Günümüzde ebeveynler “Nasıl daha mutlu bir çocuk yetiştiririm?” kaygısıyla bazı yeni yöntemlere başvuruyor. Buna verilebilecek örneklerden biri de ‘elimination communication’ yani Türkçe adıyla ‘tuvalet iletişimi’ uygulaması. Kısaca anlatmak gerekirse tuvalet iletişimi, ebeveynlerin çocuğun tuvaleti geldiği anı dikkatlice gözlemlemesi ve anlayabilmesi sonucunda onu tuvalete götürme süreci olarak tanımlanıyor. Çocuğunu iyi bir şekilde gözlemleyen anne-bana bazı sinyaller aldığında ona çeşitli kartlar göstererek verdiği tepki sonucunda tuvaletinin geldiğini anlıyor.
KIZINI BEZLEMEDİ, TUVALETE GÖTÜRDÜ
ABD’nin Kaliforniya eyaletinde ‘tuvalet iletişim’ yöntemini deneyen bir anne de adım adım tüm süreçleri anlattı. 26 yaşındaki Alexis Abdelaziz kızını kucağına almaya sayılı günler kala sosyal medyada tuvalet eğitimiyle ilgili bir paylaşım gördü. Paylaşıma göre normalde 18 ila 24 ay arasında tuvalet eğitimine başlanan bebeklerin daha erken yaşta tuvalet eğitimi almaları mümkündü. Alexis bu tekniği doğacak kızı için kullanmaya karar verdi. Kızları dünyaya gelen Abdelaziz ailesi henüz 8 haftalık olan Aya bebeğin tuvalet eğitimine başladı. Alexis önce kızı Aya’yı kucağına alarak onunla birlikte tuvalete oturdu. İlerleyen günlerde kızına çeşitli kartlar göstererek kartlara vereceği yanıttan tuvaletinin gelip gelmediğini anladı.
Bu yöntemde bebekten çok ebeveynlere sorumluluk düşüyordu. Abdelaziz ailesi yöntemi uygulama konusunda oldukça kararlı olduğundan büyük bir sabırla kızlarının henüz konuşmayı öğrenmeden tuvalet ihtiyacının gelip gelmediğini bir şekilde belirtebileceğine inandılar, öyle de oldu. Minik Aya, şu anda tam 5 aylık ve annesine göre Aya ilk defa annesi ona tuvaletinin gelip gelmediğini öğrenmek için kart göstermeden kendi verdiği işaretle, mimikleriyle tuvaletinin geldiğini annesine anlatabiliyor.
‘BEZ KULLANAN BEBEKLER ÇOK MUTSUZ’
Aya’nın henüz konuşamadığını ama karşısındakini anlama becerisinin çok yüksek olduğunu söyleyen Alexis, çevresindekilerin uyguladığı tekniği fazlasıyla sorguladığını söyledi. Genç anne kullandığı bu yöntemle bebeğinin mutlu olmasını amaçladığını belirtti. Bebek bezi kullanan bebeklerin daha fazla ağladıklarını, bağırdıklarını hatta mutsuz olduklarını aktaran Alexis, kızı Aya’nın tam tersine tuvalete gittiğinde mutlu olduğunu ve işi bittikten sonra diğer bebeklere kıyasla çok daha sakin olduğunu, hiç ağlamadığını dile getirdi. Bebeğinin mutluluğu ve sağlığı için işaret kartlarını ve bebeğinin oturması için tuvalet aparatını gittikleri her yerde yanında götüren Alexis, kızının sağlıklı bir birey olması için gereken özeni fazlasıyla gösterdiğinin de altını çizdi.
Aya bebeğin bu süreci başarıyla sonuçlandırması elbette ‘tuvalet iletişimi’ yönteminin yüzde yüz doğru bir yöntem olduğu anlamına da gelmiyor. Tuvalet alışkanlığını yanlış yöntemlerle kazanmış çocukların erişkin yaşta birçok psikolojik ve fizyolojik sorunla karşı karşıya kalması da oldukça olası. Peki uzmanlar bu konuda ne diyor?
‘ANNE VE BEBEK ARASINDAKİ İLETİŞİM ÇOK ÖNEMLİ’
Çocuk ve Genç Psikiyatristi, Psikoterapist Doç. Dr. Sevcan Karakoç Demirkaya, bebeklerin normal yaş aralığının öncesinde tuvalet alışkanlığı kazasnmasının ileride obsesif kompülsif bozukluk, aşırı kaygılanma, şüphecilik, bağlanma sorunu gibi rahatsızlıklara yol açabileceğini, 0-1 yaş gibi erken bebeklik döneminde bebeğin aşırı kontrolcü ebeveynler tarafından bir öğrenme sürecine tabiî tutulmasının çok doğru olmadığını paylaştı.
