Avustralya’daki Queensland Teknoloji Üniversitesi’nden Timothy Graham ve RMIT Üniversitesi’nden Jay Daniel Thompson Rusya – Ukrayna savaşında dijital dünyayı mercek altına aldı. Uzmanlar, Rus hükümetinin dezenformasyonu yaymak için Twitter’ın bir boşluğundan yararlandığını ortaya çıkardı.
YANILTICI BİLGİNİN KAYNAĞI: RUS HÜKÜMETİNE AİT ONLARCA HESAP
Graham ve Thompson, bu yılın şubat ayında, Twitter ve Facebook’ta Ukrayna hükümetinin sivillere yönelik toplu bir soykırım yaptığına dair haberler çıktığına dikkat çekerken aynı sıralarda da komplo teorisyenlerinin Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin “Yeni Dünya Düzeni”nin bir ajanı olduğunu söylemeye başladıklarını hatırlatıyorlar.
Ayrıca yakın zamanlarda, Rus ve Çinli yetkililer de ABD’nin, Ukrayna’daki biyolojik silah araştırmalarını finanse ettiğini iddia etmişti.
Graham ve Thompson bu tip asılsız iddiaların yayılmasında sosyal medyanın çok önemli bir rol oynadığını belirtiyor: “Koordineli bir dezenformasyon programı yürütmek için platformun kurallarındaki bir boşluğu kullanan Rus hükümetine ait düzinelerce Twitter hesabından oluşan bir ağ belirledik.”
DEZENFORMASYONUN NASIL BİR TEHLİKESİ VAR
Uzmanlar bu noktada dezenformasyonu şu şekilde tanımlıyor: “Bir şeyi veya birini, bir politikacıyı, bir siyasi partiyi veya sistemi veya bir yaşam biçimine zarar vermek amacıyla dağıtılan yanlış materyali kastediyoruz.
2016 ABD seçimlerinden bu yana, dezenformasyon demokrasiye yönelik büyüyen bir tehdit haline geldi. Sahte ve kasıtlı olarak yanıltıcı iddialar gerçekmiş gibi tanıtıldığında bu yetenek ciddi şekilde tehlikeye girer.”
Uzmanların belirttiği sahte ve yanıltıcı haberler sadece siyasi konularda da ortaya çıkmadı. Corona virüsü pandemisinde virüs ve aşılarla ilgili yaşanan dezenformasyonun halk sağlığı ve güvenliği için de ciddi bir tehdit oluşturduğu görüldü.
Rus hükümeti sadece işgali haklı göstermeye çalışmıyor, aynı zamanda Rusya’nın hamlelerini işgal ve savaş olarak tanımlayan yayıncılara da yaptırımlar uyguluyor.
DEZENFORMASYON SOSYAL MEDYAYI SEVİYOR
Dezenformasyon aslında yeni bir şey değil ancak sosyal medya platformlarının ortaya çıkması ve kullanımlarının artmasıyla daha sık yaşanır hale geldi. Bunun en büyük nedeni de Facebook, Twitter, YouTube ve daha birçok platform, tüm gelen içeriklere açık olacak ve her tür içeriğin hacmini artıracak şekilde inşa edildi. Haliyle otomatik bot hesapları aracılığıyla dezenformasyonun yayılma hızı, içerik moderatörlerinin ayak uydurmasını zorlaştırıyor.
RUS DEVLET HESAPLARI, DEZENFORMASYON KAYNAĞI
Rusya’nın Ukrayna işgali sırasında da yanıltıcı bilgiler sık sık gündeme geldi. Özellikle Rus hükümetinin Twitter hesapları, Rusya yanlısı dezenformasyonun yayılmasında kilit rol oynadı. Twitter; Facebook veya Instagram’dan daha az kullanıcıya sahip olsa da, haberlerin üretilmesi ve yayılması açısından son derece etkili.
Bu noktada Graham ve Thompson da Twitter’ı incelemeye alıyor: “75 resmi Rus devlet hesabının Twitter etkinliğini izledik ve bunların önemli bir dezenformasyon kaynağı ve yükselticisi olduğunu gördük. Bu hesapların toplam 7.366.622 takipçisi var. 35.9 milyon kez retweetlendiler, 29.8 milyon beğeni aldılar ve 4 milyon yanıt aldılar.
25 Şubat ve 3 Mart 2022 arasında bu hesaplar işgali haklı çıkarmak için yanlış anlatılar yaymaya çalıştı.”
NEO NAZİLERDEN BİYOLOJİK SİLAHA KADAR ONLARCA ASILSIZ İDDİA
Komplo teorisyenleri Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy’nin “Yeni Dünya Düzeni”nin bir ajanı olduğunu da ileri sürdüler.
Araştırmacılar, Rusya’nın işgali haklı çıkarmak için tweet’lerde; Ukrayna’yı egemen bir devlet olarak gayri meşru kılmak, Ukrayna hükümeti ve neo-Nazi sızıntısı hakkında şüphe ve yalanlar çıkarmak, başkaları tarafından iddia edilen savaş suçlarına dikkat çekerek Ukrayna işgalini önemsiz göstermek ve Ukrayna/ABD biyolojik silah araştırmaları hakkında komplo teorileri yaymak gibi içeriklere rastladıklarını belirtiyorlar.
TWITTER HAREKETE GEÇTİ
Twitter, Sputnik ve RT gibi Rus yayıncılar için etiketleme önlemi alsa da sistemdeki bir açığı değerlendirerek yanlış haberler yaymaya devam eden Rus hükümetine ait 75 hesap tespit edildi.
Twitter, içeriklerine uyarı etiketleri koyarak ve bunları önermeyerek ya da güçlendirmeyerek, devlet bağlantılı medyanın dezenformasyonunu kabul etti. Ancak platformun aldığı yeni kurallar, yabancı elçilikler gibi medya olarak etiketlenmeyen, hükümet tarafından kontrol edilen hesaplar için geçerli değil.
Bu da hesapların platformu propagandayla doldurmasına neden oldu. İncelenen 75 Rus hükümeti hesabı da dezenformasyonu artırmak için çalışıyor. En göze çarpan hesaplar, iki Rusya Dışişleri Bakanlığı hesabı (@mfa_russia ve @mid_rf) ve ABD’deki Rusya Büyükelçiliği (@rusembusa).