HANİFE BAŞ – Yeni ekonominin yıldızı startup’larda kadın girişimciler adlarından söz ettiriyor. Türkiye’de startup sayısı artarken, her alanda kurulan yeni girişimlere kadın eli değiyor. Kadın kurucusu olan startup sayısı henüz istenilen sayıda olmasa da son dönemde önemli yatırımlar çekmeyi başarıyor.
Türkiye’de kadın girişimcilerin aldığı yatırımlar 2022’nin ilk aylarında artış gösterdi. Bu yılın ilk çeyreğinde her dört yatırımdan biri kadın girişimcilerin olduğu girişimlere yapıldı. Pek çok fon bu tarz girişimleri radarına alırken, kadın girişimcilere özel kurulan platformlar da var. Arya Women bunlardan biri. Kadın yatırım platformunda pek çok girişimci bulunuyor.
Ayrıca üniversitelerin teknokentleri ve diğer teknokentlerde pek çok Türk kadın girişimci çeşitli alanlarda kendini gösteriyor. Bu yazı dizimizde kadın girişimcisi olan startup’ların hikayelerine yer verdik.
Dünyayı oyuna getirdi!
Rina Onur Şirinoğlu… Türkiye’nin dünyada öne çıktığı oyun sektöründeki başarılı kadın girişimcilerden biri. Yerli oyun şirketi Spyke Games’in kurucu ortağı ve CEO’su. Spyke, en son bu yıl ocak ayında aldığı 55 milyon dolar yatırımla adından söz ettirdi. Değerlemesi 250 milyon dolara ulaştı. Şirinoğlu, Harvard Üniversitesi’nde ekonomi okudu. Bir süre yatırım bankacılığı alanında çalıştı. Türkiye’nin ilk unicorn’u olan Peak Games’in de kurucuları arasındaydı.
Şirinoğlu, “Spyke, birbirini Peak’de tanımış, zor yollarda beraber yürüyüp başarılara ulaşmış deneyimli bir ekip tarafından kuruldu. Hedefimiz Türkiye’den bir oyun devi daha çıkarmak. Dünyanın en büyük oyun şirketlerinden birini daha kurmak için yola çıktık” diyor.
Şirinoğlu, “Geliştirdiğimiz oyunların dünyada milyonlarca insan tarafından yıllarca oynanmasını sağlamak istiyoruz. Yüzlerce ülkedeki milyonlarca insanı birbirine oyunlarımız aracılığıyla bağlamak istiyoruz. Geliştirdiğimiz oyunlar veya kurduğumuz ekibi bu misyonla bir arada tutuyoruz. Çok başarılı işlere imza attığınızda yatırımlar, exit’ler veya yüksek değerlemeler beraberinde gelebiliyor. Bizim amacımız sürdürülebilir bir değer yaratmak” diye konuşuyor.
‘Oyun’a ilgisinin nasıl başladığını da şöyle anlatıyor:
Uzun ve yorucu bir yol
“Oyunla ilk tanışmam benden 5 yaş büyük ağabeyimin evimize zorla aldırdığı Commodore 64 sayesinde oldu. Sonrasında oyun hayatımızdan çıkmadı. Fakat gençken bir gün oyun oynamanın mesleğim olacağını birisi söylese, gerçekçi bulmazdım.”
Şirinoğlu, girişimcilikte başarı kriteriyle ilgili olarak da şunları söylüyor:
“Yeni bir girişime başlarken en önemli kriterim her zaman kendimden daha iyi ve yetenekli insanları bir misyon etrafında toplayıp, onların tüm potansiyelini ortaya koyabilmeleri adına ihtiyaç duydukları tüm olanakları onlara sağlamak. Yetenekli insanları, yeteri kadar uzun bir sure bir hedefe motive edebilirseniz çok sihirli sonuçlar çıkabilir. Bir startup macerasına atılmak isteyen herkes de bu yolda beraber yürümek istediği kurucu ortaklarını iyi seçmeli. Girişimcilik uzun ve yorucu bir yol. Bu esnada size eşlik edecek kişilerin kim olduğu ve nasıl bir geçmiş paylaştığınız gerçekten önemli faktörler.”
Şirinoğlu, kadın girişimci olmanın zorluklarını da söyle anlatıyor:
“Girişimci olmak dünyanın her yerinde, her zamanda, her cinsiyet için zor. Girişimcilik çok stresli, çoğu zaman yalnız ve engebeli bir yol. Kadın girişimci olmanın bunun üzerine elbette erkek egemen ekosistemlerde ve topluluklarda ayrı zorlukları var. Örneğin, annelik hayatımdaki en zor görevlerden. Hem yeni bir girişimi ayağa kaldırıp yönetmek, hem de anneliği idare etmek gerçekten bazen insan üstü bir çaba gerektiriyor.”
