MERT İNAN İstanbul – Afyon Kocatepe Üniversitesi Tarih Bölümü Anabilim Dalı Başkanı Prof.Dr. Sadık Sarısaman ile Karadeniz Teknik Üniversitesi Tarih Bölümü’nden Prof.Dr.Uğur Üçüncü tarafından ortaya çıkartılan ATASE arşiv belgelerine göre yenilen Yunan Ordusu, kaçarken geçtiği her yeri adeta yakıp yıktı.
Gruplara ayrıldılar
Başkomutan Mustafa Kemal önderliğinde Büyük Taarruz’a geçen kahraman Türk askerleri, işgalci Yunan Ordusu’nu kısa sürede bozguna uğrattı. Büyük destanın 100. yılında Yunan kuvvetleri geri çekilişi 31 Ağustos’tan sonra o kadar hızlı bir şekilde gerçekleşmişti ki, Türk birlikleri kaçan Yunanlılar’a yetişemiyordu. Bu tarihten itibaren Yunan Ordusu, herhangi bir disiplin ve askeri değere sahip değildi. Yunanlılar, 3 ve 4 Eylül’de Alaşehir’e, 5 Eylül’de de Salihli’ye ulaştılar.Dağınık gruplar halinde başıbozuk şekilde İzmir’e doğru kaçmaktaydılar. General Trikopis ve kurmay heyeti 2 Eylül’de Uşak’ta Türk ordusuna esir düştü. 8 Eylül’de Türk Ordusu İzmir’in 30 mil uzağındaki Karataş’a ulaştı. Türk Ordusu zorlu bir savaştan sonra kesintisiz takip ile üç günde yaklaşık 100 mil yol kat etmişti.
Başkomutan ve kurmay kadro, bozguna uğrayan Yunan işgal güçlerinin İzmir’in kurtarılmasından sonra kaçış istikametlerinde yakalanarak etkisiz hale getirilmesini kararlaştırmıştı. 10 Eylül tarihinde 1. Ordu’nun emrine verilen 5. Kolordu Urla’nın kurtarılmasıyla görevlendirildi. Bu sırada, 11 Eylül’de ise Yunanlıların üç savaş gemisi Yenikale’nin batısından Urla’ya kadar tren hattını ateş altına aldı. O sırada Urla’da vapurlara binmek için sahilde bekleyen Yunan askerlerini üç savaş gemisi koruyordu.
Tren hattı yok edildi
12 Eylül’de 20 bin civarında Yunan kuvvetinin Çeşme istikametinde çekildiği görüldü. Yunan gemileri Yeni Kale ile Gezirhan arasındaki tren yolu hattını ateş altına alarak yolun kullanılmasını önlüyordu. 12 Eylül günü Ekşisu-Poyraz hattı doğusundaki arazi Yunanlılardan temizlenirken, Urla da Yunan işgalinden kurtarıldı. Ancak Urla’da ise kilise ve mektep binalarını ele geçiren bin kadar silahlı Rum, kasabanın bazı yerlerini ateşe vermiş ve 14 Eylül sabahı Özbek istikametinde kaçmıştı. Urla’da çıkarılmış olan yangın 14 Eylül’de devam etti. 14 Eylül’de 59. Alay Selçuk’a ulaşırken, 46. Alay’ın 2 taburu Tire’den Selçuk’a yürüdü. Selçuk’ta 35 Türk’ü katleden Yunanlıların bir kısmı esir edildi. 15 Eylül sabah saat 10:30’da keşif uçağı, Yunan askerlerinin Alaçatı’ya geçtiği, Çeşme’de iskele civarında Yunanlıların büyük kalabalıklarla gemilere binmeye çalıştıklarını not ediyordu. Çeşme Limanı açığında birkaç savaş ve 6 büyük nakliye gemisinin bulunduğu da karargaha haber verilmişti.
20 bin dağınık kuvvet
16 Eylül tarihli harp raporundan anlaşıldığına göre Yunanlıların Midilli Adası’nda 15 ile 20 bin kadar dağınık kuvveti de bulunuyordu. 2. Süvari Tümeni 15 Eylül’de Ayvalık’a ulaştığında, bozguna uğrayan düşman askerlerinin bir hafta önce ilçeyi tahliye ettiği anlaşılmıştı. Yunan donanmasının bütün gece Alaçatı ile Çeşme arasındaki mıntıkayı ateş altına almasına rağmen 16 Eylül sabahı 3. Süvari Tümeni Çeşme’ye girmeyi başarmıştı. 16 Eylül’de keşif uçağı, Çeşme ve civarında Yunanlılara rastlanmadığını Sakız Limanı’na ise 20 kadar nakliye gemisinin geldiği bilgisini verdi. 17 Eylül 1922 öğleden sonra Bandırma da Yunan işgalinden kurtarılmıştı. 2. Ordu Kumandanlığı 17 Eylül akşamı Balıkesir’e ulaştı. Balıkesir’de çoğu Ermeni, bir kısmı Rum olmak üzere toplam 4 bin Hristiyan kalmıştı. 18 Eylül akşamı itibariyle Büyük Taarruz sona ermişti. İşgal güçleri kaçarken geri de çok sayıda silah ve cephane de bıraktı.