Emeklilikte Yaşa Takılanlara ilişkin (EYT) teklifin 28 Şubat günü Meclis’in açılmasıyla görüşülüp kısa sürede yasalaşması bekleniyor. Peki EYT’li olup da deprem sebebiyle hayatını kaybeden vatandaşların yakınlarına aylık bağlanacak mı? Ekonomist Muhammet Bayram cevapladı.
Bayram açıklamasında şu ifadeleri kullandı: “EYT’li olanlar ile normal emekli aylığı alanlar arasında hiçbir farklılık yoktur. Ama EYT’li vatandaşlarımızın emekli olabilmeleri için öncelikle kanunun çıkması, bu kanunun Resmi Gazete’de yayımlanması, vatandaşların dilekçe vermesi ve emekli olması gerekiyor.
‘EMEKLİYSE YAKINLARA AYLIK BAĞLANIYOR’
Emekli olmasıyla beraber de şu anda halihazırdaki mevzuat gereğince hayatını kaybederse emekli olan vatandaşımız yakınlarına emekli aylığı bağlanabiliyor.
AYLIK BAĞLAMA İÇİN NE KADAR SİGORTA SÜRESİ GEREKİYOR?
Deprem nedeniyle hayatını kaybeden vatandaşlarımızın yakınlarına aylık bağlanabilmesi için SSK’da 900 prim günü sayısı, Emekli Sandığı ve Bağkur’da 1800 prim günü sayısı olmalı.
Bu suretle ölen vatandaşlarımızın yakınlarına emekli aylığı bağlanabiliyor. Ama kişi EYT kapsamında emeklilik teklifi vermeden, emekli olmadan deprem nedeniyle hayatını kaybettiyse bu kapsamda yakınlarına herhangi bir maaş bağlanamıyor.
Burada emeklilik talebe bağlı bir süreçtir. Kanun çıkmadıysa, talep edilmediyse ve başvuru çıkmadıysa herhangi bir aylık bağlanamıyor.
DEPREM SEBEBİYLE GELİR ELDE EDEMEYEN VATANDAŞLARA SAĞLANAN DESTEKLER NELER?
Şu anda Cumhurbaşkanının talimatıyla kısa çalışma ödenekleri ve nakdi ücret destekleri aynı pandemide olduğu gibi hemen gündeme alındı. Bununla beraber işletmeler ayaktaysa, işletmelere destek olsun ve istihdam sürdürülebilir olsun diye kısa çalışma ödenekleri ödenecektir.
Eğer şirketler ortadan kalktıysa kısa çalışma ödeneği ödenmiyorsa, nakdi ücret desteği ile şu anda vatandaşlarımıza bir aylık bağlanabilir.
KİMLER İŞSİZLİK MAAŞI ALABİLİYOR?
Yine işsizlik maaşları gündemde. İşsizlik maaşları ise son 3 yılda en az 600 prim günü ödendiyse ve kesintisiz 120 gün çalışıldıysa 600 ile 899 gün arasına 6 aylık, 900 ile 1079 gün arasına 8 aylık, 1080 ve daha fazla günü olanlara 10 aylık işsizlik maaşı bağlanabiliyor.
‘EN AZ 3 BİN 12 TL, EN FAZLA 6 BİN 25 TL’
Burada en az 3 bin 12 TL, en fazla 6 bin 25 TL’lik işsizlik maaşı bağlanabiliyor. Şu an için tutarlardan ziyade işsizlik maaşının süresinin uzatılmasını bekliyoruz. En az 6 ay en fazla 10 ay ödeme yapılıyor. Bu sürelerin uzatılması gündeme gelebilir. Depremzede vatandaşların iş hayatına dönmesi çok çabuk olmayacaktır.
DASK’IN YANI SIRA ÖZEL SİGORTA YAPTIRMIŞ KİŞİLERİN EVLERİNİN YIKILMASI DURUMUNDA ZARARIN TÜMÜ KARŞILANIYOR MU?
DASK’ta ev sahipleri korunuyor. Yani kiracı bazı durumlarda DASK yapmak zorunda kalıyor ama kiracılar buradan bir tutar alamıyor, ev sahipleri için alınan bir tutardır. En fazla 640 bin liralık DASK ödemesi mevcut.
Ama konut sigortasında yatırılan sigorta primlerine bağlı olarak depremde evini yitirmiş vatandaşlarımızın rayiç ev bedellerinin alması, rayiç eşya bedellerini alması ve manevi olarak sakatlanma ve diğer hususlarda sigorta kapsamında tutar alması gündemdedir.
‘TEMİNAT TUTARI ÇOK ÖNEMLİ’
Burada yaptırılan sigortanın teminat tutarı çok önemlidir. Ne kadar yüksek teminat gösterildiyse o kadar fazla sigorta kapsamında para alınacaktır.
İŞLETME VE ESNAFLARA NE TÜR DESTEKLER VERİLİYOR?
Zaten kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret destekleri gündeme alındı burada ayrıca ahilik sandığı 2008’de kurulmuştu bu 2024 yılına ertelenmişti. Esnaflarımız için bu çok önemlidir. Çalışan kişileri işini kaybettiğinde işsizlik maaşı alabiliyorken esnaflar işlerini kaybettiğinde işsizlik maaşı alamıyorlar.
Ahilik sandığının yürürlüğü 2024 yılına ertelenmişti. Şartları yine işsizlik maaşı ile aynıdır. Bu hızlı bir şekilde gündeme alınabilir. Devletimizin şu an yaptığı bazı yardımlar söz konusudur. Depremzede vatandaşlara 10’ar bin TL destek, taşınma yardımı olarak 15’er bin TL, kira yardımı olarak 3 ile 5 bin TL, ve depremde hayatını kaybedenlerin ailelerine yönelik 100 bin TL’lik bir destek söz konusudur.
Tabi bu ödemelerin depremzede vatandaşlarımız için sürekli hale getirilmesi gerekiyor ki depremin yaraları bir an önce sarılabilsin.”