Türkiye, başta merkez üssü Kahramanmaraş olmak üzere 10 ilde şiddetli bir şekilde hissedilen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremlerle sarsıldı. Arama-kurtarma çalışmaları devam ediyor ancak bölgede hayatını kaybeden vatandaşların sayısının her geçen saniye artması ve birçok kişiye henüz ulaşılamaması milyonları kahretmeye devam ediyor. Arama-kurtarma çalışmalarında termal kameralar, ses dinleme cihazları ve çeşitli teknolojilerden yararlanılsa da 1999’daki Gölcük ve Düzce depremleri sonrasındaki çalışmaları hatırlayanların aklına eğitimli arama-kurtarma köpeklerinin gücünden yararlanılıp yararlanılmadığı geldi. 2020 yılında dönemin AFAD Başkanı Dr. Mehmet Güllüoğlu, termal kameralar ya da ses dinleme cihazlarına göre eğitimli arama-kurtarma köpeklerinin çok daha doğru ve etkili sonuçlar ortaya koyduğuna dikkat çekmişti. Türkiye’yi yasa boğan son depremlerde hem Türkiye’deki hem de İsviçre, ABD, Yunanistan, Japonya, Almanya gibi dünyanın dört bir yanından gelen arama-kurtarma köpekleri görev alıyor. Enkazlarda görev yapan can dostlarımıza ilişkin AKUT Koordinasyon Sorumlusu Mustafa Aygün ve Rumeli Üniversitesi Öğretim Üyesi Veteriner, İç Hastalıkları ve Psikoloji Uzmanı Prof. Dr. Tamer Dodurka, Milliyet.com.tr’ye dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
‘SAHADAKİ KÖPEK SAYISI 100’ÜN ÜZERİNDE’
Türkiye’nin yakın geçmişine damga vuran depremlerden sonra eğitimli arama-kurtarma köpekleri bir kez daha sahada ekiplere destek vermeye devam ediyor. 1999’da Gölcük ve Düzce’de, 2011’de Van’da, 2020’de Elazığ ve İzmir’de enkaz çalışmalarında görev yapan can dostlarımız son olarak Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 depremleri sonrasında da arama çalışmalarında görev yapıyor. AKUT ve AFAD haricinde yurt dışından Türkiye’ye yardım için başka ülkelerden gelen yardım ekiplerinin köpekleri de sahada yer alıyor.
Şu anda devam eden arama çalışmalarında kaç eğitimli arama-kurtarma köpeğinin yer aldığına ilişkin tahmini rakamlar veren AKUT Koordinasyon Sorumlusu Mustafa Aygün, şunları söyledi:
“AKUT olarak 8 köpeğimiz var. 641 gönüllü sahadayız. Ancak AFAD’ın her birliğinin köpeği var. Tahminimce sahadaki köpek sayısı 100’ün üzerinde.”
CANLI İLE CANSIZ ARASINDAKİ KOKU FARKINI AYIRT EDEBİLİYOR
Köpeklerin enkaz altındaki insanları nasıl bulabildiği birçok kişi için merak konusuydu. Veteriner, İç Hastalıkları ve Psikoloji Uzmanı Prof. Dr. Tamer Dodurka arama-kurtarma köpeklerinin enkaz altında kalanları bulmak konusunda ciddi eğitimler aldığını belirterek, “Aldıkları eğitimleler canlı ve cansız insan bedenine ait koku duyuları geliştiriliyor. Bu sayede de doğru tespitte bulunabiliyorlar” diye konuştu.
Peki köpeklerin enkaz alanlarında etkili şekilde kullanılabilmesi için hangi şartların sağlanması gerekiyor? AKUT Koordinasyon Sorumlusu Mustafa Aygün, arama-kurtarma köpeklerinin enkazda daha sağlıklı sonuçlar verebilmesi için çevredeki kalabalığın uzaklaştırılması gerektiğine dikkat çekti. Yani enkazda canlı insan dokusunun yaydığı kokunun arama-kurtarma köpekleri tarafından daha sağlıklı ölçülmesi için enkaz çevresinde başka insanlara ait kokuların olmaması daha iyi sonuçlar sağlıyor.
BULUNCA OTURARAK YERİNİ GÖSTERİYOR
Enkaz altındaki vatandaşlara ulaşmak için en pratik yöntemin hâlâ köpekli aramalar olduğunu belirten Mustafa Aygün, canlı ve ceset arayan köpeklerin yanında ses kayıt cihazlarının da belirli tekniklerle kullanıldığını kaydetti. Aygün, kurulan ses sistemlerinin verdiği uyarıyla en çok ses gelen alana yoğunlaşıldığını ve tam noktaların belirlenmesi için köpeklerin devreye girdiğini ifade etti.
Ayrıca köpeklerin canlı dokuların kokusunu almasıyla tespit ettikleri noktaya oturarak enkazda kalanların yerini ekiplere gösterdiğini belirten Aygün, teknolojik cihazlara nazaran köpekle yapılan aramalarla hâlâ daha sağlıklı veriler elde edildiğini sözlerine ekledi.
‘DOKUNMAKTAN ÇEKİNİYORLARDI AMA…’
2011’de Van’da yaşanan 7.2 büyüklüğündeki depremde yaşadığı bir anıyı anlatan Prof. Dr. Tamer Dodurka da depremde enkaz altında kalan kişilerin eğitimli köpeklerin desteğiyle kurtarıldığını belirtti. Prof. Dr. Dodurka, “Bölgedeki çoğu insan köpeklere yaklaşmaktan kaçınıyordu. Ancak köpekler her kurtarma yaptığında onlara derin bir sevgi beslemeye başladılar, bu da bizim içimizi ısıttı” diye konuştu.
7-8 YIL SAHADA GÖREV YAPABİLİYORLAR
– Türkiye’de her yıl arama-kurtarma köpekleri çeşitli standartlara göre seçiliyor ve sertifikalanarak deprem, çığ ve çeşitli afetlerde kullanılmak üzere 2 yıl boyunca eğitiliyor.
– AFAD, 40’a yakın köpekle kurulan arama-kurtarma köpeğiyle kurulan ağını genişletirken, en fazla arama-kurtarma köpeğine sahip olan ülke ise 200 bin ile Almanya.
– Eğitimlere başlamak için en az 18 aylık olması gereken köpekler, 7 ila 8 yıl sahada destek amaçlı kullanılabiliyor.
– Enkaz alanlarında hayat kurtaran eğitimli köpekler kısa süre içinde önemli veriler topluyor, 30-40 dakika canlı dokuların kokusunu araştırdıktan sonra uzun süreli dinlenmelere ihtiyaç duyabiliyorlar. Ancak teknolojik cihazların gösteremediği önemli noktaları, köpekler burunlarıyla tespit ederek enkazdakilere daha hızlı ulaşımı sağlıyor.
YAKLAŞIK 13 BUÇUK MİLYON İNSAN ETKİLENDİ
Merkez üssü Kahramanmaraş’taki depremin etkilendiği 10 ilin toplam nüfusu 13 milyon 421 bin. TÜİK verilerine göre, depremden etkilenen illerin son nüfus sayıları şöyle: Gaziantep 2 milyon 154 bin 51. Hatay 1 milyon 686 bin 43. Adana 2 milyon 274 bin 106. Osmaniye 559 bin 405. Diyarbakır 1 milyon 804 bin 880 bin. Kahramanmaraş 1 milyon 177 bin 436. Malatya 812 bin 580. Adıyaman 635 bin 169. Kilis 147 bin 919. Şanlıurfa 2 milyon 170 bin 110.