Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Afet Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi ve Geomatik Mühendisliği bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, şehirlerin üzerinde oluşan ısı adacıklarının buharlaşmayla birlikte atmosferin soğuk bölgesine yükselen nemli havanın ekstrem hava olaylarına sebep olduğunu belirtti.
Prof. Dr. Kutoğlu doktora öğrencisi Fatemeh Ghsempour ile birlikte geliştirdikleri su buharı yoğunluğunu gösteren yazılım ile yağışların şiddetli olup olmayacağı yönünde bilgi edinebildiklerini söyledi. Yazılım ile sel ve su taşkınlarının yaşandığı zaman aralığını gösteren Prof. Dr. Kutoğlu, “Su buharı yoğunluğu fazlaysa, yağış olduğu takdirde bunun şiddetli olacağının göstergesi. Bunun etkisini azaltmak için şehirlerin üzerindeki ısı adacığı etkisini azaltmamız lazım. Alışılagelmiş şehirleşme anlayışlarını terk edip iklim değişikliğine uygun tedbirler almamız gerekiyor” dedi.
‘BETONLAŞMIŞ ALANLARDA GÜNEŞTEN GELEN ENERJİ ÇOK DAHA FAZLA TUTULUYOR’
Son yıllarda yaşanan ekstrem hava olayları ve sellerin küresel ısınmanın neden olduğu aşırı buharlaşma olduğunu ifade eden Prof. Dr. Kutoğlu, “Küresel ısınma, yağmura dönüşebilir su buharı miktarının artmasına neden oluyor. Ama aynı zamanda şehirlerimiz betonlaşmasının da bu yağışlarda etkisi var. Şöyle ki güneş ışınları şehirlerde asfalt, binalar ve çatıları gibi betonlaşmış alanlarda güneşten gelen enerji çok daha fazla tutuluyor. Akşam saatlerinde bu tutulan enerji atmosfer soğuduğu zaman beton zeminlerden atmosfere doğru sıcak hava yayılıyor. Bölgede yağış olmuşsa sıcak hava kendisiyle birlikte ısınmış su buharını da yukarıya doğru taşıyor. Aynı şekilde göl ve deniz kenarı şehirlerde de güneş nedeniyle tutulan ısı çok daha az oluyor ama o da buharlaşmaya neden oluyor” diye konuştu.
‘ŞEHİRLERİMİZDE DAHA FAZLA NEM VE BUHARLAŞMA GÖRÜYORUZ’
Şehirlerin üzerindeki ısı adacıklarının geceleri daha serin ve nemli hava ile birlikte yükselerek soğuk hava bölgesine çıktığını ve yoğunlaşarak yağışa dönüşebildiğini söyleyen Prof. Dr. Kutoğlu, “İklim değişikliği ve küresel ısınma nedeniyle her yıl çok daha fazla buharlaşma oluyor. Sera gazları içerisinde en büyük paya sahip olan gaz, su buharıdır. Bu buharlaşma daha fazla ısı tutunmasına neden oluyor. Daha fazla su tutulması, daha fazla buharlaşmaya neden oluyor. Bu yüzden şehirlerimizde önceki yıllara göre daha fazla nem ve buharlaşma görüyoruz. Bunlar soğuk hava dalgasıyla karşılaştığında şehirlerimize ekstrem yağışlar olarak düşüyor. Dolayısıyla kıyı kentlerimizde son yıllarda yoğunlaşan su buharı nedeniyle çok büyük yağışlar meydana geliyor. Bu yüzden dere taşkınları ve su baskınlarına rastlıyoruz” dedi.
‘BİNALARIMIZI BEYAZA BOYAYABİLİRİZ’
Gelecek yıllarda da yağış ve taşkınlarla karşılaşılacağını kaydeden Prof. Dr. Kutoğlu, ısı adacıklarını tamamen yok etmenin mümkün olmadığını ancak mücadele edilebilir olduğunu belirtti. Prof. Dr. Kutoğlu, Amerika’nın Knoxville kentinde yeşil çatı ve ısı yansıtmada daha başarılı olan beyaz renge boyanan kaldırım ile asfaltları örnek gösterdi. Türkiye’de alışılagelmiş davranışların ötesinde harekete geçilmesi gerektiğini ifade eden Prof. Dr. Kutoğlu, şöyle devam etti:
“Çatılarımız neden koyu renk, neden kırmızı? Beyaz veya açık renk kiremit yapamıyor muyuz? Asfalt ve binalarımız neden koyu renkli? Binalarımızı beyaza boyayabiliriz. Asfaltlar daha açık renk olacak şekilde karışımlar oluşturabiliriz. Böylelikle şehirlerimizin üstünde tutunan ısı adacıklarının seviyesini düşürebiliriz. Bu şehirlerden atmosfere nemli sıcak havanın yayılmasını azaltacaktır. Bir miktar da olsa yağışların etkisinin azalmasına katkı yapacaktır. Binalarımızın çatılarını yeşil çatıya dönüştürebilirsek, yeşil çatı pahalı geliyorsa hiç değilse açık renkli çatılar yapabiliyorsak güneşten gelen sıcaklığın önemli bir kısmı geriye yansıtılacaktır. Şehirlerimizde betonlaşma nedeniyle ortaya çıkan koyu görüntü, daha açık renkler kullanıldığı takdirde beton zeminlerden yansıma daha fazla olacaktır. Isı tutulumu çok daha az olacaktır. O yüzden şehirleşmede yollarda, binalarda, çatılarda açık rengi tercih edersek daha fazla yansıma olacaktır. Dolayısıyla ısı adacığı etkisi daha az ortaya çıkacaktır.”
