MERT İNAN – Araştırmalara göre, Türkiye’de kurban öğrenci oranı ülke genelinde yüzde 25-26. Zorba öğrenci oranı ise yüzde 16. Hem zorba hem de kurban öğrenci oranı ise yüzde 23 olarak telaffuz ediliyor. Araştırmalardan yansıyan rakamlara göre kurban öğrenci oranı 5. sınıf öğrencileri arasında yüzde 31, 7. sınıf öğrencileri arasında yüzde 24 ve 9. sınıf öğrencileri arasında ise yüzde 11. Genel lise, endüstri meslek lisesi ve kız meslek lisesi arasında yapılan araştırmalar ise bu kategorideki öğrencilerin yüzde 20.5’nin kurban, yüzde 28.2’ise zorbalık yapanlar olduğunu ortaya koyuyor.
İlkokulda başlıyor
Türkiye’de bugüne kadar en geniş kapsamlı akran zorbalığı araştırmasını gerçekleştiren Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Eğitimde Psikolojik Hizmetler Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Metin Pişkin, 9500 öğrenci üzerinden yaptıkları araştırmayla ilgili bilgi verdi. Öğrencilerin ilkokul, orta veya lise döneminde en az bir kez zorbalığa maruz kaldığını saptadıklarını belirten Pişkin, şunları dedi: “Ülkedeki öğrencilerin yüzde 50’si öğrencilik yıllarında en az bir kez zorbalığa uğruyor. Ayda 2, 3 kez sistematik zorbalığa uğrayan çocukların sayısı ise yüzde 10 civarında. 20 milyon ilk, orta ve lise öğrencisinden 2 milyonu her gün fiziksel, sözel veya farklı zorbalık türlerine maruz kalıyor.”
Alay etme, küçük görme
Fiziksel zorbalığın tekme, tokat, yumruk, bıçaklama şeklinde ortaya çıktığını dile getiren Prof. Dr. Pişkin, zorbalık yöntemi ve nedenlerine ilişkin de şu bilgileri verdi:
“Sözel zorbalık ise alay etme, dalga geçme, ders notlarını küçük görme, ergeni dışlama, yalnızlaştırma, gruba almama, konuşmasını engelleme, eşyalarına zarar verme, parasını zorla alma şeklinde görülebiliyor. Akran zorbalığının birçok neden olabiliyor. İlgi görmek, dikkat çekmek, kıskançlık veya başarısızlık başlıca nedenler arasında. Çocukların sosyal kişilik gelişimine önem vermez, okullarda buna dönük aktiviteler olmazsa çocuklar sorun çözme becerisi kazanamıyor. Çocuklar ortada sorun olduğunda nasıl çözeceğini bilmediklerinde ise şiddete başvurup çözmeye çalışıyor. Medeni ölçülerde hakkını arayan bireyler yetiştirmeliyiz.
Bunun birincil koşulu da iletişim becerisinin okullarda öğretilmesi. Bireylerin değerlerini değiştirmeden, davranışları değişmiyor. Unutulmasın ki bazı insanlar yaptırımı hak eder ancak kimse zorbalığı hak etmez. Ortaokul ve lise öğrencilerin yüzde 50’si bir zorba ile bahşetmenin yolunun kavga edip, intikam almak olduğunu söylüyor. Bunun üzerine oturup düşünmemiz gerekiyor.”
‘Empati yeteneği kazandırılmalı’
Psikolog Bilge Aygün, akranlar arasındaki şiddetin her zaman olduğunu ancak son yıllarda belirgin artış gözlemlendiğine dikkat çekerken, “Aileler çocuklarını kendi değerleri çerçevesinde yetiştiriyorlar. Akran zorbalığındaki artış, ‘Okulların işlevselliği mi azalıyor?’ sorusunu beraberinde getiriyor. Okullar çok fazla akademik başarıya eğilip, odaklanırken, çocukların sosyal beceri kazanmaları göz ardı ediliyor. Empati kurma yeteneğinin kazandırılması için çok ciddi eğitim programları hazırlanmalı. Çocuk ve ergenler için sosyal medya ve dijital mecralarda bazı filtrelerin mutlaka olması gerektiğini düşünüyorum. Sosyal medya ve internet ortamında filtresiz paylaşımla şiddet adeta meşrulaştırılıyor. Toplum olarak, ev ve okulda çocuklarımıza neler öğrettiğimizi, nasıl yaklaşım sergilediğimizi düşünmemiz gerekiyor” dedi.
‘Dijital oyunlar körüklüyor’
Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Hakan Türkçapar, ergenlikte akran onayının önemli olduğunu vurgulayarak, şunları dedi:
“Bazı anti sosyal davranış bozukluğu ve dürtüsel dikkat eksiliği olan ergenlerin zorbalığa yöneldiklerini görmekteyiz. Şiddete çözüm için sosyal öğrenme çok önemli. Geçmişte herkes, kendi çevresinde ne olup bittiğini bilirdi. Günümüzde sosyal medyanın yaygınlaşması ile gençler çok farklı ve fazla kişiden etkilenebiliyor. Akran zorbalığının nedenlerinden biri de etki yaratmak, korkutmak, sindirmek, kendini göstermektir. Sosyal medya ve ekrandaki şiddet içerikli görüntülerin çocuk ve gençler üzerinde olumsuz etkileri olduğunu biliyoruz. Dijital oyunlardaki şiddet içerikleri de akran zorbalığını arttıran olumsuz etkenlerden. Okul yönetimleri zorbalık yapanları tespit edip psikolojik destek birimleri üzerinden çalışmalar yapmalıdır.”
– BİTTİ –