
HEDEF ENFLASYON
İkincisi hedef enflasyona göre zam yapılacağı anlaşılıyor. Hedef enflasyon önümüzdeki sene sonu itibarıyla ortaya konulmuş olacak. An itibarıyla değiştirilmeden yüzde 36 düzeyinde kalan enflasyondur.
AÇLIK SINIRI
Bir de TÜRK-İŞ’ten açıklama geldi. Kendi hesapladıkları açlık sınırı var. O da 14 bin TL’nin biraz üzerinde. Onun altında bir teklife açık olmadıklarını söylediler. Taban pazarlık fiyatını deklare ettiler.
Asgari ücrette ay sonuna kadar 3-4 defa toplantı yapılacak. 15 kişilik bir komisyon toplantısı. Nihai kararın Cumhurbaşkanı tarafından verilip deklare edileceğini biliyoruz. Burada bir anlayış farkı var. Geçtiğimiz dönemlerde de oluyor. Bir tanesi asgari ücret bir kişi üzerinden düşünüldüğünde öngörülür. İşgören kesimi bunun 4 kişilik bir aile üzerinden değerlendirelim, işveren kesimi ailenin geçimini çalışan sağlar, asgari ücret kişi başına hesaplanır diyor. Burada bir ayrı duruş var.
Bir başka ayrı duruş da senelerdir devam eden işgören kesimi diyor ki biz geçtiğimiz yıla ait kayıplarımızı telafi edelim ondan sonra önümüze bakalım diyor. İşveren kesimi de bizim konuşacağımız ücret önümüzdeki yıla matuf ücrettir. Geçtiğimiz yıl geride kaldı, bununla hesabı karıştırmamak gerekli diyor.
ÇİFT ZAM YAPMAK DURUMUNDA KALINIR MI?
Kalınabilir, gidişata göre. Önümüzdeki sene enflasyon hedeflemesi söz konusu olacaksa. TCMB’nin, Cumhurbaşkanı Yardımcısı’nın belirttiği gibi önümüzdeki haziran ayına kadar enflasyonda yukarı gidişatın devam edeceğine dair hükümetin tespit ve sunumları var. Bu yüzde 72 civarına ulaşacak deniliyor. 2024’ün ilk 5 ayında yüzde 35’in altında bir enflasyon görmemiz gerekiyor.
Asgari ücretle bu kadar ilgilenmemiz asgari ücretin neredeyse ortalama ücret gibi algılanmasıdır. Normalde asgari ücret çalışan kesimin ufak bir oranını ilgilendirir, işe yeni başlayanlar vs. İspanya’da bu yüzde 1’in altındadır. Hollanda’da yüzde 6’dır. Romanya’da yüzde 21. Bizde 2018 yılında yüzde 36.2 yani 3’te 1’i asgari ücretle çalışırken şu anda maalesef oran yüzde 57’ye ulaşmıştır. Asgari ücret bir çıpa ücret oluyor.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’IN ‘ASGARİ ÜCRET İSTİHDAMA ZARAR VERMEYECEK’ VURGUSU HAKKINDA
İstihdama zarar vermeyecek, işgöreni mağdur etmeyecek, enflasyona ezdirmeyecek, iş hayatını bunaltmayacak, genel dengeleri bozmayacak şekilde. Bu bizim ekonomide optimizasyon dediğimiz ideal durumdur. Enflasyon koşulları ideal durumun gerçekleştirilmesini zorlaştırır. Enflasyonun ortadan kaldırılması lazım.
31 Aralık’tan evvel bir açıklama yapılacak. Farz edelim ki beklenilenin üstünde bir zam gerçekleşti. Biz buna benzer maaşları ay sonunda alacağız. O zamana kadar geçen günler içerisinde daha evvel yapılan yüksek oranlı zamlarda olduğu gibi ekonomik aktörler zamlarını yüksek oranlı buna göre gerçekleştirecekler. Siz zamlı ücretiniz daha cebinize girmeden kayıpla karşılaşmış olacaksınız. Kalıcı sorun enflasyonun çözülmesidir.”