İnşaatlar artık yapay zekalı
Teknoloji ve inovasyon artık her sektörde kullanılıyor. Arventek de inşaat sektöründe inovasyonu ve dijital dönüşümü ileri taşımak misyonuyla kurulmuş bir inşaat teknoloji girişimi. İnsan gücü ile yürütülen iş süreçlerini, insansız hava araçları ve yapay zeka kullanarak ileri teknolojiye taşıyor.
Kurucusu Merve Mança, inşaat projelerini hızlandıran, üretim hatalarını önleyen, proje ekipleri arasında koordinasyon sağlayan, maliyeti düşürebilen bir ekosistem oluşturmayı hedeflediklerini söylüyor. İki ürünleri var. Bulut tabanlı yazılımları Remotesite, inşaat projelerini istenilen yerde ve zamanda tek bir platform üzerinden izleme ve yönetme imkanı sunuyor.
Drone’la görüntü alıyor
Remotesite, drone’lardan alınan görüntüleri işleyerek sahaların gerçek zamanlı dijital ikizlerini oluşturuyor. Maliyetleri azaltacak ve zamandan tasarruf sağlayacak uzaktan saha ilerleme takibi sağlıyor ve yapay zekanın gücüyle otomatik 3D model değişiklik analizi ve zaman, maliyet tahmini analiz çözümleri sunuyor. Bir de Skywen Drone’ları bulunuyor.
Drone pilotu, Skywen veya benzer endüstriyel drone’lar ile sahanın coğrafi ve görsel verilerini otonom olarak topluyor. Remotesite platformu geliştirdiği algoritmalar sayesinde bu verileri işleyip sahanın 3 boyutlu dijital ikizini oluşturuyor.
Mança, küresel bir firma olmak istediklerini belirterek, şunları söylüyor:
“Mevcut müşterilerimizin yurtdışı projeleri ile ilk açılımları gerçekleştirmeyi planlıyoruz. Yakın coğrafyadaki ülkeler ve Ortadoğu ile başlayacağız. Ardından Avrupa ve Amerika pazarına açılmamızı sağlayacak stratejik bir yol haritamız var. Ayrıca yatırım da alıyoruz. Şu anda tohum yatırım turundayız, bu yaz içinde turu kapatacağız.”
Mança, Yeditepe Üniversitesi Bilişim Sistemleri Mühendisliği’nden mezun. Aynı bölümde master yaptı. 12 yıllık sektör deneyiminde 80’i aşkın yazılım projesinde aktif rol aldı. Mart 2020’de ise Arventek’i eşi Sedat Mança ile beraber kurdu. 2021’de Skywen Vtol Drone ve Remotesite Platform adlı startup projesini başlattılar.
Girişimcilik emek istiyor
Merve Mança, girişimcilikle ilgili olarak, şunları anlatıyor:
“Girişimci olmak başlı başına emek isteyen bir süreç. Girişim ekosisteminde kadın girişimci olduğumdan dolayı bir zorlukla karşılaşmadım. Aksine bizleri destekleyen programların, yarışmaların, etkinliklerin ve desteklerin sayısı giderek artıyor. Bu mutluluk verici. Daha çok kadının cesaret etmesi ve bir adım daha atarak potansiyelini keşfetmesi gerekiyor. Girişim harika bir yolculuk ve kendi girişiminizin gelişimini görmek ve üretken olmak mutluluk verici. Bir kez yola çıkıldı mı, inişli ve çıkışlı olsa da kendi adıma vazgeçemeyeceğim bir süreç.” Mança, başarı sırrını da şöyle aktarıyor:
“Azim ve sabırla çok çalışmak, bilgi birikimine sahip olmak ve durmadan kendini geliştirmeye devam etmek, cesaret, konfor alanının dışına çıkmaktan korkmamak, hedefine ve kendine inanmak.”
Öğretim üyesiydi girişimci oldu
Girişimci, akademisyen, CEO, profesör, melek yatırımcı… Prof. Dr. Aytül Erçil’in pek çok unvanı var. Yapay görme ve makine öğrenmesi alanında faaliyet gösteren Vistek A.Ş.’nin kurucusu, Vispera’nın kurucu ortağı ve CEO’su.
