AYLİN RANA AYDİN – Nar ekşisi izlenimi veren nar aromalı sos, nar sosu, narlı sos, nar ekşili sos, nar aromalı şurup ve nar ekşili şurup gibi ürünlerin yurt içinde satışına yasak yolda. Dün, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan ‘Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’ Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmeliğe göre, nar ekşisine, nar, nar suyu, nar suyu konsantresi ve su dışında başka bir gıda bileşeni eklenemeyecek. Bu kapsamda yurt içinde piyasaya arzına izin verilmeyen ürünler, 30 Haziran 2024’ten sonra piyasada bulundurulamayacak. Bu sosların özellikle çiğ köfte satıcılarında yoğun olarak kullanıldığı belirtilirken, yasaklanması sonucu taklit ve tağşişin ortaya çıkabileceği endişesi var.
Fersan CEO’su Gürhan Güven, söz konusu kararla ilgili gıda dernekleri olarak da bir görüşme talep edeceklerini açıkladı. Narlı sosların rağbet gören bir ürün olduğuna değinen Güven, “Bu ürünü yasaklamak yerine bu ürünün yüzde 100 nar ekşisi olmadığına dair tüketicileri bilgilendirmeye yönelik bir karar alınabilirdi” dedi.
‘Tağşiş artabilir’
Narlı sosların içerisinde glikoz bulunduğunu da hatırlatan Güven, şöyle devam etti: “Tüketiciler yüzde 100 nar ekşisiyle, narlı sosu karıştırabiliyor. Ancak bu ürünü yasaklamak yerine tüketicilerin etiketleri fark edebileceği bir çalışma yapılabilir. Biz yasak sonucunda taklit ve tağşiş ürünlerin artmasından da endişe duyuyoruz. Nar ekşisi yüzde 100 nardan yapılıyor, tahmini olarak 13 kilo nardan neredeyse 1 kilo nar ekşisi elde ediliyor. Narlı soslarda ise ürün içeriğine göre çok az miktarda nar ekşisi yer alıyor. Bu ürünler daha iyi denetim ve kontrol altına da alınabilir.”
Birçok yerde kullanılıyor
Gıda Mühendisleri Derneği Genel Başkanı Abdussamed Boyu, içeriğinde nar bulunmayan pek çok ürünün nar ekşili sos şeklinde gösterilip satıldığını ve kararla birlikte bunun önüne geçileceğini dile getirdi. Piyasadaki ürünlerin bir anda kesilmesinin mümkün olmadığını söyleyen Boyu, “Dolayısıyla bir hazırlık süreci tanınmış durumda. Özellikle çiğ köfte satıcıları, restoran ve toplu yemek hizmeti veren alanlarda çok fazla kullanımı söz konusu” dedi.
Çoğu ambalajda nar resimlerinin olduğu bunun da tüketiciyi yanılttığını ifade eden Boyu, şöyle devam etti: “Bu ürünlerin içeriğinde yoğun glikoz şurubu var. Bu narlı sosların yanı sıra pek çok üründe de bu yapılıyor. Özellikle tüketicilerin de bu gibi durumlarda etiket okuma alışkanlığı olması lazım. Gıda okuryazarlığı konusunda da bir bilinç düzeyi oluşması gerekiyor. Kararın uygulanmasından sonra da yoğun bir denetim yapılması gerekiyor.”
Nar ekşisi, narlı sosların kullanımının yaygın olduğu bir alan da çiğ köfte… İstanbul’da faaliyet gösteren bir çiğ köfteci yetkilisi, açıklanan kararla ilgili yakın dönemde bir çalışma yapmayı planladıklarını belirtti. Yetkili, “Bunun için daha doğal, ev yapımı ürünler kullanmaya çalışacağız. Biz de herkes gibi ister istemez bu hazır ürünleri kullanıyorduk. Ben de işyerimde bu konuda çok hassasım ve böyle durumlara özen gösteriyorum. Söz konusu durumla ilgili bir araştırma da yapacağım. Böyle bir karar keşke daha önce alınsaydı ve biz de bilgi sahibi olsaydık” ifadelerini kullandı.
Yönetmelik hazırlanmıştı
İki yıl önce de Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı hazırlanmıştı. Taslağın Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla nar ekşisine, nar, nar suyu, nar suyu konsantresi dışında gıda bileşeni eklenemeyecek ve nar ekşisi olmadığı halde nar ekşisi izlenimi veren ürünler de nar aromalı sos, nar sosu, narlı sos, nar ekşili sos benzeri isimlerle üretilemeyecekti.
Fiyat farkı bulunuyor
Tüketicilerin özellikle etiket üzerindeki ayrımı fark edemediği için çoğu zaman yüzde 100 nar ekşisi yerine, narlı sos satın alabiliyor. Bu iki ürün arasında zaman zaman yarı yarıya bir fiyat farkı da söz konusu. İncelediğimiz market fiyatlarına göre 250 ml’lik nar ekşili sosların fiyatları 40-50 lira arasında değişiklik gösterirken, yüzde 100 nar ekşisi etiketiyle yer alan 250 ml’lik nar ekşilerinin fiyatları ise 50 liradan başlayıp 100 liraya kadar çıkıyor. Bunların yanı sıra bazı zincir marketlerde 470 ml’lik nar ekşili sosların fiyatının 13 lira düzeyinde olduğunu da gözlemledik.