Türkiye’de yaklaşık 13.5 milyon nüfusun yaşadığı bir alanda etkili olan Kahramanmaraş merkezli iki büyük depremin ardından dün itibarıyla 40 gün geride kaldı. Deprem bölgesindeki yeni mezarlar ile üzerinde ölüm tarihi 06.02.2023 yazan levhalar, büyük felaketin mahzun şahitleri gibi duruyor.
Türkiye, 6 Şubat’ta saat 04.17’de Kahramanmaraş Pazarcık merkezli 7.7 şiddetindeki depremle büyük bir acı yaşadı. Bu acı, aynı gün saat 13.24’te meydana gelen Elbistan merkezli 7.6 büyüklüğündeki depremle katlandı. O kara günde 6.5 büyüklüğünde Islahiye, 6.4 büyüklüğünde Nurdağı merkezli iki artçı deprem daha gerçekleşti. 20 Şubat’ta ise 6.4 büyüklüğündeki Hatay Defne ve sadece 4 dakika sonrasında Samandağ depremi geldi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın önceki günkü açıklamasına göre can kaybı sayısı 49 bini aştı. Depremde vefat eden yaklaşık 1600 kişinin kimliği tespit edilemedi.
DNA örnekleri alındı
Depremin ardından bölgedeki mezarlıklarda büyük bir telaş yaşandı. Defin işlemleri, hukuksal ve dini gereklilikler dikkate alınarak yapıldı. Mezarlığa götürülen cenazelerin, önce savcının gözetiminde fotoğrafları çekildi, parmak izleri ve DNA için doku örnekleri alındı. Bu işlemler için Emniyet Genel Müdürlüğü’nün Kriminal Daire Başkanlığı’nın illerdeki olay yeri inceleme ekipleri mezarlıklarda görev yaptı. Eğer o anda bir yakını varsa teşhis işlemi de gerçekleştirildi.
Felaketin ardından trajik bir telaşa sahne olan mezarlıklar, şu anda sakin hallerine geri dönmüş durumda. Kahramanmaraş Kapıçam Mezarlığı’nın girişinde, boş arazide mobil morglu cenaze yıkama araçları duruyor. Biraz ilerideki alanda ise mezar yerine konan tahtalar ile tabutlar araziye dağılmış vaziyette. Yeni mezar yerleri, sıra sıra hüzün taburları gibi duruyor çam ağaçlarının arasında. Mezar yerinin tümseğinin yanları tahtalar ile çevrelenmiş ve üstene bayrak asılmış. Bazılarında sadece tahta levhada isim var. Bazılarına yakınları geçici mezar taşı koymuş. Üzerlerindeki “ölüm tarihi 06.02.2023” ibaresi, büyük felaketin mahzun şahidi gibi duruyor. Kimliği bilinmeyenlerin mezarlarında ise sadece numara var.
Gönüllü imamlar
Mezarlıklarda, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın yerlerini belirlediği gönüllü imamlar görev yapıyor. İmamlar, mezar ziyaretinde bulunanların yanına giderek, vefat eden için Kuran-ı Kerim okuyor, dua ediyor. Bazıları, kaybettikleri yakınlarının mezarlarına getirdikleri çiçekleri dikiyor. Bazıları, ağlayarak feryat ediyor.
Teyemmüm abdesti
Depremin ilk günlerinde Hatay’daki mezarlıkta görev yapan bir imam, felaketin acılarını şöyle anlattı:
“Felaket çok büyüktü. İlk 3-4 gün su yoktu. Sürekli cenazeler geliyordu. Biri arabasının arkasına 7-8 yakınının naaşını atmış getirdi. Öyle acı bir görüntüsü vardı ki. Gelen cenazelerin önce resmi çekilip, parmak izi ve DNA örnekleri alınıyordu. Hepsinin başında savcı. Defin ruhsatı çıkınca cenazeyi biz alıyorduk. Su yoktu. O günlerde önce kendimiz teyemmüm abdesti aldık. Sonra cenazeye teyemmüm abdesti aldırdık, kefenledik. Namazlarını kıldırdık. Cenazeler, bunlar yapıldıktan sonra gömüldü.”