Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nde (GKRY) pazar günü başkanlık seçimleri yapılacak.
Seçimlerin ilk turunda 14 aday yarışacak. Adayların büyük bir bölümü, savunma bütçesini artıracaklarının sözünü verdi.
Bununla yetinmeyen söz konusu adaylar ayrıca, Rum Milli Muhafız Ordusu’na (RMMO) yeni silahlar almayı vadediyor. KKTC ve Türkiye karşıtı planlar da vaatler arasında göze çarpıyor.
Silahlanma vaatleri
Bağımsız aday Nikos Hristodulidis, Demokratik Seferberlik Partisi (DİSİ) Genel Başkanlığını yürüten ve partinin adayı Averof Neofitu’nun yanı sıra diğer bağımsız aday Andreas Mavroyannis’in, seçim sürecinin başladığı son 40 günlük süreçte yapılan anketlerde, ilk 3’e girebilecekleri tahmin ediliyor.
Savunma bütçesini artırmayı hedefliyorlar
Adaylar, seçim vaatlerinde ve katıldıkları canlı yayınlarda, RMMO’nun çağdaş ve akıllı silah sistemleriyle donatılması ve 2023 yılı için savunma bütçesine ayrılan 200 milyon euronun daha yüksek rakamlara çıkarılması konusunda görüş birliği içinde bulunuyor.
Ada’nın silahlandırılması ve savunma payının artırılması konusunda diğer adayların büyük bir bölümü de seçim vaatlerinde aynı temayı işleyerek RMMO’nun güçlendirilmesi gerektiği ve bunun için de daha fazla silaha ihtiyaç duyulduğu konusunda hemfikir.
KKTC ile müzakere mesajı
GKRY’nin 8. başkanını belirleyecek seçimlerin ilk turunda yarışacak adayların tamamına yakınının ortak görüşe sahip olduğu ikinci konu da seçmene verdikleri, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ile Rumların masayı terk etmesiyle 2017’de çöken barış müzakerelerine geri dönüş mesajı oldu.
14 adayın yarısından fazlası KKTC ile diyaloğun başlatılmasından yana ve müzakerelere dönüleceğine dair açıklamalarda bulundu.
Hristodulidis: KKTC’yi baskı altına alma yolunu izleyeceğiz
Seçimlerin favori adaylarından biri olarak gösterilen Hristodulidis, müzakereler için Berlin, Paris ve Brüksel’in desteğinin daha çok alınması, Avrupa Birliği’nin (AB) Kıbrıs sorununa daha aktif katılımı ve bu sürecin Türkiye-AB ilişkilerine yansıtılarak KKTC’nin baskı altına alınması yolunu takip edeceklerini vadetti.
“NATO’ya üyelik başvurusu yapacağız”
Neofitu da federasyon temelli görüşmeleri başlatmak için enerji kozunu kullanacağını ve GKRY için NATO’ya üyelik başvurusu yapacaklarını açıkladı.
Seçimlerin favori adaylarından gösterilen Mavroyannis ise federasyon temelli müzakerelere geri dönülmesi için Kıbrıs’ta garantör olan ülkelere çağrı yapacağını ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) daimi üyelerine mektup göndereceğini seçim vaadi olarak verdi.
Silahlanma ve Kıbrıs sorunu dışında GKRY’nin son zamanlarda gündeminde bulunan, aralarında silah tüccarları, uyuşturucu baronları ve kaçakçıların da olduğu binlerce yabancıya şartlarını yerine getirmeden para karşılığı vatandaşlık verilmesi, göçmen krizi ve kamudaki yolsuzluklar, yeni seçilecek liderin öncelikle çözmesi gereken sorunlar olarak gösteriliyor.
561 bin kayıtlı seçmen var
GKRY Yüksek Seçim Kurulu verilerine göre, Güney Kıbrıs’ı 5 yıl boyunca yönetecek olan 8. başkanı belirleyecek seçimlerde, 561 bin kayıtlı seçmenin oy hakkı bulunuyor.
Seçimlerin ilk turunda oy verme işlemi saat 07.00’de başlayarak 18.00’de sona erecek ve seçmenler, 35’i yurt dışında olmak üzere, toplam 1150 seçim merkezinde oy kullanabilecek.
GKRY Yüksek Seçim Kurulunca 23 Aralık 2022’de yayımlanan kararnameyle resmen işlemeye başlayan başkanlık seçimleri için açıklanan 40 günlük takvimin ardından seçim yasakları, cumartesi ve pazar günü yürürlüğe girecek.
İlk turda yüzde 50+1 şartı
Seçimlerin ilk turuna katılım hakkı kazanan 14 adaydan biri, ilk turda yüzde 50’den bir fazla oy alması halinde Rum kesiminin yeni lideri seçilecek, adaylardan hiç birinin yüzde 50’yi geçememesi durumunda ise ilk turun en çok oyunu alan 2 aday, 12 Şubat Pazar günü yapılacak 2. tur seçimlerde yarışacak ve en fazla oyu alan başkan seçilecek.
Rum kesiminde 1959’dan bu yana 13. kez yapılacak başkanlık seçimlerinin ilk turu, aynı zamanda “14 isimle en çok adayın yarışacağı seçim” olarak kayıtlara geçecek. GKRY’de 2013 başkanlık seçimlerinde 11, 2018 seçimlerinde 9 aday ilk tura katılmıştı.
Başkent Lefkoşa’da nadiren seçim afişlerine ve adayların irtibat ofislerine rastlanırken, adaylar daha çok basın ve sosyal medya üzerinden kampanyalarını yürütüyor.
Anastasiadis, iki dönem kuralına takıldı
Hristodulidis’i başkanlık seçiminde, Kıbrıs Rum milliyetçisi Demokrat Parti (DİKO) Sosyal Demokrat Hareketi (EDEK) Dayanışma Hareketi ve Demokratik Cephe (DİPA) destekliyor.
Neofitu’ya da partisi DİSİ ve bazı muhafazakar örgütler destek verirken, diğer favori aday Mavroyannis ise aşırı sol görüşlü Emekçi Halkın İlerici Partisi’nin (AKEL) desteğini aldı.
Ada’nın Rum kesimini 2013’ten beri 2 dönemdir yürüten Nikos Anastasiadis, yasalar gereği “2 dönem” kuralına takıldığı için 3. dönem aday olamadı.
Geçmiş dönemlerde Rum kesiminde yaşananlar
İngiliz sömürge idaresinden ayrıldıktan sonra önceki adı “Kıbrıs Cumhuriyeti” olan GKRY’de en uzun başkanlığı, 1960’dan 1977’ye kadar 17 yılla Başpiskopos 3. Makarios yaptı.
3. Makarios’u 1977-1988 döneminde 11 sene görevde kalan Spiros Kiprianu, 1993-2003 döneminde başkanlık görevini yürüten Glafkos Klerides ve 2013’ten beri halen bu görevde bulunan mevcut Başkan Nikos Anastasiadis 10’ar yılla takip etti.
GKRY tarafından remi olarak başkan kabul edilmese de EOKA lideri Nikos Sampson, Yunan cuntasının desteğiyle 15 Temmuz 1974’te iktidardaki 3. Makarios’a darbe yaparak 23 Temmuz 1974’e kadar fiili başkan olarak Ada’yı 8 gün yönetti.