Robert Kolej’de burslu olarak okudu. Boğaziçi Üniversitesi’nde Elektrik Mühendisliği ve Matematik bölümlerini bitirdi. Ardından Amerika’da Brown Üniversitesi’nde master ve doktora yaptı. ABD’de General Motors’un araştırma merkezinde çalıştıktan sonra Boğaziçi Üniversitesi’ne geri döndü. 2001’de emekli olup Sabancı Üniversitesi’ne geçti. 13 yıl da orada öğretim üyeliği yaparak akademik hayatı bıraktı ve girişimciliğe başladı. Boğaziçi’ndeyken Vistek Limited adlı bir firma kurdu. Sabancı’ya geçince Sabancı’nın da ortaklığıyla Vistek A.Ş.’yi kurdu.
2009’da fabrika otomasyonu ve yapay görmede dünyada önde gelen firmalardan Alman ISRA Vision’la ortak oldu.
2013’te hisselerinin tamamını satarak firmadan çıktı. Daha sonra Vistek’teki Ar – Ge direktörü Ceyhun Burak Akgül ile Vispera’yı kurdu. Şu anda Vispera perakende sektöründe özgün teknolojiler geliştiren ve 30’u aşkın ülkeye teknoloji ihraç eden bir teknoloji şirketi olarak faaliyetini sürdürüyor. Pek çok ulusal ve uluslararası ödül aldı.
Erçil, Vispera’nın yapay görme ve makine öğrenme teknolojileri alanında faaliyet gösterdiğini belirterek, ağırlıklı üretim otomasyonu konularında proje gerçekleştirdiklerini kaydedip şunları söylüyor:
“Yapay görme ve makina öğrenmesi teknolojilerinin kullanımı için hızlı tüketim ve perakende sektöründe fırsat olduğunu gördük. Sektörün dijitalleşme ihtiyacından yola çıkarak harekete geçtik ve perakende sektörünün oyuncularına eksik veri ve içgörü sağlayarak kusursuz mağazalar yürütmelerine destek olacak inovatif ürünler geliştirmeye karar verdik. Çalıştığımız firmalarda coğrafi ve hacim olarak büyümeyi hedefliyoruz. Önümüzdeki yıllarda özellikle Shelfsight ürünümüzle Amerika’daki faaliyetlerimizi artırmayı, Avrupa, MEA ve CIS bölgelerindeki iş ortağı ağımızı genişletmeyi hedefliyoruz. Global olma hedefiyle yola çıktık. Görsel tanıma hizmetlerimizle İsrail, Almanya, Polonya, Hindistan, Brezilya, BAE ve Kazakistan’ın bulunduğu 30’dan fazla ülkenin hızlı tüketim ve perakende sektörlerindeki büyük markalarla iş birliklerimiz var. Hollanda, İngiltere ve Amerika’da kurduğumuz şirketler var, Barcelona ve Mumbai’de temsil ofislerimiz var. Hedefimiz ABD’de büyümek.”
Erçil, geleneksel perakende yapısında uygulama, izleme ve denetim süreçlerinin manuel ve beyana dayalı olduğu için insan hatasına açık ve yüksek maliyetli olabildiğine dikkat çekerek, şunları söylüyor:
“Raporlama süreleri de neredeyse bir aya çıkabiliyor. Storesense ve Shelfsight ürünlerimizle bu süreleri azaltıyoruz. Her şeyi dijitalleştiriyoruz. Sektör için anlık hız çok önemli. Türkiye’de Coca Cola, Unilever, Anadolu Efes, Ülker, Brown Forman, Kerevitaş gibi birçok firma ürünümüzü kullanıyor.”
11 milyon $’lık yatırım
Vispera, bugüne kadar 11 milyon dolarlık yatırım aldı. En son yatırım turunu 2022’in ocak ayında gerçekleştirdi. Bu yatırım turunun ana amacının ABD ve Avrupa’da büyümek olduğunu kayededen Erçil, şunları söylüyor:
“Başarıyı etkileyen faktörlere bakarsak bunların başında olumlu düşünce ve tutum, özgüven, yeniliklere açık olmak, risk alabilmek, çözüm odaklı olmak, tutku ile yapmak, çalışkanlık, öz disiplin var. Ayrıca sosyal beceriler de çok önemli. Uluslararası boyutta rekabet edebilmek için yapılan işte çok iyi olmak ve bir fark yaratabilmek lazım. Müşterinin ihtiyaçlarını iyi anlamak, rakipleri iyi tanımak ve mevcutta başarılı bir şekilde karşılanmayan ihtiyaçlar için çözüm geliştirebilmek, rekabette öne çıkmaya yardımcı oluyor. Her işte olduğu iyi bir ekip kurmak çok önemli.”
Yarın: Farklı ihtiyaçları iş fikrine çevirdiler