Pınar Aktaş – Kahramanmaraş depremlerinin üzerinden 5 ay geçti, bugün 167’nci gün. Depremlerin büyük yıkıma yol açtığı Hatay’ın merkezinde tek bir hayat belirtisi yok, terk edilmiş. Hatay’a gitme nedenimiz ise bölgeyi tekrar ayağa kaldırmaya çalışanların çabalarını yerinde görmek
Depremin ilk gününden bu yana birçok kurum, kuruluş, sivil toplum örgütü canla başla çalıştı hâlâ da çalışmayı sürdürüyor. İşte onlardan biri de Hatay’da Umutkent adını verdiği konteyner kent kuran Koç Topluluğu. Yeni yaşam alanının ismi ise “Depremde burada her şey yıkıldı, yıkılmayan tek şey umut” diyen bir depremzedenin sözlerinden yola çıkılarak kondu. Umutkent’i gezerken burayı yeni yaşam alanı olarak seçenlerin gülümsemelerine şahitlik edince, yaşadıkları o kadar acıya rağmen “Hâlâ umut var” diyebildik.
‘Hataylı başka yerde yapamaz’
Konteyner kentte kalanlar özellikle kadınlar, Hatay’a ve buradaki hayata sahip çıkıyor. UN Women Türkiye ile el ele verilerek Umutkent’te kurulan Kadın Dayanışma Merkezi’ndeyiz. Aylin Şerbetçigil depremden sonra Hatay’dan ayrılmak zorunda kalanlardan sadece biri. “Amsterdam’a akrabalarımın yanına gittim, orada bile yaşamaya çalıştım” diyen Şerbetçigil, memleket sevdasını “Konteyner çıkınca geri döndük. Bir Hataylı başka yerde yapamaz. Burası bizim vatanımız” diye anlatıyor.
Sadece destek istiyorlar
Sabahat Cuci de Ankara’da, Zonguldak’ta bir süre kaldıktan sonra geri dönenlerden. “Konteyner çıkınca hemen geri döndük. Buraya gelince depremden bu yana ilk kez kendimi bir yere ait hissettim” diyen Cuci, “Depremden önce bizim her şeyimiz vardı. Kimse bize acımasın. Biz sadece destek istiyoruz” diye devam ediyor.
‘Başımızı sokacak bir yer’
Umutkent’de Çocuk Oyun Merkezi de bulunuyor. İki yaşındaki oğlu Yaşar’ı buraya getiren Zeynep Yanaray’la tanışıyoruz. Hatay, Defne’de eşi ve 3 çocuğuyla kirada oturduğu ev hasar almış. Aile önce Mersin’e gitmiş ardından konteyner çıkınca geri dönmüş. Yanaray, o günlere dönerek yaşadıklarını anlatıyor:
“Evimiz orta hasarlı çıkınca ev sahibi birinci ayda hemen ‘Eşyaları boşaltın’ dedi. Neye uğradığımızı şaşırdık, evi boşalttık. Biz depremden önce 1000 lira kira veriyorduk. Ev sahibi şimdi orta hasarlı evi 6000 liraya kiraya vermiş. Burada mutluyuz. Başımızı sokacak, kira vermediğimiz, evimizden uzak olmadığımız bir yer burası.”
İki torunuyla Umutkent’te kalan Fehime Eremli de deprem sonrası Niğde’ye göç etmiş. Konteyner çıktığı için mutlu olan Erdemli, duygularını “Memleketimize geri döndük, çok şükür” diye ifade ediyor.
Üçte biri 0-17 yaş
Herkesin dilinde “Allah bir daha dünyadaki hiç kimseye böyle bir acı yaşatmasın.” Ve her söylendiğinde dinleyenlerden “Amin” sesleri yükseliyor. Depremzedelerin kendilerini iyi ve güvende hissettiklerini gözlemlediğimiz Umutkent’i biraz anlatmak gerekiyor. AFAD koordinasyonunda kurulan Hatay’daki Umutkent, 1040 konteynerden oluşuyor. Kentte yaşayan 3200 kişinin 1030’u 0-17 yaş arası. Çocuk ve genç nüfusa yönelik birçok eğitim merkezi oluşturulmuş. Okul, çocuk oyun merkezleri, kütüphane, bilgisayarlar ve 3 boyutlu yazıcılardan oluşan özel donanımlı teknoloji tasarım sınıfları, Gelecek Hayalim Merkezi ve Çocuk Yaşam Merkezi bunlardan bazıları.
Gençleri spor ve sanat aracılığıyla desteklemek için ise futbol, basketbol ve voleybol sahaları ile açık amfi tiyatro yapılmış. Kadınlar ise UN Women Türkiye ile yapılan iş birliğiyle oluşturulan Kadın Dayanışma Merkezi’nde bir araya geliyor. Tekstil tasarım ve yemek atölyelerinin yanı sıra danışma ve eğitim alanlarının da bulunduğu merkez, ileride kadınların ürettiklerini gelire dönüştürebilecekleri bir yere dönüşecek.
Konteyner kentte yaşayan 17 kişi, Yapı Kredi’nin Umutkent’te kurduğu çağrı merkezinde çalışıyor, Türkiye’nin dört bir yanından arayanların telefonlarını cevaplıyor.
Dört ilde 5 konteyner kent
Hatay’ın dışında Adıyaman, İskenderun, Kahramanmaraş ve Malatya’da 735 bin metrekare alanda eş zamanlı olarak proje yürüten Koç Topluluğu’na ait 5000 adet konteyner ev bulunuyor.
Çin’de üretilen konteyner evlerin montajı için Osmaniye’de özel bir üretim tesisi kurulmuş. 4000 metrekare kapalı alanı bulunan tesiste görev alan 480 kişilik ekip, 6 dakikada bir konteyner ev üretimi gerçekleştirmiş ve 1 milyon 500 bin kilometreden fazla lojistik operasyonla konteyner evlerin bölgelere sevkiyatını sağlamış.
Standardın üzerinde, 247 santim tavan yüksekliğine sahip evlerin tamamı, 60 bin 500 parça mobilya ve 25 bin parça beyaz eşya ile donatılmış. Konteynerlerin yüzde 3’ü ise engelliler için tasarlanmış.
Konteyner kentlere toplam 5,5 milyar lira harcanmış. CEO Çakıroğlu’na soruyoruz, “Bu kentlerde yaşam ne kadar devam eder?” Çakıroğlu “En az 2 yıl” diye cevaplıyor.
Umutkent’te gençler için futbol, basketbol ve voleybol sahaları ile açık amfi tiyatro da yapıldı.
İstihdam sağlıyorlar
Konteyner kentlerde yaşayan yetişkinlerin en önemli ihtiyaçlarından biri iş. Umutkent’de istihdamı ise Koç Holding CEO’su Levent Çakıroğlu’ndan dinliyoruz:
“Proje çalışmalarının başında Topluluk şirketlerine, mümkün olabilecek istihdam olanaklarını bölgeye kaydırma çağrısı yaptık. Bu çağrımızın sonucunda, Hatay, Adıyaman, Kahramanmaraş ve Malatya’da çağrı merkezleri açarken, iş makineleri operatörü ve teknisyen yetiştirme programları gibi süreçleri hayata geçirdik. Ayrıca üniversite okuyan gençlere yönelik staj imkânları tanımladık. Bu alandaki projelerimizle afetzedeler için istihdam olanaklarının yaratılması çalışmalarına devam edeceğiz.”