Ayşegül Kahvecioğlu – Sokak hayvanları ile ilgili düzenlemeler içeren 17 maddelik “Hayvanları Koruma Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” sabaha karşı TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı. Meclis’te ve kamuoyunda “uyutma” uygulaması üzerinden tartışmalara yol açan yasa, bu yasama yılının kabul edilen son kanunu oldu. Sabah 03.51’de Genel Kurul çalışmalarına nokta koyarak 1 Ekim’e kadar tatile girdi.
Sahipsiz sokak köpekleri sorununu çözme hedefiyle Meclis’e sunulsa da, ilk halinde yer alan “ötenazi” ifadesi nedeniyle muhalefet parti milletvekilleri ile hayvan aktivistlerini, saldırı mağdurları ve aileleriyle adeta karşı karşıya getiren yasa komisyon aşamasında rötuşlanmıştı. “Ötenazi” ifadesi metinden çıkarılmış ve Veteriner Hizmetleri Kanunu’na atıf yapılarak belli koşullarda veteriner kararı ya da gözetiminde “uyutma” uygulamasının devam etmesine imkan tanınmıştı. Genel Kurul’da da bazı değişikliklerle kabul edilen yasa ile patili dostlar ve hayvanseverlerin yanısıra sorumlulukları artırılan yerel yönetimler için de yeni bir dönem başlayacak. Yasa ile getirilen belli başlı düzenlemeler şöyle:
Yasada neler var?
■ Sahipsiz hayvanlara ilişkin yürütülecek çalışmalarda tereddüt yaşanmaması için yasada “sahipli” ve “sahipsiz” hayvan tanımları açık şekilde yapıldı. “Hayvan bakımevi”nin tanımı ise “Bakanlıktan izin alınmak suretiyle kurulan ve hayvanların sahiplendirilinceye kadar barındırıldığı ve rehabilite edildiği tesis” şeklinde değiştirildi. Bakımevleri dışında bir hayvana bakmak, ancak hayvanın yasal sorumluluğunu alarak sahiplenilmesi suretiyle mümkün olabilecek.
■ Kedi ve köpek sahipleri, hayvanlarını en geç 31 Aralık 2025’e kadar dijital kimliklendirme yöntemleriyle kayıt altına aldırmak zorunda olacak.
■ Yerel yönetimler, gönüllü kuruluşlarla iş birliği içerisinde, sahipsiz hayvanların sahiplendirilinceye kadar bakılmaları için hayvan bakımevleri kurarak bakımlarını ve tedavilerini sağlayacak.
■ Hayvan bakımevlerine alınan hayvanlardan rehabilite edilen köpekler sahiplendirilinceye kadar bu yerlerde barındırılacak. Bakımevlerine alınan hayvanlar Tarım ve Orman Bakanlığı veri sistemine kaydedilecek.
İnisiyatif veterinerde
■ Bakımevine alınan köpeklerden insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalığı bulunan ya da sahiplenilmesi yasak olanları veteriner hekimin kararı doğrultusunda uyutulacak.
■ Yerel yönetimler sahipsiz köpeklere ilişkin yürüttüğü iş ve işlemlerde Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi kapsamında gerekli idari tedbirleri almaya yetkili olacak.
■ Hayvanlara yapılacak müdahalenin sadece tıbbi gerekçelerle değil kanunda yer alan diğer istisnai durumlarda da yapılabilmesine imkân sağlanacak.
■ “Yerel yönetimler adına toplanan sahipsiz hayvanların bakımevi dışında bir yere terk edilmesi veya bakımevinde barındırılan köpeği bakımevi dışında bir yere bırakmak” fiilleri yasak kapsamına alınacak.
■ İnsan, hayvan ve çevre sağlığının korunması amacıyla bakımevleri, hastaneler ve ameliyathaneler kurmak; bunlara ilişkin ilaç, alet ve ekipmanları temin etmek ile bakımevlerinde bakım, rehabilitasyon ve sahiplendirme gibi faaliyetleri yürütmek için başta yerel yönetimler olmak üzere diğer ilgili kurum ve kuruluşlara teşvik veya bakanlıkça uygun görülen miktarlarda mali destek sağlanacak.
■ Sahiplendiği hayvanların bakımını ihmal eden ya da zarar veren kişilerin hayvanlarına el konulacak. Sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevinde barındırılacak.
Terk edene 60 bin TL ceza
■ Sahipli hayvanını terk edene verilen 2 bin TL’lik idari para cezası artık 60 bin TL olarak uygulanacak. Yerel yönetimler adına toplanan sahipsiz hayvanları bakımevi dışında bir yere terk edenlere hayvan başına 50 bin lira idari para cezası verilecek.
■ Büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 25 bini aşan belediyeler, sahipsiz veya güçten düşmüş ya da tehlike arz eden hayvanların korunması ve sahiplendirilinceye kadar bakımının yapılması ile rehabilitasyonunun sağlanması amacıyla 31 Aralık 2028 tarihine kadar yoksa hayvan bakımevleri kuracak, varsa mevcutların koşullarını iyileştirecek. Belediyeler bu faaliyetleri için bütçe gelirlerinin binde 5’i oranında kaynak ayıracak. Bu oran, büyükşehirlerde binde 3 olacak.
■ Belediyelerce bu oranların üzerinde yapılan harcamaların yüzde 40’ı, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belediyeye aktarılacak. Ayrılan ödenekler başka bir amaç için kullanılamayacak.
■ Nüfus itibarıyla zorunluluğu olmayan belediyeler ile il özel idareleri, sorumluluk alanındaki hayvanları en yakın hayvan bakımevine götürecek.
■ Bütçesinden yeterli miktarı ayırmayan, ayrılan kaynağı yasa çerçevesinde kullanmayan ve başka amaçlar için sarf eden belediye başkanı ve yetkililerine 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilecek.
Özel ve Dervişoğlu ‘ret’ dedi, Bahçeli oylamaya katılmadı
Yasanın tümünün Genel Kurul’daki son oylamasında 273 “kabul”, 224 “ret” oyu kullanıldı. DEVA Partili Aliye Kavaf “çekimser” kalırken, 2 vekil de mükerrer oy kullandı. CHP lideri Özgür Özel, İYİ Parti lideri Müsavat Dervişoğlu da sabaha karşı gerçekleşen oylamaya katılarak “ret” oyu verdi. Oylama tutanağına göre CHP’den mazeretli sayılan 4 vekil oylamaya katılmadı. “Ret” bloğuna CHP’den 123, DEM Parti’den 35, İYİ Parti’den 27, SP’den 18, DEVA Partisi’nden 12, DP’den 2, TİP’ten 3, EMEP’ten 2 oy desteği geldi.
AK Parti’den Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş’un yanı sıra, 20 isim oylamaya katılmadı. 49 vekili olan MHP’den 29 vekil oylamaya katılarak “kabul” dedi. Genel Kurul’u yönettiği için oy kullanamayan TBMM Başkanvekili Celal Adan’ın yanısıra, 20 milletvekili ise oylamaya katılmadı. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli de oylamada yoktu. Yeniden Refah ve HÜDA Par milletvekillerinden de son oylamaya katılan olmadı.
Meclis 1 Ekim’e kadar mola verdi
Sokak hayvanları düzenlemesinin yasalaşmasının ardından Meclis, 1 Ekim’e kadar yaz tatiline girdi. Böylece 9. Yargı Paketi, Öğretmenlik Meslek Kanunu gibi iktidar ile muhalefet arasında gerilime sebep olan bazı yasa tekliflerinin görüşmeleri yeni yasama dönemine kaldı.