Geçen ay ABD hükümetinin Çin’deki kritik yatırımları kısıtlamayı planladığı yönündeki ilgili haberimiz kısa süre önce ABD Başkanı Biden’ın yasağı getiren kararnameyi imzalamasıyla resmiyete döküldü. ABD hükümeti, çiple ilgili yaptırımlarda olduğu gibi, bu hamlenin de Çin’in ABD’li yatırımcıların parasını kullanarak ordusunu geliştirmesini, gelişmiş silahlar üretmesini ve ABD’nin güvenliğini baltalamasını engelleyeceğini söylüyor. ABD’den Çin’e bir darbe daha
Alınan yeni karar BD Hazinesi’ne Çin’in geliştirdiği üç alanda ABD yatırımlarını sınırlama ya da yasaklama yetkisi veriyor: yarı iletkenler, yapay zeka ve kuantum bilişim. Reuters, önlemin özel sermaye, risk sermayesi, ortak girişimler ve sıfırdan yatırımları hedeflediğini belirtiyor.
Biden yaptığı açıklamada Çin gibi ülkelerin “askeri, istihbarat, gözetleme ya da siber yetenekler için kritik önem taşıyan hassas teknoloji ve ürünlerde” ilerleme tehdidiyle başa çıkmak için ulusal acil durum ilan ettiğini söyledi. Alınan önlemlerin ilk 45 günlük yorum süresi de dahil olmak üzere birkaç tur kamuoyu görüşünün ardından önümüzdeki yıl uygulamaya konulması bekleniyor. Bu süre zarfında varsa yasadaki eksiklikler giderilebilir.
Yeni yasak ilk değil ve Çin, misilleme yapabilir
Çin elbette yeni kurallardan memnun değil ve “ciddi endişe” duyduğunu ve önlem alma hakkını saklı tuttuğunu söyledi. ABD’nin bu kararının uluslararası ekonomik ve ticari düzeni baltaladığı ve bizzat Amerikan şirketlerinin ekonomik ve ticari çıkarlarına zarar verdiği uyarısında bulundu. Washington’daki Çin büyükelçiliği sözcüsü 70.000’den fazla ABD şirketinin Çin’de iş yaptığını söyledi. Çin hükümeti daha önce Biden yönetiminin ülkeye giren teknoloji ve sermayeye yeni sınırlamalar getirmesi halinde misilleme yapma sözü vermişti. Temmuz ayında Çin, yarı iletken, telekomünikasyon ve elektrikli araç endüstrilerinin hayati parçaları olan iki metalin, galyum ve germanyumun ihracatına yeni kontroller getirdiğini zaten duyurmuştu.
ABD uzun bir süredir Çin’i yarı iletkenlerle ilgili yaptırımlarla vuruyor. Geçen yıl Ağustos ayında Çin’e çip üretim araçlarının ihracatını kısıtlayan yeni kurallar getirilmişti. Ekim ayında ise daha fazla ABD yaptırımı uygulamaya konuldu. Bunlar, Çin’in çip yapım araçları ya da ekipmanları oluşturmak için kullanabileceği Amerikan yapımı elektronik ya da diğer ürünlerin sevkiyatını kısıtlıyordu. Ayrıca diğer ülkelerdeki Çinli olmayan şirketlerin, ABD tarafından lisans verilmedikçe Çinli müşterilere hizmet vermek için Amerikan ekipmanlarını kullanmalarını da engelleniyordu. Bu yılın başlarında Hollanda ve Japonya, çip yapım aleti ihracatının kısıtlanmasında ABD’ye katılmayı kabul etmişti.