Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Keşif çalışması için 3 Eylül’de 15 kişilik grupla Mersin’deki Morca Mağarası’na inen ABD’li profesyonel dağcı ve araştırmacı 40 yaşındaki Mark Dickey, bin 276 metre derinliğindeki mağaranın bin 40 metresinde mide kanaması geçirmişti. Ciddi miktarda kan kaybeden araştırmacının kurtarılması için ekip arkadaşları yardım çağrısı yapmış ve devreye AFAD girmişti. Sonuç olarak 9 gün sonra Dickey mağaradan çıkarıldı. 8 ülkenin katıldığı kurtarma çalışmasındaki çarpıcı detayları ve olasılıkları AFAD Arama Kurtarma Daire Başkanı Recep Şalcı, mide kanaması ve hastalığın risklerini ise Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi ve Gastroenteroloji Cerrahisi ve Cerrahi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Metin Ercan, Milliyet.com.tr için anlattı.
‘TEDAVİ ETMEDEN KURTARMAK İMKÂNSIZDI’
Dağcı ve araştırmacı Mark Dickey, ekip arkadaşlarının yardım çağrısı üzerine bin 40 metre derinlikte bulunduğu noktaya doktorların indirilmesiyle hayata tutundu. Şiddetli kanaması nedeniyle önce medikal ekiplerin onu tedavi etmesi seçildi. AFAD Arama Kurtarma Daire Başkanı Recep Şalcı, operasyonun medikal ayağını ve ilk saatlerini şu sözlerle anlattı:
“Bu bir mağara araştırmacısı yani bu alanda profesyonel biri. Sürekli mağaralara girip çıkan ve araştıran biri. Hatta mağara kurtarma operasyonlarında da ileri düzeyde eğitimli biri. Bir mağara araştırması sırasında mide kanaması geçirmesi nedeniyle orada kalıyor. Çok kan kaybetmesi yüzünden halsiz düşüyor. Bize bilgi ulaşınca ilk yaptığımız iş, bu alanda bilgili bir doktoru ve medikal personeli oraya hastanın yanına göndermek oldu. Helikopterle kan ve serum takviyesi yapıldı. Buradan kendi başına çıkamazdı. Sedyeyle de çok zordu. İlk amacımız sağlık durumunu kontrol altına almaktı. Bunda da başarılı olduk. 3 günde 4 ünite kan, 4 ünite serum verdik durumunu stabil hale getirdik. Burada kayıp ya da kaza olmadığı için hemen tahliyesini gerçekleştirmeye çalışsaydık Mark’ı kaybederdik. Onun için tedavisini 1040 metrede yaptık. Sağlıklı bir insan o noktaya 12 saatte giriyor, 16 saatte çıkıyor. Zor bir yer. Buraya iletişim ve iniş hatları döşendi, kan serum hepsi sağlandı ve tedavisi başladı. Bu süreç kazazedeyi bulunduğu yerde tedavi etmek üzerineydi. Başarılı olduk.”
CUMARTESİ 680, PAZAR GÜNÜ 500 KAMPINA ÇIKARILDI
Tedavisinin ardından durumu stabil hale gelen Dickey için kurtarma çalışması başladı. Ancak bulunduğu yerin dar ve zorlu bir yapısı olduğu için operasyon hiç de kolay değildi. Recep Şalcı, bu zor operasyonu ‘Everest’ örneğiyle açıkladı.
Şalcı, “Doktorların da onayıyla geçtiğimiz cumartesi günü saat 14.00’te çıkarma operasyonunu başlattık. Aynı gece 680 kampına pazar günü de 500 kampına ilerledik. Saatte 20 metre yükselttik. Dünya standartlarına göre iyi rakam. Bunu AFAD koordinasyonunda Avrupa’daki mağara kurtarma ekipleriyle birlikte yaptık. Bu Everest’te birisini kurtarmaktan daha zor bir iş. Türkiye’deki Avrupa’daki ekiplerle bunu başarılı şekilde götürdük” diye konuştu.
