DUYGU ERDOĞAN – Kahramanmaraş merkezli iki büyük deprem ardından bölgede ‘yumuşak kat’ uygulamasının yapılarda riski artıran etkenlerden olduğu ifade edildi. Ayrıca aynı konu İzmir depreminde de dikkat çekmişti. Yumuşak kat, zemin katı dükkan olarak kullanılan asma kat mantığına dayanan diğer katlara göre daha yüksek ve boş alanlar olarak biliniyor. Dış duvar alanları yerine camekanlarla oluşturulan, diğer katlara göre farklı ve yüksek kolon uzunlukları olan bu alanlar yumuşak kat olarak ele alınıyor.
BİNA BAZLI DÖNÜŞÜMDE
Yapı projelendirmesi esnasında doğru planlanmayan bu alanların olası bir deprem esnasında deprem hasarını artırdığı görülüyor. İstanbul özelinde zemin katı dükkan olarak kullanılan yapılarda risk tespit başvurusu olmasa bile denetim talep eden vatandaşlar, aynı zamanda yumuşak kat riskleri konusunda da bilgilendirilme çağrısı yapıyor.
Bu alanlar tıpkı otopark gibi bir görüntü mantığına dayanıyor. Boş bırakılan alanlar camekan olarak mağazanın sergilenmesinde kullanılıyor. Bu şekildeki dükkan alanları bir kısmı dükkan, bir kısmı depo ya da atölye mantığı ile satılıyor ya da kiralanıyor.
Eski yapılarda da örnekleri olmasına rağmen son yıllarda özellikle mahalle içinde bina bazlı dönüşümlerde sık uygulanıyor. Yapı sahibi, sergi alanı geniş bu alanı ticari olara satarak ya da kiralayarak daha fazla gelir elde etmeyi amaçlıyor.
Uzmanları ise yapı eğer proje bazında bu şekilde planlandıysa ve buna göre güçlü hale getirildiyse bir sorun görmüyor. Ancak yapı tamamlandıktan sonra açılan boşlukların, kırılan iç duvar veya zarar verilen yapı bütünlüğünün büyük bir risk teşkil ettiğini ifade ediyor.
‘GÜÇLENDİRİLMELİ’
Proje çizimi esnasında dikkate alınmış ve buna göre ruhsatı sağlanmış yapılar için yumuşak kat konusunda paniğe kapılmaya gerek olmadığını belirten Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Başkanı Sinan Türkkan, ancak sonradan oluşturulan böyle alanlar varsa mutlaka güçlendirme ile çözümünün sağlanması gerektiğini söyledi. Türkkan, “Yumuşak kat, zemininde dükkan olan ve bu alanları üst katlardan farklı yükseklik olan yapılardır. Eğer proje aşamasında çözülmediyse mutlaka bina kat adedi ve yüksekliğine göre çözümü sağlanmalı. Bunun için yapılacak güçlendirme metodları da var” dedi.
İzmir Ekonomi Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu, projede bu şekilde en başından yapılan ve buna göre planlanan alanlarda sorun olmadığını ancak daha sonra boşaltılan alanlarda riskin yüksek olduğunu dile getirdi.
Kozanoğlu, “Bu alanı proje başında dolu ve normal bir zemin alanı olarak düşünüp sonrasında boşaltıp yumuşak kat haline getirmek elbette tehlikeyi artırır. Çünkü statik hesaplar buna göre yapılmamış olur. Yani temel mesele, projede olmayanı ilave etmek ya da çıkarmak riski her zaman artırır” diye konuştu.