Yaklaşık 18 yıl önce gökbilimciler Neptün’ün milyarlarca kilometre ötesinde Eris adında minyatür, buzlu bir dünya tespit ettiler. Ancak New Horizons’ın 2015’teki ziyaretinden sonra zengin ve dinamik bir dünya olarak tanıttığı cüce gezegen kuzeni Plüton’un aksine Eris’in herhangi bir robot ziyaretçisi olmadı. Aslında Dünya’dan o kadar uzakta ki, gözlemlerde sadece tek bir ışık pikseli olarak görünüyor. Sonuç olarak, bilim insanları Eris’te neler olup bittiği hakkında çok az şey biliyor. En azından şimdiye kadar. Eris’in Güneş sisteminin kenarına yakın konumu nedeniyle son derece soğuk olduğu ve yüzeyine kar yağdığı biliniyor. Güneş’e Dünya’dan yaklaşık 68 kat daha uzakta bulunan Eris için yapılan yeni gözlemlerden toplanan veriler sayesinde gezegen hakkında daha fazla detay ortaya çıktı.
“Peynir gibi yumuşak”
Görünüşe göre cüce gezegenin doğumundan arta kalan ısı dışarı sızıyor ve buzlu yüzeyini yavaşça esnetiyor. California Santa Cruz Üniversitesi’nden çalışmanın eş yazarı Francis Nimmo yaptığı açıklamada, bu sürecin Eris’in katı, kayalık bir gezegen gibi değil, “daha çok yumuşak bir peynir ya da ona benzer bir şey” gibi davranmasına neden olduğunu söyledi. Eris hakkında hala bilinmeyen çok şey olsa da, Plüton’un “neredeyse mükemmel” bir ikizi olarak kabul ediliyor zira her iki cüce gezegen de neredeyse tamamen aynı boyutta. Aslında, 2005 yılında ilk kez tespit edildiğinde, Plüton’dan biraz daha büyük görünmüş ve bilim insanları arasında bir tartışmayı tetiklemişti. Bu durum Uluslararası Astronomi Birliği’nin (IAU) gezegen tanımını netleştirmesine ve Plüton’u cüce gezegen sınıfına indirilmesine yol açmıştı.
Yapılan son çalışmada ayrıca Eris’in çok küçük uydusu Dysnomia için kütle tahmini de yapıldı. Eris ve uydusu karşılıklı olarak birbirlerine kütle çekimsel olarak kilitlendiği, yani her ikisi de birbirlerine doğru aynı yöne baktığı bulundu. Yeni bulgular Eris’in muhtemelen buzlu bir kabuk tarafından sarılmış kayalık bir çekirdeğe sahip olduğunu gösteriyor. Araştırmacılar gezegenin iç kesimlerinde olan radyoaktif elementlerin ısı ürettiğini ve bunların yüzeydeki buzu hafifçe erittiğini söylüyor. Bu nedenden ötürü de Eris’in yüzeyinin son derece pürüzsüz olmasını bekliyorlar, zira krater gibi yüzey şekilleri akan buz tarafından örtülecektir. Yeni veriler ile yapılan modellemeler Eris hakkında önemli bilgiler sunmuş olsa da bu cüce gezegen hakkında bildiklerimiz halen oldukça sınırlı. Araştırmacılar hem modellerin güvenilirliğini keşfetmek hem de daha fazla şey öğrenmek için Eris’in daha yakından incelenmesi gerektiğini ifade ediyorlar.