ABD’li mağaracı Mark Dickey’in kurtarma çalışmaları pazartesi günü öğle saatleri itibarıyla son 400 metreye geldi.
‘BAZI NOKTALARDA SEDYE BİLE SIĞMIYORDU’
ABD’li mağara uzmanı Mark Dickey, Türkiye’nin en derin 3’üncü mağarası olan Morca’da mide kanaması geçirmişti. 40 yaşındaki araştırmacı için talihsiz bir deneyim olsa da nem oranının yüzde 90 seviyelerinde ve karbondioksit oranının yüksek olmasıyla bilinen Alanya’daki Damlataş Mağarası’nın astım ve solunum yolu rahatsızlıklarına iyi geldiği bilgisi de oldukça yaygın. Ancak mağaraların dar ve sıkışık yapıları profesyoneller için dahi zorluklara sebep olabiliyor. Buna rağmen geçmişte define meraklılarının mağaralarda kaza geçirip hayatını kaybettiği pek çok olay da yaşandı.
Profesyonellerden çok define arayan amatörlerin mağaralarda sıkışarak hayatını kaybettiği vakaların kayıtlara geçtiğini belirten Recep Şalcı, mağara kazalarıyla ilgili, “Profesyoneller daha çok dikkat ediyor, mağaralara ekip olarak giriyor. Sıkışıp ölen, çıkarılamayıp orada bırakılanlar var. 2001 yılında suyun yükselmesi sonucu yakın bir bölgede hayatını kaybeden bir mağaracı var” diye konuştu.
“Morca gerçekten zor bir mağara. Uzun inişlerin ve çok dar alanların olduğu bir nokta. Sürünerek geçilen yerlerin olduğu bir yer. Travers dediğimiz yatay geçişlerin de olduğu bir yer. En altında da küçük bir gölet var. Çok fazla çatlaklar var, sonuçta kireç taşından oluşan bir yer. Profesyonellerin bile çok zorlandığı bir mağara. O yüzden tahliye kısmında da sedyenin sığmayacağı kadar dar yerler vardı. Buralarda patlatmalar yaparak genişlettik, o şekilde geçiş sağlandı. Türkiye’nin 3. derin mağarası olan burası dünyanın en zor mağaralarından biri olduğu için girerken ve orada çalışırken çok dikkatli olmak gerekiyor. Zaten çok fazla insanla da çalışmamızın sebebi bu.” – AFAD Arama Kurtarma Daire Başkanı Recep Şalcı
NEDEN MİDE KANAMASI GEÇİRDİ?
Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi ve Gastroenteroloji Cerrahisi ve Cerrahi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Metin Ercan da ABD’li araştırmacı Mark Dickey’in mide kanaması geçirmesine sebep olabilecek ihtimalleri sıraladı.
Prof. Dr. Metin Ercan, “Peptik ülser, mide veya oniki parmak bağırsak mukoza iltihabı, yemek borusunda varis, damarsal bozukluklar ve tümör gibi var olan bir rahatsızlık nedeniyle mide kanaması gerçekleşmiş olabilir. Stres durumlarında ve bazı ağrı kesicilerin (aspirin) kullanımı kanamayı tetikleyebiliyor. Mağara ya da derin noktalarda bulunmanın mide kanamasını tetiklemesiyle ilgili bilgi sahibi değiliz. Madenciler de derin noktalarda çalışıyorlar, onların daha sık mide kanaması geçirmesi gerekirdi diye düşünüyorum. Mide kanamasının en önemli nedenlerinden biri strestir. Ancak hastanın mide kanaması geçirmesinin asıl sebebi yapılacak endoskopiyle ortaya çıkacaktır. Hastaya o bölgede başarılı bir tedavi uygulanmış ve durumu mobilize hale getirilmiş, bu noktada ekip büyük bir başarı göstermiş” dedi.