Bebeğin doğduğu andan 1,5 yaşına kadar ihtiyacı olan temel şeyin annesiyle doğru ve sağlıklı bir iletişim kurmak olduğunu hatırlatan Doç. Dr. Sevcan Demirkaya, bir bebeğin tuvalet iletişimi kurabilmesi için en azından oturabilme yetisini kazandığı süreçte olmasının gerektiğini ifade etti. Bu yöntemin bebeğin yanı sıra anneyi de olumsuz anlamda etkileyebileceğine dikkat çeken Demirkaya, sözlerine şöyle devam etti:
“Eğer anne bu yöntemi doğru bir şekilde uygulamazsa kendi de strese girer. ‘Çocuğuma karşı yetersiz miyim?’ düşüncesine kapılır. Tuvalet eğitimi oldukça önemli ancak tüm bunlardan önce anne ile bebek arasındaki iletişimin sağlıklı bir şekilde olması çok daha önemli.”
‘HEM FİZİKSEL HEM DE RUHSAL OLARAK HAZIR OLMALI’
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Lale Seren ise tuvalet alışkanlığının kazanıldığı dönemin 18 ila 24 ay aralığında olduğunu, kız çocuklarında bu sürecin en erken 12 ila 18 aylıkken olabildiğini söyledi. Çocuğuna tuvalet eğitimi vermek isteyen ebeveynlerin onlardan gelecek sinyalleri iyi okuması gerektiğini dile getiren Uzm. Dr. Seren, tuvalet eğitimine başlayacak çocuğun duygusal dalgalanma yaşanan dönemde olmaması gerektiğinin de altını çizdi. Örneğin dadısı değişmiş, yeni kardeşi olmuş ya da odasının konumu değişmiş çocuklarda yeni bir değişikliğin yaşanmasının sağlıklı olmadığını ileten Dr. Lale Seren çocukların bu döneme hem ruhsal hem de fiziksel olarak hazır olduklarına emin olmak gerektiğini vurguladı.
1,5 ila 2 yaş aralığında çocukların taklit duygusunun çok gelişmiş olduğu bilgisini veren Uzm. Dr. Lale Seren, ebeveynlerin tuvaletteyken çocuklarının kendilerini izlemesine izin vermesi gerektiğini de ifade etti. Çocukların ne olursa olsun hiçbir alışkanlığı kazanmaları için zorlanmaması gerektiğini belirten Dr. Seren, şunları söyledi:
“Çocuklar, olgunlaştıktan sonra ağaçta duramayıp yere düşen bir meyve gibidir. Nasıl olgunlaşmış bir meyveyi dalda tutmak mümkün değilse bir alışkanlık kazanmak için gerekli olgunluğa erişmiş çocuklar da sinyal verecek ve tuvalet eğitimine başlayacaktır.”
Tuvalet eğitimine başlanılmadan önce ebeveynlerin çocuklarıyla iletişim kurmaları gerektiğini, onların fikirlerini almanın çok önemli olduğunu söyleyen Seren, “Çocuklara tuvalet alışkanlığıyla ilgili öykü kitapları alınmalı, çocuklar orada görecekleri karakterler sayesinde ya da tuvalet alışkanlığı kazanmış akranları sayesinde daha kolay adapte olabilirler” önerisinde bulundu. Bu süreçte çocuğun istekli olmasının çok önemli olduğunun bir kez daha üzerinde duran Uzm. Dr. Seren, çocuğa lazımlık alınacaksa bunun tipinin ve konumunun kararının çocuğa bırakılması gerektiğini de ekledi. Son olarak ebeveynlerin bu süreçte sabırlı olmaları gerektiğini hatırlatan Seren, “Bazı çocuklar bir haftada bu alışkanlığı kazanabiliyorken, bazı çocukların öğrenme süreci 6-8 aya kadar uzayabiliyor. Dolayısıyla ebeveynler bu sürecin geçici olduğuna ikna olmalı, inatçı değil esnek olmalılar. Unutulmamalı ki bugüne kadar tuvalet eğitimini başaramamış hiçbir çocuk yok” yorumunda bulundu.